«Η Δύναμις και η Δόξα», Graham Greene

Αγαπώ πολύ τον Γκράχαμ Γκρην, η γραφή του είναι συνάμα εύκολη και διεισδυτική, καταφέρνει να φέρει κοντά τη λογοτεχνία για τους πολλούς κι αυτή για τους λίγους. Συνήθως στήνει μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία, ενώ ταυτόχρονα μας βάζει μέσα στα πάθη των ηρώων και τις αυταπάτες τους. Έχει ιδιαίτερη ικανότητα να σε κάνει να γυρίζεις τις σελίδες και μην τον παρατάς. 

«Η Δύναμις και η Δόξα» θεωρείται ένα από τα αριστουργήματά του- και όντως είναι σε ένα επίπεδο. Είναι εξαιρετικά καλογραμμένο, το θέμα του είναι σημαντικό. Όμως για μένα πρόκειται για το λιγότερο απολαυστικό μυθιστόρημά του που διάβασα ως τώρα. Είναι αυτό που δεν με συνεπήρε και δεν με κράτησε. 

Ο Γκρην ταξίδεψε στο Μεξικό το 1938, και η εντύπωση που του άφησε η κατάσταση στη χώρα ήταν τόσο έντονη, που προέκυψε η «Δυναμη και η Δόξα». Η δράση τοποθετείται στο 1924, τότε που η επαναστατική Κυβέρνηση του Μεξικού εξαπέλυσε σφοδρότατες διώξεις εναντίον των κληρικών. Σε πολλές Πολιτείες, οι ιερείς αναγκάζονταν είτε να αποσχηματιστούν και να παντρευτούν, είτε να φύγουν. 

Ο ήρωας του μυθιστορήματος είναι ο τελευταίος φυγάς παπάς της περιοχής του. Δεν πρόκειται για κανέναν άγιο, αντίθετα μιλάμε για έναν μέθυσο, που έχει εξώγαμο παιδί και δεν μετανιώνει για αυτό. Δεν υπάρχει άλλωστε κανένας παπάς για να τον εξομολογήσει και να τον λυτρώσει. Πρόκειται για τον μόνο ιερέα που παραμένει στην περιοχή και για κάποιο λόγο επιμένει. Όλοι οι υπόλοιποι ή αυτομόλησαν ή συμβιβάστηκαν. Το καθεστώς- και ιδιαίτερα ένας ιδεολόγος υπαστυνόμος- τον κυνηγά παντού. Τον επικηρύττουν και αν τολμήσει χωριό να τον περιθάλψει έστω και για λίγο, ένας κάτοικος τουφεκίζεται τυχαία. 

Ο ήρωας του Γκράχαμ Γκρην έχει εκπέσει. Όμως ταυτόχρονα προσπαθεί να καταλάβει. Η φυγή του, η διαδρομή του είναι μια πορεία που τον απομακρύνει από τον θάνατο, ενώ ταυτόχρονα τον φέρνει απελπιστικά κοντά του. Τα ηθικά διλήμματα του παπα-μέθυσου είναι πολύ μεγάλα, φιλοσοφικά, θρησκευτικά, κοινωνικά και προσωπικά· το ίδιο και ο πειρασμός να φύγει. Κι ο πειρασμός να παραδοθεί. Ο ήρωας παλινωδεί, δεν βρίσκει στήριγμα, ούτε λόγο να συνεχίσει. Η περιγραφή της ερήμωσης και της φτώχειας στα χωριά του Μεξικού είναι απαράμιλλη, ενώ οι δεύτεροι και τρίτοι χαρακτήρες είναι εντυπωσιακοί. Κι η σκηνή της αντιπαράθεσης του παπά και του υπαστυνόμου υποδειγματική. 

Πρόκειται ίσως για ένα από τα πιο «καθολικά» μυθιστορήματα του Γκρην. Σε όλα εμπεριέχεται το θέμα της θρησκείας, αλλά εδώ επανέρχεται με τέτοια ένταση που δεν μπορείς με κανέναν τρόπο να το προσπεράσεις. Καταλαβαίνω τις αρετές του βιβλίου, τη σπουδαιότητα του τρόπου του, της περιγραφής της ιστορικής περιόδου και των ηθικών θεμάτων που θέτει- τη μάχη ανάμεσα σε ένα απροσδιόριστο κακό κι ένα εξίσου απροσδιόριστο καλό. Και φυσικά χαίρομαι που το διάβασα και θα συνεχίσω να διαβάζω Γκ. Γκρην με την ίδια ένταση. Όμως αυτό είναι το μυθιστόρημά του που μου ταίριαξε λιγότερο από όλα τα άλλα.

                                                    

                                                                    Κατερίνα Μαλακατέ

«Η Δύναμις και η Δόξα», Γκράχαμ Γκρην, μετ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Πόλις, 2015

Υ.Γ. 42 Το όνομα του συγγραφέα σαφώς και δεν το προφέρουν «Γκράχαμ» οι συμπατριώτες του. Από την άλλη έτσι τον έχουμε συνηθίσει τόσα χρόνια στα Ελληνικά. Είναι δίβουλη, δεν ξέρω αν θα έπρεπε να διορθωθεί. 

Υ.Γ 42-2 Υπάρχει και αυτή η ταινία του 1947: http://www.imdb.com/title/tt0039402/