"Τέσλα", Vladimir Pištalo

Ο Βλάντιμιρ Πίσταλο έχει γράψει μια μυθιστορηματική βιογραφία του Νίκολα Τέσλα. Ας αρχίσουμε από αυτό, γιατί είναι κομβικό. Δεν έχει γράψει μια βιογραφία, έχει εμπνευστεί από τη φιγούρα και τα επεισόδια της ζωής του Τέσλα, αλλά το πως τα αναπαριστά είναι καθαρά μυθοπλαστικό. Το βιβλίο χωρίζεται σε 127 (μικρά) κεφάλαια, όπου ο συγγραφέας μάς παρουσιάζει έναν Τέσλα ιδιοφυή και ταυτόχρονα δύσκολο ως χαρακτήρα, μονόχνωτο, κάποιες στιγμές στα όρια της τρέλας. 

Όλα αρχίζουν σε ένα χωριό της σημερινής Κροατίας στα μέσα του 19ου αιώνα. Ο πατέρας του Τέσλα είναι ορθόδοξος Σέρβος ιερέας, και μετά τον περίεργο θάνατο του πρώτου του γιου, θα ήθελε ο δεύτερος, ο Νίκολα, να ακολουθήσει τα βήματά του. Για την ακρίβεια θεωρεί όλα αυτά τα περίεργα για τα οποία ενδιαφέρεται ήδη από πολύ μικρός ο Τέσλα άχρηστα και δεν θέλει με τίποτα να γίνει ο γιος του μηχανικός. Μόνο αφού πέφτει ο Νίκολα του θανατά από χολέρα, αποφασίζει να τον αφήσει να ακολουθήσει την κλίση του. 

Ο Τέσλα βρίσκεται στο Γκρατς, στην Πράγα, στη Βουδαπέστη, στο Παρίσι για σπουδές και καταλήγει στη Νέα Υόρκη, πάντα πολύ αφοσιωμένος στην επιστήμη και στις εφευρέσεις του. Στην Αμερική συναντά τον Τόμας Έντισον, για λίγο γοητεύεται και συνεργάζεται μαζί του, ώσπου να αρχίσουν οι συγκρούσεις για το εναλλασσόμενο ρεύμα, έπειτα βρίσκει άλλους μαικήνες, μπλέκεται σε ίντριγκες, φτιάχνει πράγματα σαν τρελός, χάνει πατέντες- τον ακολουθούμε με έναν τρόπο μερικές φορές ονειρικό και λυρικό και άλλες εντελώς πραγματικό. Αυτή είναι η βασική αρετή του βιβλίου. Δεν διστάζει να τον ερμηνεύσει, να τον βάλει να έχει φαντασιώσεις, να τον αφήσει να μαλώσει, να μας πει για την περιώνυμη αγαμία του, για αυτά που συμβαίνουν στο κεφάλι του σε σχέση με τον θάνατο του αδελφού του και την οικογένειά του. Ο Τέσλα σίγουρα δεν γίνεται πιο συμπαθής έτσι∙ ούτε πιο οικείος. Γιατί δεν ήταν, ούτε καν για τους γύρω του. Όμως δεν χάνεις αυτή τη φωτιά που καίει μέσα του, που βασίζεται στην επιστήμη αν και μερικές στιγμές φαντάζει εντελώς μεταφυσική. Πράγμα που ισχύει για πολλές μεγαλοφυΐες. 

Το κείμενο δεν είναι ευκολοδιάβαστο, έχει σελίδες που δεν ρέουν, και στιγμές που πρέπει να ξαναδιαβάσεις για να συνειδητοποιήσεις το νόημα. Δεν είναι φτιαγμένο για μπεστ σέλερ, ούτε γράφτηκε για να εκμεταλλευτεί τον Τέσλα. Είναι εμπνευσμένο από αυτόν, ο εφευρέτης προφανώς στοίχειωσε τον συγγραφέα, κι ο συγγραφέας στοίχειωσε τον εφευρέτη με ένα σωρό φαντάσματα. Ένα κομμάτι μου θέλει τώρα να διαβάσει μια απλή βιογραφία του Τέσλα, για να μάθει τι είναι μυθοπλασία και τι αδιαμφισβήτητη αλήθεια. Αυτό φυσικά είναι ανέφικτο. Μερικές φορές η λογοτεχνία, μέσα στην υπερβατικότητά της, προσεγγίζει με μεγαλύτερη ενάργεια τα γεγονότα. Δεν ξέρω τι κατάφερε σε αυτόν τον τομέα ο Πίσταλο, ξέρω όμως πως σίγουρα έγραψε ένα γοητευτικό και αξιοδιάβαστο μυθιστόρημα. 

                                                               Κατερίνα Μαλακατέ

"Τέσλα", Βλάντιμιρ Πίσταλο, μετ. Χρήστος Γκούβης, εκδ. Καστανιώτη, 2019, σελ. 526

ΥΓ. 42 Μιλάμε για το καλύτερο- και πιο φωσφορίζον- εξώφυλλο της χρονιάς. Για να κοιμηθείτε, βγάλτε το από το δωμάτιο.