26/4/13

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: diavazontas & vivliocafe


 Η ανάγνωση είναι πολλά πράγματα για τον καθένα χωριστά, πάνω από όλα όμως είναι απόλαυση. Οι ψηφοφορίες για τα προσφιλέστερά μας βιβλία εμπεριέχουν ένα ρίσκο, να μπει κανείς στον πειρασμό να παραθέσει τα αριστουργήματα της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας, ξεχνώντας τα αμιγώς προσωπικά του γούστα.

Γι’ αυτό έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να γίνει μια σύγκριση ανάμεσα στην ψηφοφορία που διεξήχθη στο diavazontas.blogspot.com (24/4/2013 http://diavazontas.blogspot.gr/2013/04/blog-post_24.html) από την Κατερίνα Μαλακατέ με στόχο να επιλεγούν τα 10 πιο αγαπημένα βιβλία με δύο ανάλογες δημοσκοπήσεις που είχε διεξαγάγει ο Πατριάρχης Φώτιος στο Βιβλιοκαφέ, μία για τα καλύτερα ελληνικά πεζογραφήματα (7/1/2011 http://vivliocafe.blogspot.gr/2011/01/top-25.html) και μια άλλη για τα καλύτερα ξένα μυθιστορήματα (2/5/2011 http://vivliocafe.blogspot.gr/2011/05/blog-post.html).

Παρά τα διαφορετικά κριτήρια και όρους διεξαγωγής κάθε βολιδοσκόπησης, τη διαφορά στο περιεχόμενο κάθε έρευνας, τη συνολική αποτίμηση στην ψηφοφορία της Κατερίνας και τις επιμέρους αποτιμήσεις στις ψηφοφορίες του Πατριάρχη, το διαφορετικό κοινό που συμμετείχε, ή μάλλον ακριβώς γι’ αυτούς τους λόγους, η συν-εκτίμηση έχει να εξαγάγει ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΑΞΙΟΠΡΟΣΕΚΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.

Δείτε καταρχάς τον συγκριτικό πίνακα. Ο αριθμός δηλώνει τη σειρά κατάταξης στις προτιμήσεις του κοινού (1: περισσότερες ψήφους). Στις ψηφοφορίες του 2011 υπάρχουν δύο αριθμήσεις (με τον δείκτη [ε] να δηλώνει ελληνικό έργο), ενώ στην αντίστοιχη του 2013 η λίστα είναι ενιαία. 

ΕΡΓΟ
2011
2013
Έγκλημα και τιμωρία – Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
2
1
Ανεμοδαρμένα Ύψη – Έμιλυ Μπροντέ

2
Η μεταμόρφωση - Φραντς Κάφκα

3
Η δίκη – Φραντς Κάφκα
1
4
Ταξίδι στην άκρη της νύχτας – Φερντινάντ Σελίν
4
5
Αδελφοί Καραμαζώφ - Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
6
6
Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας - Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες

7
Ο ξένος - Αλμπέρ Καμύ
14
8
Το μαγικό βουνό - Τόμας Μαν
8
9
1984 – Τζορτζ Όργουελ
5
10
Αναζητώντας το χαμένο χρόνο - Μαρσέλ Προυστ
10
11
Εκατό χρόνια μοναξιάς – Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες
3
12
Η ΦόνισσαΑλέξανδρος Παπαδιαμάντης
1[ε]
13
Οι άθλιοι – Βίκτορ Ουγκώ
16
14
Τα σταφύλια της οργής - Τζον Στάιμπεκ

15
Άπαντα πεζά – Χόρχε Λουίς Μπόρχες

16
Το κιβώτιο - Άρης Αλεξάνδρου
2[ε]
17
2666 Ρομπέρτο Μπολάνιο

18
ΔιηγήματαΑλέξανδρος Παπαδιαμάντης

19
Η βουή και η μανίαΟυίλιαμ Φώκνερ

20
Και με το φως του λύκου επανέρχονται - Ζυράννα Ζατέλη
11[ε]
21
Μόμπι Ντικ - Χέρμαν Μέλβιλ

22
Ο ηλίθιος - Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
12
23
Ο Χριστός ξανασταυρώνεται – Νίκος Καζαντζάκης

24
Πέδρο Πάραμο - Χουάν Ρούλφο

25
Το κουτσό – Χούλιο Κορτάσαρ

26
Το όνομα του Ρόδου - Ουμπέρτο Έκο
9
27
Το σπίτι των πνευμάτων - Ιζαμπέλ Αλιεντε

28
Ακυβέρνητες πολιτείεςΣτρατής Τσίρκας
4[ε]

Eroica - Κοσμάς Πολίτης
5[ε]

Πόλεμος και ειρήνηΛέο Τολστόι
7

Δον ΚιχώτηςΜιγέλ Θερβάντες
11

Ο μικρός πρίγκιπαςΑντουάν Σαίντ ντ’ Εξυπερί
13

Λολίτα Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ
15

Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι - Όσκαρ Ουάιλντ
17

Οδυσσέας Τζέιμς Τζόυς
18


Και ορίστε κάποια συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε από κοινού :

1.  Μια ένωση των δύο δημοσκοπήσεων (2013 U 2011) εμφανίζει 36 κορυφαία έργα, που σίγουρα είναι μια καλή πρόταση για διάβασμα.

2.  Η πλειοψηφία των καλύτερων/πιο αγαπημένων έργων βρίσκεται και στις δύο ψηφοφορίες. Στα υψηλά κλιμάκια κάνει αίσθηση η θέση της “Μεταμόρφωσης” του Κάφκα και του μυθιστορήματος “Ανεμοδαρμένα ύψη” της Έμιλυ Μπροντέ το 2013 με την απουσία τους το 2011. Αντίστοιχα, τα τελευταία έργα στη συγκριτική λίστα, ενώ υπάρχουν το 2011, απουσιάζουν το 2013.

3.  Η λίστα των TOP περιλαμβάνει έργα που διαχρονικά, απ’ ό,τι φαίνεται, κερδίζουν την εμπιστοσύνη των αναγνωστών. Ίσως γιατί είναι ασφαλέστερες επιλογές, ενώ τα νεότερα βιβλία μένει να αποτιμηθούν. Ο Ντοστογέφσκυ με τρία βιβλία, ο Κάφκα και ο Μάρκες με δύο έργα ο καθένας-τους αναδεικνύονται στους πιο αγαπημένους συγγραφείς.

4.  Ο 19ος αιώνας αντέχει ακόμα με έργα των Ντοστογέφσκι, Τολστόι, Μπροντέ, Ουγκώ, Ουάιλντ, Μέλβιλ, Παπαδιαμάντη, ενώ ακόμα πιο πίσω πάμε στον “Δον Κιχώτη” του 17ου αιώνα. Παραδόξως (;) απουσιάζουν οι Γάλλοι κλασικοί Φλωμπέρ, Σταντάλ, Ζολά κ.ο.κ. και διασώζεται μόνο ο Ουγκώ.

5.  Σε εξέχουσα θέση είναι η ισπανόφωνη λογοτεχνία με οκτώ έργα (8), ακολουθεί η αγγλόφωνη με επτά (7), η γαλλόφωνη με πέντε (5), η ρωσόφωνη με τέσσερα (4), η γερμανόφωνη με τρία (3) και η ιταλόφωνη με ένα (1).

6.   Από τα ελληνικά έργα το 2011 ξεχώρισαν στην πρώτη θέση “Το κιβώτιο” του Αλεξάνδρου και “Η Φόνισσα” του Παπαδιαμάντη, ενώ ανάλογα αποτελέσματα έδειξε και η ψηφοφορία του 2013. Ο Παπαδιαμάντης με τη “Φόνισσα” μάλιστα βρέθηκε στην τιμητική 13η θέση σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ γενικά τα διηγήματά-του κατέλαβαν επίσης πολύ υψηλή θέση. Φυσικά αμφιβάλλουμε αν οι ξένοι θα έβλεπαν με το ίδιο μάτι τις επιλογές-μας, αν και τα δυο ελληνικά που ξεχώρισαν είναι όντως πολύ καλές περιπτώσεις.

7.  Η νεότερη ελληνική λογοτεχνία εκπροσωπείται σε χαμηλότερες θέσεις στην ψηφοφορία του 2013 από τη Ζυράννα Ζατέλη, αλλά είναι γενικά απούσα, όταν μιλάμε συνολικά για τα αγαπημένα μας βιβλία. Πράγμα φυσιολογικό αν αναλογιστούμε την παγκόσμια λογοτεχνική παραγωγή και ταυτόχρονα παράλογο γιατί η ψηφοφορία ήταν για Έλληνες βιβλιόφιλους.

8.  Εμβληματικά μυθιστορήματα με υψηλό δείκτη δυσκολίας στην ανάγνωση, όπως ο «Οδυσσέας» και ο «Άνθρωπος χωρίς ιδιότητες» καταλαμβάνουν αξιοπρόσεκτη θέση στην ψηφοφορία του Βιβλιοκαφέ, ενώ στην αντίστοιχη του Διαβάζοντας εμφανίζονται πιο περιορισμένα.

9.  Σημαντική είναι η αναφορά στο «2666», ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε στη χώρα μας το 2011 κι όμως πρόλαβε σε αυτά τα δυο χρόνια να καθιερωθεί στη συνείδησή μας ως κλασικό και να βρει θέση ανάμεσα στα κορυφαία το 2013. Ή αυτό δείχνει ότι το έργο έγινε μόδα και ίσως σε λίγα χρόνια, σε μια ανάλογη ψηφοφορία, δεν θα προβληθεί;

10.  Και στις δυο ψηφοφορίες έλειψε πιθανώς η τόλμη να αναφερθούμε σε βιβλία νεότερα ή παλαιότερα που δε θεωρούνται παγκόσμιοι ογκόλιθοι, έχουν όμως για τον καθένα μας προσωπικό συγκινησιακό φορτίο. Ίσως απλά να είμαστε συντηρητικοί ως αναγνώστες ή, από την άλλη, απαιτείται κάποιος χρόνος για να κατασταλάξει η αξία ενός βιβλίου μέσα μας και γι’ αυτό καταφεύγουμε στα δοκιμασμένα.

Κατερίνα Μαλακατέ 
&
Πατριάρχης Φώτιος

15 σχόλια:

  1. Ανώνυμος26/4/13, 10:48 π.μ.

    Η ισπανόφωνη λογοτεχνία γενικότερα μας ταιριάζει. Ίσως και να έχουμε παρόμοια ψυχοσύνθεση μ'εκείνους τους λαούς ή απλώς έχει παράξει και συνεχίζει να παράγει η ισπανόφωνη λογοτεχνία αριστουργήματα!

    Σχετικά με τις ελληνικές επιλογές μας και πως θα τις αξιολογούσαν οι ξένοι, νομίζω ότι θα εντυπωσιάζονταν από την απουσία του Καζαντζάκη. Τον Παπαδιαμάντη τον εκτιμούν πάρα πολυ και στο εξωτερικό και θεωρείται κλασσικός!

    Η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία απουσιάζει διότι δεν έχει δοκιμαστεί στον χρόνο. Επίσης, έχει πολλά ελατώμματα που κάποιος αναγνώστης του μέλλοντος θα τα συγχωρήσει, ένας σύγχρονος όμως όχι! Βέβαια, υπάρχει και μια τάση υποτίμησης της εγχώριας λογοτεχνίας από εμάς τους ίδιους.

    Γιάννης Μαργέτης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Συμφωνώ, μας ταιριάζει ως ιδιοσυγκρασία αλλά εν πολλοίς έχουμε και κοινά πολιτικά πάθη με αρκετές λατινοαμερικάνικες χώρες.

      Ο Καζαντζάκης δεν λείπει, φυσικά. Απλά έχει γράψει πάρα πολλά και τελικά ο καθένας αγαπά άλλο έργο και υπάρχει πολυδιάσπαση.

      Η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία δεν μπορεί φυσικά να βγάζει έναν Παπαδιαμάντη κάθε μέρα. Της λείπει και το υπόβαθρό. Πελαγοδρομούμε.

      Διαγραφή
    2. Ανώνυμος26/4/13, 11:18 π.μ.

      Ναι, θα συμφωνήσω για τα κοινά μας πολιτικά πάθη με τους λατινοαμερικάνους!

      Ο Καζαντζάκης δεν απουσιάζει, αλλά, νομίζω πως ένας ξένος θα περίμενε από τον Έλληνα αναγνώστη να κατατάξει τον Καζαντζάκη στην πρώτη πεντάδα, τουλάχιστον.

      Δυστυχώς, Κατερίνα, ούτε κάθε εκατό χρόνια δεν βγάζει πια Παπαδιαμάντη η ελληνική λογοτεχνία!
      Πονεμένη ιστορία.

      Γιάννης Μαργέτης.

      Διαγραφή
  2. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Νομίζω πως το 10ο συμπέρασμα είναι αυθαίρετο- περιέχει ερμηνεία που δεν εξάγεται από την όποια επεξεργασία των δύο λιστών. Πάντως όταν καλείσαι να απαντήσεις σε ένα ερώτημα που σε περιορίζει στα 10 (πιο αγαπημένα. πιο σημαντικά κτλ) βιβλία έχει σημασία πώς διατυπώνεται, σε ποιους διατυπώνεται, τι ηλικίας, τι φύλου, τι μορφωτικού επιπέδου ανθρώπους. Στα 10 δεν θα μπορούσες να μην βάλεις αυτά που κυρίως στην αναγνωστική σου πορεία σε σημάδεψαν, γιατί κρίνεις βάσει της αναγνωστική σου ιστορίας. Όταν καλείσαι να αναφέρεις 10, θα αναφέρεις 10 κατά κανόνα ογκόλιθους, πώς αλλιώς θα γίνει; Δεν "θεωρούνται" ογκόλιθοι", είναι ογκόλιθοι. Γι' αυτό νομίζω πως πρέπει να εξάγουμε συμπεράσματα από ερωτήματα που η διατύπωση είναι εξαιρετικά συγκεκριμένη, αν θέλουμε να κάνουμε αξιολογήσεις όπως αυτή του δέκατου συμπεράσματος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν θα διαφωνήσω, ειδικά στα 10 είναι αδύνατο να μην μπουν οι ογκόλιθοι, αυτά που πραγματικά μας σημάδεψαν και είναι σημαντικά. Από την άλλη στις ψηφοφορίες του Βιβλιοκαφέ, επιτρεπόταν να βάλουμε πολύ περισσότερα βιβλία. Κι όμως κι εκεί επικράτησαν τα κλασικά. Είναι δύσκολο να μετουσιωθεί κάτι μέσα μας σε αγαπημένο, αν μόλις το διαβάσαμε.

      Διαγραφή
    2. Γιώργο,
      στην ιστορία των γραμμάτων έχει αποδειχτεί ότι δεν υπάρχουν αναμφίβολοι "ογκόλιθοι". Άρα αυτά τα έργα δεν είναι ογκόλιθοι, αλλά θεωρούνται ογκόλιθοι από μια εποχή, ένα κοινό κλπ. Σε εκατό χρόνια, είμαι σίγουρος, δεν θα είναι ο ίδιος Κανόνας.
      Και αν θέλεις: αν δεν ίσχυε αυτό, δεν θα κάναμε ψηφοφορίες.
      Πατριάρχης Φώτιος

      Διαγραφή
    3. Μα αυτό έλειπε, να μην αλλάζει η έννοια του "κλασικού", του "αριστουργήματος", του "ογκόλιθου" με τα χρόνια. Δεν θα είχε νόημα να συνεχίσουμε να παράγουμε τέχνη έτσι.

      Διαγραφή
    4. Έχει δίκιο ο Γιώργος τι να λέμε τώρα;
      Παρακαλώ μην αναρτήσετε κάτι άλλο (τουλάχιστον ο ένας από σας) μέχρι αύριο, διότι στην εκπομπή θα αναφερθώ επί μακρόν στα αποτελέσματα και στις συγκρίσεις των δύο λιστών (δεν είναι απειλή αυτό).

      Διαγραφή
    5. Αυτή την κουβέντα γιατί έχω την αίσθηση πως την κάναμε αντίστροφα πριν δυο μέρες. Σχιζοφρένεια.

      Εγώ δεν θα αναρτήσω κάτι άλλο. Μη φοβού.
      Αλλά φοβάμαι που θα μας περιλάβεις, τί να λέμε τώρα....

      Διαγραφή
  4. Ανώνυμος26/4/13, 12:59 μ.μ.

    Για εμένα είναι πολύ απλό, στη συνείδησή μας τα βιβλία που μας συγκλόνισαν έχουν πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα από εκείνα που απλώς μας συγκίνησαν. Συνεπώς δεν μπορεί να υπάρχει καμία λίστα στην οποία θα βάλω πχ τις γέφυρες του Μάντισον στη θέση της Δίκης.
    Ε.Γ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Συμφωνώ. Από την άλλη βέβαια στις δικές μου επιλογές "Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας" ή το "Σφαγείο νο5" ήταν καθαρά συναισθηματικά φορτισμένες. Δεν ξέρω αν μιλάμε για αντίστοιχους ογκόλιθους σαν τη "Δίκη", εμένα με καθόρισαν όμως.

      Διαγραφή
    2. Ανώνυμος26/4/13, 5:37 μ.μ.

      Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας ήταν και στη δική μου λίστα. Τα σφαγείο νο5 είναι πολυαγαπημένο βιβλίο αλλά κυρία μου όταν μας ζητάτε μόνο δέκα βιβλία, τι να πρωτοβάλουμε;
      Ε.Γ.

      Διαγραφή
  5. Ανώνυμος26/4/13, 7:52 μ.μ.

    jesus!!!! έχει δουλέψει δανειστική που πάει σύννεφο. Ευτυχώς δηλαδή, γιατί αυτό με το έλα να δεις τους τίτλους μου είναι χειρότερο από τα γραμματόσημα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή