«Ο αναρχικός των δυο κόσμων», Ursula Le Guin

«Ο αναρχικός των δύο κόσμων» ήταν για καιρό στην λίστα των επόμενων αναγνώσεων. Βιβλίο που έμοιαζε να είναι ακριβώς το στυλ μου, φαινόταν παράλογο που δεν το είχα διαβάσει· χρειάστηκε ένα βράδυ στο Booktalks να με παρακινήσει ο Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος.

 Κι όντως, η Oύρσουλα Λε Γκεν έχει γράψει ένα βιβλίο κλασικής επιστημονικής φαντασίας, από αυτά που πάντα με ενθουσίαζαν. Βαθιά πολιτικό, φιλοσοφικό στα κομμάτια που πρέπει, καταιγιστικό σε άλλα. Αν και ολόκληρος ο νέος κόσμος που στήνεται είναι θαυμαστός, δεν πρωταγωνιστεί αυτός. Και τούτη είναι κατά τη γνώμη μου η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στην επιστημονική φαντασία αξιώσεων και στα βιβλία και τις ταινίες για μαζική κατανάλωση.

Κεντρικός ήρωας της Λε Γκεν ο Σεβέκ, ένα αγόρι στην αρχή, κι έπειτα άντρας, που ζει στην ιδανική αναρχική κοινωνία του Ανάρες. Ο Αναρές είναι ο δορυφόρος του Γιουράς, ενός καπιταλιστικού πλανήτη. Οι κάτοικοι του Ανάρες έχουν αποκοπεί από τον Γιουράς εκατόν πενήντα χρόνια, στον άγονο και αφιλόξενο δορυφόρο, προσπαθώντας να ζήσουν την Οντονιανή τους ουτοπία. Η Όντο είναι η θεμελιώτρια του αναρχισμού τους.

 Ο Σεβέκ που είναι ένας προικισμένος φυσικός, νιώθει φυλακισμένος στον Ανάρες όπου τα ταλέντα του δεν μπορεί να τα μοιραστεί με τον μέσο άνθρωπο, προσκρούει συνεχώς σε τοίχους που περιορίζουν το χάρισμά του, τον βάζουν να κάνει κοινωνική, χειρωνακτική εργασία, τον αποκόβουν από την οικογένειά του. Ο όρος οικογένεια είναι πολύ σχετικός στον Ανάρες. Όλοι ζουν σε υπνωτήρια και τρώνε στα κοινά εστιατόρια, και η κοινή πυρηνική οικογένεια έχει εκλείψει. Τα παιδιά ζουν όλα μαζί, χωρίς τους γονείς, σε βρεφοκομεία.

Ο Σεβέκ κάποια στιγμή θα επαναστατήσει, θα πάει να βρει στον Γιουράς εφάμμιλους του φυσικούς, για να μπορέσει να φτιάξει κάτι το μεγαλειώδες, την Γενική Θεωρία της Συγχρονικότητας. Όταν περνά όμως ο πρωτος ενθουσιασμός που επιτέλους βρίσκεται ανάμεσα σε ίσους- τουλάχιστον ως προς τις δυνατότητες στη φυσική- ανθρώπους, συνειδητοποιεί την πολιτική κατάσταση στον Γιουράς, τι σημαίνει πλούτος και φτώχεια, πόλεμος, χρήμα, εξουσία, διάθεση να σε εκμεταλλευτούν. Σαν βαθιά κοινωνικό και πολιτικό ον πρέπει να αντιδράσει.

Η Όυρσουλα Λε Γκεν στέκεται κριτικά απέναντι και στα δύο καθεστώτα, αγαπά τους ήρωες της, σκιαγραφεί έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα, δίνει συνεχώς τροφή για τον νου, για τα μεγάλα, αστρικά και σημαντικά συμπαντικά, για τα πιο μικρά πολιτικά, για τα ακόμα μικρότερα προσωπικά. Ο Σεβεκ, που ξεχωρίζει, δεν μπορεί να ενταχθεί στην κοινότητα των όλων, όμως δεν μπορεί και να δεχτεί την ανισότητα και την ανεγκεφαλία του καπιταλιστικού συστήματος στον Γιουράς. Παγιδευμένος ανάμεσα στους δυο κόσμους, αναρχικός παντού, δεν ανήκει πουθενά.

Δεν ξέρω αν «Ο αναρχικός των δυο κόσμων» είναι ουτοπία ή δυστοπία, ούτε καν αν το βιβλίο της Λε Γκεν θα μείνει στην ιστορία σαν κλασικό αριστούργημα. Έχει τα φόντα και δεν τα έχει. Πάντως μιλάμε για ένα μυθιστόρημα ολωσδιόλου αξιοδιάβαστο.

«Ο αναρχικός των δυο κόσμων», Ούρσουλα Λε Γκεν, μετ. Χρήστος Γεωργίου,  εκδ. Parsec, 1999,  σελ. 465

Υ.Γ. 42 Η έκδοση πάσχει σοβαρά σε επιμέλεια, με παιδαριώδη ορθογραφικά λάθη και την γλώσσα στην Ανάρες, τα «πραβικά», να γράφεται συστηματικά «αραβικά».