«Metropolis», Τhea Von Harbou

Αυτό το βιβλίο δεν είναι του σήμερα ή του αύριο. Δεν μιλάει για κάποιο μέρος. Δεν εξυπηρετεί κάποιον σκοπό, κόμμα ή τάξη. Έχει ένα ηθικό δίδαγμα που απορρέει από μια θεμελιώδη ιδέα: Ο μεσολαβητής ανάμεσα στο μυαλό και τα χέρια, πρέπει να είναι η καρδιά.

Η γνώμη μου για το “Metropolis”, αν και έχει περάσει ήδη ένα δεκαήμερο που το τελείωσα, δεν είναι ακόμα πλήρως σχηματισμένη. Από την μία η ίδια η ιστορία είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, η πλοκή γεμάτη συμβολισμούς, η ατμόσφαιρα ζοφερή, όπως της πρέπει. Αν δε σκεφτεί κανείς πως το μυθιστόρημα γράφτηκε το 1927 κι είναι ένα από τα πρώτα βιβλία επιστημονικής φαντασίας που γράφτηκε από γυναίκα και μάλιστα Γερμανίδα, τότε η αξία του μοιάζει ακόμα μεγαλύτερη. Το βιβλίο γράφτηκε βασισμένο στο σενάριο που συνέγραψε μαζί με τον σκηνοθέτη σύζυγό της η Thea Von Harbou για την ομώνυμη κλασική ταινία επιστημονικής φαντασίας. Από την άλλη, το ίδιο το κείμενο, είναι λιγότερο εντυπωσιακό. Η γλώσσα της Von Harbou μοιάζει βαρυφορτωμένη και παλιακή- όχι, δεν έχει δικαιολογία για αυτό, τον ίδιο καιρό οι Γερμανοί έγραφαν αριστουργήματα- η αφήγηση είναι μάλλον περιγραφική, διάλογος και δράση δεν είναι το φόρτε της συγγραφέως. 

Στη Μετρόπολις κυριαρχεί η Μηχανή, αυτή φροντίζει για όλους κι αυτή θρέφεται σε τακτά χρονικά διαστήματα με ζεστή ανθρώπινη σάρκα. Το κουμπί του συναγερμού για τη θυσία το πατάει ο Γιοχ Φρέντερσεν, ο απόλυτος άρχοντας της Μηχανής και της πόλης. Ο γιος του, ο Φρέντερ, μεγαλωμένος μέσα στη χλιδή, θα του αντιτεθεί, και μετά από μια διένεξη θα πάρει τη θέση ενός κατώτερου χειριστή μηχανής. Έτσι, θα γνωρίσει την πιο φριχτή όψη της πόλης αλλά και τη Μαρία. Η Μαρία είναι μια μικρή προφήτισσα, που κηρύττει πως ανάμεσα στα χέρια της μηχανής και την καρδιά, χρειάζεται ένας Διαμεσολαβητής. Θα αναγνωρίσει τον Φρέντερ ως μεσολαβητή και θα ερωτευτούν παράφορα. 

Παράλληλα, ο Φρέντερσεν, τυφλωμένος από την αγάπη για το γιο του και τον θυμό του, θα ζητήσει από τον άσπονδο εχθρό του, τρελό επιστήμονα Ρότβαγκ, να φτιάξει ένα ρομπότ με την μορφή της Μαρίας. Κι έπειτα, θα ξεχυθεί όλη η κόλαση. 

Το μυθιστόρημα έχει σαφή μηνύματα για τον καπιταλισμό, για τον τρόπο που η θρησκεία μπλέκει τα πράγματα, για την τρέλα του μεγάλου Ηγέτη που τυφλώνεται από την ίδια του την εξουσία κι οδηγεί στην (αυτό)καταστροφή. Είναι εντυπωσιακά μπαρόκ και σκοτεινό, ενώ οι χαρακτήρες, αν και χάρτινοι και μονοδιάστατοι έχουν μεγάλο ενδιαφέρον, κυρίως ο ηγέτης Φρέντερσεν και η προφήτισσα Μαρία. Όμως, το κείμενο δεν κυλάει, έχουμε περιγραφές επί περιγραφών, ασύνδετες σκηνές, μοιάζει σχεδόν να είναι συμπληρωματικό της ταινίας και να μην μπορεί να σταθεί αυθύπαρκτο. Χάρηκα που το διάβασα, γιατί είμαι φαν της ταινίας. Όμως αν δεν υπήρχε αυτή, θα το είχε καταβροχθίσει η λήθη. 

                                                                                    Κατερίνα Μαλακατέ

«Metropolis», Τhea Von Harbou, μετ. Δημήτρης Αρβανίτης, εκδ. Αλεξάνδρεια, σελ. 272

  

Υ.Γ. 42 Η ταινία του Fritz Lang, συζύγου της Thea Von Harbou, ήταν, το 1927 που πρωτοκυκλοφόρησε, μια πανάκριβη υπερπαραγωγή. Είναι μια από τις πρώτες ταινίες επιστημονικής φαντασίας, βωβή και γεμάτη συμβολισμούς, χαρακτηριστική του γερμανικού εξπρεσιονισμού- κυρίαρχου αισθητικού ρεύματος της Δημοκρατίας της Βαιμάρης- που ενσωματώνει στοιχεία φουτουρισμού, μελοδράματος, αρ νουβό, ρομαντισμού. Σύντομα υπέστη περικοπές από λογοκριτές, κι έτσι συρρικνώθηκε κατά το ένα τέταρτο. Το 2001 κυκλοφόρησε μια μεγαλύτερη κόπια, ενώ το 2010 προβλήθηκε σε πανηγυρική προβολή μια πλήρως απεκατεστημένη εκδοχή των 153 λεπτών, που βασίστηκε σε μια φθαρμένη κόπια που βρέθηκε το 2008 στο Μπουένος Άιρες. Δείτε πιο πολλά εδώ.