Είχα χρόνια να κλάψω αβίαστα σε σκηνή βιβλίου και το Καραβοφάναρο στο μαύρο νερό με κατέλαβε εξαπίνης. Ήταν όμως συναίσθημα ειλικρινές και ατόφιο, κι έτσι το μυθιστόρημα – που το διάβασα εκπληκτικά γρήγορα, δεν μπορούσα να το αφήσω από τα χέρια μου κυριολεκτικά- βάζει υποψηφιότητα για να γίνει «το βιβλίο της χρονιάς μου». Δεν έχω ξαναδιαβάσει Τομπίν και δεν ήμουν προετοιμασμένη για την ατμόσφαιρα που φτιάχνει, ούτε για το πόσο κοντά θα ένιωθα στην ιστορία. Περίπου σαν να μου συνέβαιναν όλα αυτά παράλληλα με ό,τι γινόταν στην κανονική μου ζωή.
Πρωταγωνίστρια του βιβλίου η Έλεν, μια διευθύντρια σχολείου στην Ιρλανδία, που είναι παντρεμένη με έναν καλόβολο τύπο που την αγαπά, τον Χίου, κι έχει δυο αγοράκια που υπεραγαπά. Η Έλεν είναι πλήρως αποξενωμένη από την μητέρα της, τα παιδιά της δεν έχουν γνωρίσει ποτέ τη γιαγιά τους. Μια μέρα κι ενώ ετοιμάζονται για τις σχολικές διακοπές, χτυπά το κουδούνι ένας άγνωστος και την ενημερώνει πως ο αγαπημένος της αδελφός Ντέκλαν είναι πολύ βαριά άρρωστος, στα τελευταία στάδια του AIDS, και πως ζήτησε να μεταφέρει το νέο εκείνη στη μητέρα τους.
Η Έλενα τα παρατά όλα- τα παιδιά είναι έτσι κι αλλιώς με τον μπαμπά τους στην πεθερά της- και κάνει το ταξίδι ως τη γενέθλια πόλη της. Πρώτα πηγαίνει στη γιαγιά της, που μένει σε ένα σπίτι που οριακά δεν το έχει γκρεμίσει η θάλασσα, παλιά πανσιόν. Έπειτα στη μαμά της. Τελικά καταλήγουν στην παλιά πανσιόν η γιαγιά, η μαμά της, η Έλεν, ο Ντέκλαν και δυο γκέι φίλοι του, ο Πολ κι ο Λάρι.
Ο Τομπίν χειρίζεται το θέμα του AIDS αλλά και της ομοφυλοφιλίας με εξαιρετική ευαισθησία. Όμως αυτό κυρίως που τον νοιάζει είναι το πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις και οι χαρακτήρες των ανθρώπων όταν πρέπει αναγκαστικά να έρθουν ξανά κοντά κι όταν συμβαίνει κάτι τόσο εξουθενωτικά απίστευτο, ένας νέος άνθρωπος που είναι αδελφός, παιδί, κολλητός σου, να πεθαίνει.
Η Έλεν και η μητέρα της η Λίλι προσπαθούν η καθεμιά με τον δικό της- αρκετά ψυχρό και απόλυτο τρόπο- να λύσουν τις χρόνιες διαφορές και τα τραύματά τους. Από κοντά κι ο Ντέκλαν που δεν έχει καλύτερες αναμνήσεις από την μητέρα του. Όλο αυτό έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με τη σχέση των τριών νεαρών φίλων, ο Λάρι κι ο Πολ φαίνεται να υποκαθιστούν την οικογένεια όσον αφορά την υγεία του φίλου της, γίνονται αυτοί που λύνουν τα πρακτικά ζητήματα και τον στηρίζουν. Η πιο έντονη στιγμή για μένα είναι αυτή που η Έλεν, πάντοτε δυναμική και κυρίαρχη, σπάει και ζητάει επιτέλους από τον άντρα της να έρθει να τη βοηθήσει, ξορκίζοντας τα βάρη του παρελθόντος σε σχέση με τη δική της παιδική ηλικία.
Η ατμόσφαιρα του βιβλίου είναι βαριά, σε ρουφάει μέσα του και δεν ξέρεις πώς ακριβώς να αντιμετωπίσεις όλο αυτό. Παρ’ όλο που τυπικά η ιστορία προχωρά πολύ αργά, είναι τέτοια η ένταση μεταξύ των ηρώων που δίνει εξαιρετικό ρυθμό στην ανάγνωση. Έχεις την παράλογη ιδέα πως διαβάζεις συγγραφέα παλιό, κλασικό, αναγνωρισμένο, κι όχι σύγχρονό μας. Και μιας και τη στοίβα με τα αδιάβαστα την κοσμούν αρκετά δικά του βιβλία, νομίζω πως ήρθε η ώρα του.
Κατερίνα Μαλακατέ
"Καραβοφάναρο στο μαύρο νερό", Colm Tóibín, μετ. Αθηνά Δημητριάδου, εκδ. Gutenberg, 2016, σελ. 330
Υ.Γ. 42 Η μετάφραση είναι εξαιρετική και η Aldina σκίζει.
Θα διαφωνήσω. Το βιβλίο μού φάνηκε επίπεδο, μια απλή ιστορία, μια σκέτη καταγραφή διαδοχικών στιγμών. Περίμενα συνέχεια ότι "τώρα, στην επόμενη σελίδα, στο επόμενο κεφάλαιο" θα διάβαζα κάτι που θα δικαίωνε την επιλογή μου, θα με αντάμειβε για το χρόνο που του διέθετα. Αλλά κάτι τέτοιο δε συνέβη, μέχρι και το τέλος. Προσωπικά, λοιπόν, δε θα αναφωνούσα "Μπράβο, Aldina" για αυτό το βιβλίο (συν τοις άλλοις, με ενόχλησε που άφηνε ιρλανδικές φράσεις στην αρχή αμετάφραστες, λες και ο αναγνώστης όφειλε να γνωρίζει τι σήμαιναν) - να μου έλεγες για τον "Καλό στρατιώτη" του Ford, αυτό μάλιστα! :-)
ΑπάντησηΔιαγραφήΩραίες είναι αυτές οι αναγνωστικές διαφωνίες.
ΔιαγραφήΕίδατε τι φοβερό πράγμα είναι η ταύτιση;
ΑπάντησηΔιαγραφήΠάντα πίστευα ότι τα βιβλία που μας σημαδεύουν είναι όσα ταυτιζόμαστε μαζί τους, για τους δικούς του λόγους καθένας μας.
Ωραίο βιβλίο, πολύ ωραίο, με ενδιαφέροντες χαρακτήρες, ανθρώπινους, άριστα ψυχογραφημένους.
Για μένα έχει σημασία, κάθε φορά, το πώς συνδέεται ο τίτλος με την υπόθεση του βιβλίου, ακόμα και στη μετάφραση.
Εδώ λοιπόν, η Αθηνά Δημητριάδου επέλεξε να μην κρατηθεί το τοπωνύμιο όπως ήταν ο τίτλος του βιβλίου, αλλά να τον μεταφράσει έτσι, ώστε να μη χαθεί ο συμβολισμός. Μαύρο νερό είναι ένας τόπος που δεν επιτρέπει την εγκατάσταση παραδοσιακού φάρου, επειδή τα νερά είναι είτε αβαθή είτε πολύ βαθιά ή επειδή υπάρχουν ύφαλοι.
Και το λίγο φως μέσα στη νύχτα φτάνει...
Ήταν τολμηρή επιλογή αυτή του τίτλου, που στην αρχή με ξένισε, αλλά τελικά νομίζω πως ήταν πιο ταιριαστή. Όσο για την ταύτιση, είναι τόσο σημαντική τελικά στην ανάγνωση.
ΔιαγραφήΔεν το έχω διαβάσει το βιβλίο αλλά αφού όπως λες σε ενθουσίασε και δεν έχεις ξαναδιαβάσει κάτι του Colm Tóibín να διαβάσεις και το "Η διαθήκη της Μαρίας" το οποίο εγώ βρήκα εξαιρετικό... Οι εντυπώσεις μου είχαν καταγραφεί εδώ: http://www.psarokokalo.info/2015/08/the-testament-of-mary-colm-toibin.html
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο βάζω κατευθείαν στη λίστα. Διάβασα το The Master και το The Testsment of Mary. Εντυπωσιάστηκα απο το τελευταίο παρόλο που δε θεωρώ τον εαυτό μου ευσυνείδητο Χριστιανό.
ΑπάντησηΔιαγραφή