30/7/25

"Οι χήρες της Πέμπτης", Claudia Piñeiro






Η Κλαούδια Πινέιρο δεν είναι μια «νεαρή συγγραφέας». Γεννημένη το 1960, ασχολήθηκε αρχικά με τη δημοσιογραφία και ξεκίνησε να γράφει λογοτεχνία σχετικά αργά. Το 2005 εκδόθηκε το πρώτο της μυθιστόρημα, οι Χήρες της Πέμπτης, που έγιναν ταινία το 2009 (και πρόσφατα σειρά στο Νέτφιλξ), ενώ το «Η Ελένα ξέρει» βγήκε το 2007 μα δεν μεταφράστηκε στα Αγγλικά μέχρι το 2022, οπότε και ήταν shortlisted για το Man Booker. Αυτή η μετάφραση, η υποψηφιότητά της για το Booker, και η σειρά στο Νέτφλιξ, έκαναν την Πινέιρο γνωστή σε όλον τον λογοτεχνικό κόσμο.

Οι Χήρες της Πέμπτης είναι εκ πρώτης όψεως ένα κλασικό νουάρ, τρεις άντρες ηλεκτροβολημένοι από το καλώδιο του ενισχυτή—και νεκροί— σε μια πισίνα. Συνήθιζαν να βρίσκονται κάθε Πέμπτη βράδυ, αυτοί κι άλλος ένας, και να αφήνουν τις γυναίκες τους μόνες να πηγαίνουν κανένα σινεμά, που για αυτό είχαν το παρατσούκλι «οι Χήρες της Πέμπτης», μέχρι που το παρατσούκλι έγινε αλήθεια.

Το μυθιστόρημα είναι πολυφωνικό, βλέπουμε το κάθε γεγονός από διαφορετικούς αφηγητές, ενώ σε σημεία θυμίζει ένα κλασικό whodunit, γιατί η συγγραφέας διάλεξε έναν περιορισμένο χώρο για να τοποθετήσει την υπόθεση, ένα «ιδιωτικό προάστιο» για πλουσίους, που φυλάσσεται 24 ώρες το 24ωρο από ένοπλους φρουρούς, και όλοι είναι νεόπλουτοι CEO επιχειρήσεων. Οι γυναίκες νοιάζονται για την αρχιτεκτονική κήπων, τα παιδιά πηγαίνουν σε ιδιωτικά σχολεία και κάνουν ναρκωτικά, οι υπηρέτριες και το προσωπικά μπαίνουν τη γειτονιά από άλλη είσοδο μετά από εξονυχιστικό έλεγχο. Άρα κανένας «εξωτερικός» δεν θα μπορούσε να δολοφονήσει αυτούς τους άντρες. Οι ύποπτοι είναι μετρημένοι στα δάχτυλα των δυο χεριών.

Αυτό το «ιδιωτικό προάστιο», που τόσο βολεύει για την αστυνομική διάσταση της πλοκής, είναι στην ουσία ο πρωταγωνιστής, νοηματοδοτεί το κείμενο. Η Πινέιρο στέκεται κριτικά απέναντι στους νεόπλουτους ήρωές της, στα πάθια και τους καημούς τους μέσα στις πισίνες και τους ομοιόμορφους κήπους τους. Μερικές φορές φτάνει στα όρια του ανοιχτού σαρκασμού. Και χώνει το μαχαίρι στο κόκκαλο, έτσι απλά, με ένα νουαράκι για να περνά η ώρα.

Μέχρι τη μέση, αναρωτιόμουνα αν έχει νόημα να διαβάσω το βιβλίο, είμαι από αυτές τις άθλιες αναγνώστριες που ξέρουν πολύ γρήγορα τι έγινε με τους φόνους, ίσως για αυτό σπάνια απολαμβάνω τα whodunnit. Μετά όμως κατάλαβα, την πρόθεση, τους αντιπαθέστατους πρωταγωνιστές, την ψιλοβαρεμάρα και την αηδία που ένιωθα για αυτούς. Η Πινέιρο είχε πρόθεση, είχε λογοτεχνική πρόθεση και αυτό κάνει τα βιβλία σημαντικά.

Οι Χήρες της Πέμπτης είναι ένα εντυπωσιακό πρωτόλειο. Δεν είναι τόσο βαθύ βιβλίο όσο η Ελένα, αλλά σε βάζει να σκεφτείς ύπουλα για την κοινωνική διάσταση ενώ ψάχνεις να δεις τι έγινε. Η Κλαούδια Πινέριο είναι σήμερα η τρίτη πιο πολυμεταφρασμένη αργεντινή συγγραφέας σε όλον τον κόσμο∙ πρώτος είναι ο Μπόρχες, δεύτερος ο Κορτάσαρ. Εμείς εδώ στην Ελλάδα την ανακαλύψαμε αργά (να είναι καλά η Carnivora), αλλά νομίζω πως την αγαπάμε ήδη.


                                                       Κατερίνα Μαλακατέ


"Οι χήρες της Πέμπτης", Claudia Piñeiro, μτφ, Ασπασία Καμπύλη, εκδ. Carnivora 

25/7/25

"Αρχαία καλλιέργεια", Raduan Nassar



                                                

O Ραντουάν Νασάρ γεννήθηκε το 1935 στο Σάο Πάολο, παιδί μιας δωδεκαμελούς οικογένειας, από Λιβανέζους γονείς. Εμφανίστηκε στα βραζιλιάνικα γράμματα σαν κομήτης, έγραψε μονάχα την Αρχαία καλλιέργεια (1975), τη νουβέλα Ένα ποτήρι οργή (1978) και κάποια διηγήματα. Το 1984 αποσύρθηκε στο κτήμα του κι έζησε καλλιεργώντας τη γη. Το αποτύπωμά του όμως στην λογοτεχνία της χώρας είναι έντονο και θεωρείται από τους πιο επιδραστικούς συγγραφείς της Βραζιλίας.

Η Αρχαία καλλιέργεια είναι μυθιστόρημα βαθύ, με συνεχείς αναφορές στη Βίβλο και τις αρχαίες τραγωδίες, ένα βιβλίο ιδιαίτερης γλωσσικής ομορφιάς. Η γλώσσα πρωταγωνιστεί, είναι μέρος της ιστορίας, το ύφος καταλαμβάνει μεγαλύτερο χώρο από όσο συνήθως, γίνεται ταυτόχρονα μέσω βασανισμού και λύτρωσης του αναγνώστη. Η κεντρική ιστορία μοιάζει με αυτή του Άσωτου Υιού. Ένας γιος φεύγει από την πατρική εξουσία, από τον «νόμο, την τάξη και την ηθική» γιατί δεν αντέχει, ταυτόχρονα όμως δεν αντέχει ούτε τον εαυτό του, γιατί έχει αισθήματα για την αδελφή του. Καιρό μετά, ο αδελφός του τον ξαναβρίσκει και τον ξαναρουφά στην οικογένεια. Το Οιδιπόδειο, το τι είναι Ηθικό και τι είναι νόμιμο, οι όροι της Εξουσίας και ποιοι μπορεί να την ασκούν πάνω μας και με ποιο τρόπο, γίνονται το όχημα για να μιλήσει ο συγγραφέας μέσα από το ατομικό για το συλλογικό, για την ίδια την κοινωνία.

Η μετάφραση της Αθηνάς Ψυλλιά μοιάζει άθλος, όχι μόνον γιατί είναι πολύ ιδιότυπη η χρήση της γλώσσα, των σημείων στίξεων, κ.ο.κ. μα γιατί το κείμενο μιλά κυρίως μέσα από τις σιωπές, μέσα από αυτά που δεν λέγονται, και απαιτεί μεγάλη αυτοσυγκράτηση από τον μεταφραστή να μην αρχίσει να επεξηγεί στη δεύτερη γλώσσα. Βέβαια, η εντυπωσιακή θητεία της Αθηνάς Ψυλλιά στην μετάφραση του μεγαλύτερου μέρους του έργου του Ζοζέ Σαραμάγκου, μάλλον ήταν εχέγγυο για το αποτέλεσμα σε αυτό το τολμηρό εγχείρημα.



                                                                           Κατερίνα Μαλακατέ

Υ.42 Η μετάφραση της Αθηνάς Ψυλλιά πήρε το βραβείο του LEA για τα βιβλία που εκδόθηκαν το 2024

Υ.Γ.42-2 Υπάρχει και αυτή η ταινιάρα https://www.imdb.com/title/tt0241663/



"Αρχαία καλλιέργεια", Raduan Nassar, μτφ. Αθηνά Ψυλλιά, εκδ. Πατάκη, 2024

14/7/25

Τα 10 πιο αγαπημένα μας μυθιστορήματα

 



Έχουν περάσει πολλά χρόνια από την πρώτη φορά που σε αυτό το blog ζητήσαμε να φτιάξετε λίστες με τα 10 πιο αγαπημένα σας λογοτεχνικά βιβλία, και νομίζω πως καλοκαιράκι είναι, λίγες λίστες δεν έβλαψαν ποτέ κανέναν. Να σας πω μόνο πως δεν μας αξίζουν λίστες με βιβλία που θα θέλαμε να διαβάσουμε, ή βιβλία που θα μας κάνουν να φαινόμαστε πιο ψαγμένοι, μας αξίζουν μόνο λίστες με βιβλία που γουστάρουμε τρελα. 


Γράψτε εδώ στα σχόλια ή στην αντίστοιχη ανάρτηση στο group μας στο Facebook τα δέκα πιο αγαπημένα σας μυθιστορήματα (μην κλέβετε, σας βλέπω, δέκα είπαμε) και απολαύστε και τις λίστες των υπολοίπων. 


Στο τέλος του Ιουλίου θα βγάλουμε επισήμως αποτελέσματα, σας απειλώ.