Πήρα τη "Γυναίκα από Μελάνι" του Χουάν Γκόμεθ Μπάρθενα ένα βράδυ αργά από τον πάγκο του βιβλιοπωλείου (μου) χωρίς να ξέρω τίποτα για το βιβλίο ή τον συγγραφέα. Με τράβηξε το εξώφυλλο και το βιβλιοφιλικό οπισθόφυλλο αλλά και το γεγονός πως δεν είχα ακούσει τίποτα για αυτό. Τον τελευταίο καιρό μου φαίνεται πως διαβάζουμε όλοι τα ίδια βιβλία.
Δυο νεαροί ποιητές στη Λίμα του Περού το 1904, ο Χοσέ και ο Κάρλος, αποφασίζουν να αρχίσουν με αλληλογραφία με το ίνδαλμά τους, τον ποιητή Χουάν Ραμόν Χιμένεθ. Όταν βλέπουν πως αυτός δεν τους απαντά, εφευρίσκουν μια όμορφη δεσποσύνη, τη Χεορχίνα, που αλληλογραφεί με τον ποιητή και ω, του θαύματος αυτός ανταποκρίνεται.
Έτσι ξεκινά ένα μέτα-λογοτεχνικό παιχνίδι, αφού ο Κάρλος και ο Χοσέ γράφουν ένα μυθιστόρημα με αφετηρία τα γράμματα που ανταλλάσσει η φανταστική Χεορχίνα με τον Χουάν Ραμόν, ενώ εμείς διαβάζουμε ένα άλλο μυθιστόρημα που αφηγείται τα κατορθώματά τους, ενώ αυτοί γράφουν τα πλαστά γράμματα της Χεορχίνα προς τον ποιητή. Θεωρητικά πρόκειται για μια «αληθινή ιστορία», που τη χρησιμοποιεί Μπάρθενα για να εκκινήσει να γράψει τη δική του. Το ενδιαφέρον είναι πως ο συγγραφέας απευθύνεται συχνά στον αναγνώστη, χωρίς αυτό να καταντά μελό ή κιτς. Του κλείνει το μάτι, σα να γράφουν το μυθιστόρημα μαζί. Τελικά δεν ξέρεις ποιο ακριβώς από τα τρία κείμενα διαβάζεις.
Μέσα σε αυτό το λογοτεχνικό παιχνίδι, ο Μπάρθενα δεν ξεχνά τους δύο κεντρικούς του ήρωες- τον Χοσέ και τον Κάρλος- που σιγά σιγά αποκτούν ο καθένας διαφορετική σχέση με τη φανταστική Χεορχίνα. Ο Χοσέ, γόνος της αριστοκρατίας, που χάνει σιγά σιγά τα χρήματα αλλά όχι την αίγλη της, βλέπει το εγχείρημά τους καθαρά χρησιμοθηρικά, θέλει να βάλει τον γνωστό ποιητή να γράψει ένα ποίημα για τη Χεορχίνα κι έπειτα να κοκορευτούν για αυτό τους το κατόρθωμα στον κλειστό λογοτεχνικό χώρο της Λίμα. Ο Κάρλος, γόνος πρόσφατα πλούσιας οικογένειας, ερωτεύεται το πλάσμα της φαντασίας τους, θέλει για τη Χεορχίνα όλα τα ηθικά χαρίσματα. Ταυτόχρονα ο συγγραφέας σχολιάζει την κοινωνία του Περού στις αρχές του περασμένου αιώνα, την κοινωνική αδικία και ανισότητα, τη σημασία της θέσης και των χρημάτων. Αλλά και τη διαδικασία της ενηλικίωσης και της αναζήτησης της ταυτότητας των δύο κεντρικών του χαρακτήρων.
Η «γυναίκα από Μελάνι» είναι ένα ευχάριστο μυθιστόρημα. Δεν κομίζει γλαύκα στα λιμνάζοντα λογοτεχνικά νερά, ούτε φιλοδοξεί να χαρακτηριστεί αριστούργημα. Ο Χουάν Γκόμεθ Μπάρθενα όμως βάζει με τέτοια βιβλία σοβαρή υποψηφιότητα να είναι από τους Ισπανούς συγγραφείς που θα αναζητώ στο μέλλον.
Κατερίνα Μαλακατέ
«Γυναίκα από Μελάνι», Χουάν-Γκόμεθ Μπάρθενα, μετ. Βασιλική Κνήτου, εκδ. Καστανιώτης, 2017, σελ. 336
Υ.Γ. 42 Ακόμα γελάω με την καταγραφή του ονοματεπώνυμου του συγγραφέα στη βιβλιονέτ:
"Το ενδιαφέρον είναι πως ο συγγραφέας απευθύνεται συχνά στον αναγνώστη, χωρίς αυτό να καταντά μελό ή κιτς. Του κλείνει το μάτι, σα να γράφουν το μυθιστόρημα μαζί."
ΑπάντησηΔιαγραφήAυτή η παρατήρηση, περισσότερο από άλλες, με τσίγκλισε. Δεν έχω διαβάσει το βιβλίο του Γκόμεθ Μπάρθε, σε άλλα, όμως, που συμβαίνει κάτι παρόμοιο (πρόχειρα μου έρχεται στο μυαλό Η Σπηλιά και γενικότερα ο Σαραμάγκου) το αποτέλεσμα μου είναι πολύ ελκυστικό. Αίφνης, ο συγγραφέας κι η αφεντιά μου γινόμαστε ταυτόχρονα δημιουργοί και θεατές του έργου που παίζουμε, κινώντας με τα χέρια μας και τους σπάγγους τις μαριονέτες που διεκπεραιώνουν την υπόθεση. Τη συζητάμε, τους συζητάμε, παρακολουθούμε και σχολιάζουμε. Ναι, όταν γίνεται με τέχνη, χαρίζει πολύτιμη απόσταση για να δεις καλύτερα.
Να δούμε πώς το κάνει κι ο ..Chouan, λοιπόν.
ΥΓ. Η πιο γλυκιά ζήλεια του αναγνώστη της ανάρτησης: ένα "μου" σε παρένθεση :-)
Δεν είναι Σαραμάγκου φυσικά - σα να λέμε δεν είναι Θεός- αλλά δεν το κάνει άσχημα. Έχει ενδιαφέρον.
ΔιαγραφήΑυτό το (μου) ομολογώ πως το έβαλα επίτηδες. Γιατί μου πήρε τόσον καιρό κι έπρεπε τόσα πολλά να αλλάξουν. Και για να ζηλεύετε βεβαίως. :)
Ευχαριστο βιβλιο που σε ταξιδευει σε αλλες εποχες.Αναφερεται σε σημαντικα γεγονοτα των περασμενων αιωνων κ σε κανει να θελεις να ψαξεις να μαθεις περισσοτερα για αυτα.Ενας νεος συμπαθης συγγραφεας που στο μελλον θα χαρω να διαβασω σιγουρα κατι καινουριο.
ΑπάντησηΔιαγραφή