"Σώμα στη βιτρίνα", Αργυρώ Μαντόγλου

Πολυεπίπεδο και διαφορετικό, το «Σώμα στη βιτρίνα», αποτελεί μια πολύ ευχάριστη έκπληξη. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα στημένο στους δρόμους του Άμστερνταμ, που περνά με άνεση από το 1664 στο 2014, δένοντας τους πρωταγωνιστές με ένα αόρατο σκοινί αισθήσεων, συναισθήσεων και παραισθήσεων. 

Οι τέσσερις κεντρικοί ήρωες έχουν πράγματα που δεν θέλουν να θυμούνται στην πλάτη τους. 

Ο Άγγελος είναι ένας ψυχίατρος, που παράτησε το ιατρείο του και άνοιξε ξενοδοχείο γιατί δεν άντεχε τους ασθενείς του· για την ακρίβεια τη γεύση τους. Ο Άγγελος πάσχει από συναισθησία: άνθρωποι, πίνακες, καταστάσεις τού φέρνουν γεύσεις στα χείλη που τον βασανίζουν.

Η Ελισάβετ είναι μια συγγραφέας σε απόγνωση, που μετακόμισε στο άδειο σπίτι της φίλης της στην Ολλανδία για να γράψει, αλλά τη στοιχειώνει ο μικρός πίνακας πάνω από το γραφείο της. Προσπαθεί να απομακρυνθεί από τον έρωτα, όσο εκείνος την ψάχνει.

Η Νατάσσα είναι ένα κορίτσι της βιτρίνας. Πουλάει το κορμί της για να επιβιώσει και να ξεχάσει. Το πώς βρέθηκε στον δρόμο με τα Κόκκινα φανάρια, το τι τη βασανίζει, δεν θα το μάθουμε παρά μόνον στο τέλος. 

Κι η Έλσε είναι μια μικρή χωριατοπούλα, που το 1664, έρχεται στο Άμστερνταμ για να βρει την τύχη της. Ζει σε ένα άθλιο κοινόβιο, η σπιτονοικοκυρά της την εκβιάζει συνεχώς για τα νοίκια, λατρεύει τα στολίδια και τα φορέματα, ονειρεύεται μια άλλη ζωή κι όχι αυτή της υπηρέτριας ή της πόρνης για την οποία προαλείφεται. Τελικά γίνεται μοντέλο του Ρούμπενς.

Η τέχνη, το ένστικτο, οι άνθρωποι, το τυχαίο, η ειμαρμένη, τα κορμιά που πουλιούνται κι αγοράζονται, τα όνειρα για μια καλύτερη, διαφορετική ζωή από αυτό που μας ήταν γραμμένο, όλα μπλέκονται και δίνουν ένα βιβλίο γοητευτικό που σε κρατάει ως το τέλος. Το κακό, σε διάφορες μορφές, κυκλώνει τους ήρωες, όμως δεν τους αντιπαθείς, ξέρεις πως είναι ανθρώπινοι, έχουν πάθη κι εμμονές. 

Η αφήγηση, τριτοπρόσωπη, αλλάζει συχνά εστίαση. Η γραφή έχει κάποιες αμήχανες στιγμές, αλλά το συνολικό οικοδόμημα είναι στέρεο και πολύ ενδιαφέρον. Η δομή, με όλα τα πισωγυρίσματα στον χρόνο και στους τόπους, είναι ξεκάθαρη. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει διευκρίνιση στην αρχή κάθε κεφαλαίου για ποιον ήρωα μιλάμε και ποια χρονική περίοδο. Η ιστορία της Έλσε είναι αληθινή, η συγγραφέας βασίστηκε σε ένα σκίτσο του Ρούμπενς που απεικονίζει τον απαγχονισμό της ηρωίδας της, όπως και  στα αρχεία για την υπόθεση που δίνουν στοιχεία για την καταγωγή και τη ζωή της. 

Το «Σώμα στη βιτρίνα» με εντυπωσίασε. Διαβάζεται εύκολα, ξεχνιέται δυσκολότερα. Λογαριάζω να διαβάσω κι άλλα μυθιστορήματα της Αργυρώς Μαντόγλου στο μέλλον.

                                                               Κατερίνα Μαλακατέ 

"Σώμα στη βιτρίνα", Αργυρώ Μαντόγλου, εκδ. Μεταίχμιο, 2017, σελ. 404