1/11/12

"Λαγνεία", Elfriede Jelinek




Η γραφή της Γέλινεκ είναι απάλευτη. Τόσο απλά, είναι μια γραφή κλινικής και νοσηρής ακρίβειας, όπου σε μονόλογο σχιζοφρενούς η συγγραφέας παραθέτει τις πιο φρικαλέες λεπτομέρειες σα να περιγράφει κοσμικό δείπνο σε περιοδικό μόδας, τόσο αδιάφορα. Η βωμολοχία δεν υπάρχει, γιατί όλες οι λέξεις χάνουν κάποια από τη δύναμή τους στη συσσώρευση, μετά από μερικές σελίδες εξοικειώνεσαι με το γεγονός πως η επόμενη πρόταση μπορεί να περιέχει την πιο σαδιστική σκηνή από καταβολής κόσμου.

Η ιστορία έχει ως εξής, σε μια επαρχιακή πόλη ο διευθυντής του τοπικού εργοστασίου είναι ο θεός, καθορίζει τις τύχες των ανθρώπων χωρίς ούτε μια σκέψη, γαμάει τη γυναίκα του με όλους τους σαδομαζοχιστικούς τρόπους χωρίς να τη ρωτά, παντού και πάντα, απαιτεί από το γιο του να είναι ταυτόχρονα το πιο απασχολημένο και το πιο αντιπαθές παιδί του χωριού. Απομακρύνει το γιο από τη μητέρα, κάνοντας τον όμοιο του κι εκείνη την οδηγεί στην απάθεια, αφού αφήνεται να την τρυπά κάθε τόσο με το ευμεγέθες όργανό του, ίσα ίσα για τα λούσα και τα λεφτά. Η κατάληξη της Γκέρτι είναι τραγική, δίχως καν εκείνη να το καταλάβει. Και το τέλος η πιο φρικιαστική σκηνή που έχω διαβάσει∙ και το χειρότερο όχι για αυτό που περιγράφει, που είναι αδιανόητο, αλλά για τον τρόπο που το κάνει.

Νομίζω πως αν κατατάσσαμε τους συγγραφείς βάσει προσωπικού ύφους η Γέλινεκ θα κέρδιζε με άνεση την πρώτη θέση, κανείς άλλος δεν γράφει όπως αυτή, δεν τολμά να θίξει θέματα όπως εκείνη. Τα όρια της σεξουαλικότητας, ο τρόπος που κατανέμεται η δύναμη ανάμεσα στους ανθρώπους- μέσα στα πλαίσια της οικογένειας, του χωριού, της πόλης, της χώρας κ.ο.κ. - η σαδιστική φύση μας, της βγαίνουν αβίαστα, λες και ξεκινά ένα ποτάμι από μέσα της και πρέπει να πει και την χειρότερη αισχότητα που συμβαίνει, να την ξεσκεπάσει. Μπορεί να το τραβά στα άκρα, δε νομίζω πως οι περιγραφές της για το σεξ, αποτρόπαιες, εκφράζουν τη μέση σεξουαλική σχέση. Όμως για τη συγγραφέα το θύμα είναι και θύτης, κανείς δεν είναι άμοιρος ευθυνών, όσο άβουλος κι αν είναι. Κι αυτό απαλύνει τις υπερβολές στη φρίκη.

"Λαγνεία", Ελφρίντε Γέλινεκ, μετ. Λευτέρης Αναγνώστου, εκδ. Εκκρεμές, 1999, σελ.260


7 σχόλια:

  1. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ίσως το πιο στρυφνό βιβλίο της Γέλινεκ που έχω διαβάσει.Μου προκάλεσε απερίγραπτη δυσφορία κι έκανα μέρες να απεγκλωβιστώ από τη νοσηρή του ατμόσφαιρα.Έχεις απόλυτο δίκιο πως αυτό που σοκάρει δεν είναι το θέμα,αλλά ο τρόπος,η μέθοδος.Η Γέλινεκ παρατηρεί τους ήρωές της in vitro,τους βλέπει να οδηγούνται μεθοδικά στην αποσύνθεση και σχεδόν επιχαίρει,σαν ένας χολωμένος θεός που δημιουργεί έναν κόσμο μόνο και μόνο για να τον καταστρέψει.Πρόκειται για μια χειρονομία σχεδόν παιδικής χαιρεκακίας,όπως το νήπιο που πλάθει ένα ζυμαρένιο ανθρωπάκι και μετά το πιέζει μέχρι να γίνει ένας άμορφος σβώλος.Δε νομίζω πως η Γκέρτι έχει καλύτερη μοίρα από αυτή την άψυχη ζύμη.Γενικότερα τα πρόσωπα στα βιβλία της δε μοιάζουν να έχουν μεγάλη σημασία,είναι απλώς μαριονέτες που χορεύουν ξεκούρδιστα.Περίεργο στυλ,διαβάζεις μια παντογνωστική αφήγηση,αλλά αισθάνεσαι την παρουσία ενός πολύ προσωπικού υποκειμένου: είναι η Γέλινεκ αυτή που γράφει και δε θα μπορούσε να είναι άλλος απ'αυτήν.Η ίδια είχε χαρακτηρίσει κάποτε τις περιγραφές της "πολεμοχαρείς" και νομίζω πως καταλαβαίνω τι εννοούσε.Ακόμα και την πιο αθώα σκηνή,όπως μια εκδρομή στο βουνό,η Γέλινεκ θα την περιγράψει με τέτοιο βάναυσο σαρκασμό,που σου ανακατεύεται το στομάχι! Είναι σχεδόν ιδεοληπτική στον αρνητισμό της,φαίνεται να αρνείται κάθε ίχνος ομορφιάς,κάθε υποψία καλοσύνης.Οικογένεια,εργασία,ακόμα και η φύση,όλα μοιάζουν βιασμένα,κατασπαραγμένα,βρώμικα.Δεν υπάρχει οξυγόνο στη Λαγνεία,εγώ τουλάχιστον δεν μπόρεσα να πάρω ανάσα.Αυτό ίσως την περιορίζει,αλλά από την άλλη απογειώνει το μισανθρωπικό της ύφος.Το χιούμορ της δε σώζει τα πράγματα,είναι παγερό και διανοουμενίστικο
    Επίσης...Αισθάνομαι πως η "Λαγνεία" δεν μιλά για το σεξ,μιλά για την άλωση του σεξ από την εξουσία,για τη διάβρωση κάθε ανθρώπινης επαφής από την φιλαυτία.Όσο για το τέλος,συμφωνώ,είναι η απόλυτη φρίκη,αλλά μια φρίκη που μοιάζει φυσική,τόσο φυσική όσο το αποτέλεσμα ως προς το αίτιό του.
    Φοβερό βιβλίο.Ομολογώ πως η "Πιανίστρια" με είχε συγκινήσει περισσότερο,ήταν -νομίζω- πιο ανθρώπινο.Αλλά και τα δύο απλώς ΔΕΝ ξεχνιούνται.Και αυτό δεν είναι λίγο...


    (το προηγούμενο σχόλιο το διέγραψα,γιατί η πληκτρολόγηση ήταν χάλια)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος11/7/17, 2:29 μ.μ.

    Απίστευτο και τι γραφή! Είναι θρίλερ... και το έχω κρύψει πίσω από αλλά βιβλία μην το βρουν τα παιδιά και το διαβάσουν και τρομάξουν. Τσουρουφλίζει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Τρομερό βιβλίο.Όπως κι αν το δεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Τι είδους βιβλίο είναι αυτό; Πρώτη φορά διαβάζω τόσο περίεργη κριτική.

    Αποστόλος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Είναι ξεχωριστό. Δεν είναι για όλους τους αναγνώστες, αυτό σίγουρο.

      Διαγραφή