22/4/09

Το πώς και το τί

Η ανάγνωση είναι από τα σημαντικότερα κομμάτια της μέρας μου. Αν ξεκινήσω με ένα βιβλίο λίγο πριν εγκαταλείψω οριστικά το κρεβάτι το πρωί και τελειώσω με μερικές σελίδες ακόμα πριν τον ύπνο, τότε για μένα ήταν Κυριακή. Παρ’ όλα αυτά καταλαβαίνω πως δεν είναι για όλους έτσι, πώς θα μπορούσε άλλωστε; Αυτό που δεν κατανοώ πλήρως είναι αυτούς που γράφουν χωρίς να διαβάζουν.

Λίγα χρόνια πριν θα ήμουν κάθετη πως κάτι τέτοιο δεν γίνεται. Μα η εμπειρία σε διάφορες συγγραφικές ομάδες και στο ιντερνετ μου έδειξαν το αντίθετο. Γνώρισα ανθρώπους με ταλέντο στη γραφή και διάθεση να γράψουν που δεν έδιναν δεκάρα για τα βιβλία, που είχαν διαβάσει την κοκκινοσκουφίτσα κι αυτή όταν ήτανε μικροί. Κι όμως τα κείμενά τους είχαν αρκετές φορές ενδιαφέρον, κάποια μάλιστα ήταν εξαιρετικά. Είμαι γνωστό πνεύμα αντιλογίας και ακόμα κι αυτό που ήταν μπρος στα μάτια μου, το αρνιόμουν για πολύ καιρό. Έλεγα πεισματικά όχι, γραφή χωρίς ανάγνωση δε γίνεται. Όμως το πήρα απόφαση πια και δεν μπορώ να το κρύβω άλλο.

Ε, λοιπόν, αυτοί που δε διαβάζουν, μπορούν να γράφουν. Και κάποτε αυτοί που διαβάζουν, γράφουν φρικτά. Αν πίστευα στο Θεό, θα το ονόμαζα θείο δώρο. Τώρα θα το πω απλά προίκισμα. Είναι άδικο, σκληρό, σχεδόν μεταφυσικό, αλλά το ταλέντο υπάρχει, για να πληγώνει εμάς τους υπολοίπους.

Συνεχίζω φυσικά, να πιστεύω, πως αυτό το πρωτογενές στοιχείο αν καλλιεργηθεί με την ανάγνωση θα γίνει ακόμα σημαντικότερο. Πως τα βιβλία που διαβάζουμε είναι η μαγιά μας για τα μελλοντικά γραψίματα κι ο τρόπος να αποκτήσουμε εύκολα μια εμπειρία που διαφορετικά θα χρειαζόταν χρόνια γραφής για να την κατακτήσει κανείς. Για να κατανοήσεις τί πρέπει να πει, ποιός, πότε και από ποια οπτική γωνία έχει σημασία να έχεις διαβάσει δυο βιβλία παραπάνω. Αλλά αυτό δε φτάνει. Πέρα από το να ξέρεις το πώς, πρέπει και να έχεις κάτι να πεις. Κι αυτό, όλα τα βιβλία του κόσμου, δεν μπορούν να στο χαρίσουν.

17 σχόλια:

  1. καταρχιν χρονια πολλα

    νομιζω οτι εχει να κανει πολυ με την πορεια ζωης του καθενος μας
    το σιγουρο ειναι οτι πλεον πολλα παιδια εχουν βρει το γραψιμο σαν διεξοδο συναισθηματων
    προφανως καλο απο την μια αλλα απο την αλλη σε κανει να αναρωτιεσαι για την μοναξια-μοναχικοτητα της εποχης

    βεβαια το να γραφει κανεις επαγγελματικα ειναι σαφως αποτελεσμα πολλων πραγματων και ενα απο αυτων και το διαβασμα ..
    η γνωση ειναι πολυτιμη σε ολα τα επιπεδα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Χρόνια πολλά μικρό σκουλήκι....

    Το γράψιμο μάλλον είναι καλύτερη διέξοδος συναισθημάτων από πολλές άλλες. Όσο για τη μοναχικότητα, πάντα υπήρχε, είναι ίδιον της ανθρώπινης φύσης η ομφαλοσκόπηση και όχι της εποχής. Το αντίθετο, η εποχή μας μέσα από την ανάγκη για αλληλεπίδραση, ακόμα και διαδικτυακά, κραυγάζει για επαφή. Αυτό άλλωστε δεν κάνουμε κι εμείς εδω;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ναι αυτο κανουμε
    αλλα το καλυτερο ειναι να μιλας και να κοιτας τον αλλον
    κατα εμε βασικα..
    το λεω εγω που ειμαι σε πισι 18 ωρες την μερα
    οξυμωρο !!

    αλλα...βολευομαι ..εγω οι λεξεις μου .. οι αγνωστοι ..που γινονται γνωστοι ...
    κτλ κτλ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. δεν το συζητάμε. Χειρότερα από το τηλέφωνο το κάνουμε, που το φορούσαμε σκουλαρίκι όταν είμασταν μικρές. Και κάποιοι άγνωστοι όντως έγιναν γνωστοί. Κάποιοι άλλοι παρέμειναν άγνωστοι. Σαν την face to face επαφή δηλαδή, για το πούμε ελληνικότερα....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος22/4/09, 8:49 μ.μ.

    Δίκαιο και άδικο; Δεν υπάρχουν τέτοια (υπήρχαν μόνο για τον Σαλιέρι). Το ταλέντο είναι ένα δώρο που σου κάνουν με το που γεννιέσαι. Αν υποθέσουμε πως θέλεις να το εξασκήσεις, η ευαισθησία σου ως δέκτη θα καθορίσει πόσα βιβλία "πρέπει" (ουγκ...) να διαβάσεις, πόση τριβή και πόσα άγαρμπα κείμενα να υπομείνεις από τον εαυτό σου μέχρι να νιώθεις πως σε εκφράζει αυτό που έφερες στον κόσμο. Οι κεραίες και το fine tuning καθορίζουν την ταχύτητα της εξοικείωσης. Άλλοι ξεπετάγονται με τα πρώτα βιβλία που διαβάζουν ενώ άλλοι δεν μπορούν με τίποτα να διαβούν τον αξεπέραστο δακτύλιο της ακαδημαϊκής γραφής. Μοιάζουν να καταλαβαίνουν καλά τι διαβάζουν, και σίγουρα τους αγγίζει, αλλά κάτι λείπει από την ισορροπία, την (αλ)χημεία, το δούναι και λαβείν της ανάγνωσης... Δεν είναι όσο πρέπει δεκτικοί ή τολμηροί ή ίσως, όσο και αν διαβάσουν, δεν μπορούν να ξεχωρίσουν αυτό που μαγεύει από αυτό που είναι παραγέμισμα.
    Πρέπει να διατηρείς πάντα μια ασκητική απόσταση. Όχι πρόωρες συγκινήσεις, όχι πρόωρες... εκσπερματώσεις ενθουσιασμού, πρέπει να πετάς την πούλπα και να κρατάς το ζουμί με ένα κάποιο detachment. Η ωραιότερη φράση (κλεμμένη από δε θυμάμαι πού) είναι «[κάνε] τέχνη που συγκινεί, όχι τέχνη που συγκινείται».
    Το ταλέντο θα μάθει πολλά ακόμα και από την Κοκκινοσκουφίτσα (δηλαδή – γιατί όχι;). Θα την στίψει μέχρι τελευταίας σταγόνας και θα την κάνει μαγικό φίλτρο. Θα συγχρονιστεί με τα πιο ζουμερά σημεία της και με τον ρυθμό της. Θα διδαχτεί και από αυτά που λείπουν (θα έχει την ευαισθησία να αισθανθεί τον ρυθμό της έλλειψής τους...). Ο Mr. Writer βλέπει τον κόσμο όλο μέσα στο ένα βιβλίο.

    Είμαι τεμπέλα αναγνώστρια, και για αυτό θέλω να πιστεύω στο πηγαίο.

    Λητώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Φυσικά και δεν είναι κακό το πηγαίο. Άσε που σίγουρα χρειάζεται ταλέντο, πολλοί διαβάζουν, λίγοι γράφουν (καλά, γι' αυτό το τελευταίο δεν είμαστε και τόσο σίγουροι...) κι ο καθένας έχει τους ρυθμούς του. Αλλά είμαι ξεροκέφαλη. Αν μη τι άλλο, για να πας πιο μπροστά πρέπει να ξέρεις τον ανταγωνισμό.
    Η τεμπελιά είναι ωραίο πράγμα πάντως. Στην γραφή όμως είναι και επικίνδυνη. Πως θα περάσεις εκείνο το άγαρμπο αρχικό στάδιο αν δεν το εξασκήσεις συστηματικά το σπορ;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ανώνυμος22/4/09, 9:22 μ.μ.

    Είπες την λέξη-κλειδί, "ανταγωνισμός". Δεν ξέρω αν ο μεγάλος (συγγραφέας, ζωγράφος, οτιδήποτε) νοιάζεται για τον "ανταγωνισμό". Νομίζω πως "ανταγωνίζεται" κυρίως τον εαυτό του. Κοιτώντας μέσα, και όχι γύρω, έχει συνεχώς μέτρο σύγκρισης. Αν είσαι αληθινός, έχεις όλα τα μέτρα σύγκρισης που σου χρειάζονται. Θέλω να πω (κάπως απλοϊκά χάριν επιχειρήματος)... διάβασε όσο Ντοστογιέφσκυ θέλεις... μπορείς να τον "ανταγωνιστείς" (στη δική του σκακιέρα, με τους δικούς του κανόνες;). Στην καλύτερη περίπτωση θα τον μιμηθείς αξιοπρεπώς (...θλιβερά ...βαρετά). Αν όμως γίνεις η καλύτερη Κατερίνα Μαλακατέ που μπορεί να υπάρξει...

    Εννοείται πως πρέπει να εξασκείσαι συστηματικά. Να ακονίζεις τον εαυτό σου αλύπητα. Ο σκοπός; Ο ίδιος, με ότι και αν καταπιάνεσαι - να φτάσεις στον εαυτό σου.

    Λ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Φυσικά και δεν εννοούσα να ανταγωνιστείς τον... Ντοστογιέφσκι. Ούτε να τον αντιγράψεις ούτε να τον κλέψεις. Τα βιβλία αφήνουν το αποτύπωμά τους μέσα σου και γι' αυτό αλλάζουν ελαφρά τον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα και ως εκ τούτου τον τρόπο που γράφεις. Τόσο απλά, με διαδικασίες ασυνείδητες περισσότερο, παρά οτιδήποτε άλλο. Με λίγα λόγια σε βοηθούν να γίνεις η καλύτερη Κατερίνα ή Λητώ που μπορείς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ανώνυμος22/4/09, 10:00 μ.μ.

    Τελικά ο ρυθμός είναι πάρα πολύ σημαντικός στη γραφή (περισσότερο και από τις λέξεις) και ο καλύτερος ρυθμός είναι αυτός που αφήνει τον τελευταίο στίχο αιωρούμενο. Ερώτηση χωρίς απάντηση, χτύπημα χωρίς αντίδραση. Αν και ψυχαναγκαστικά θέλουμε να ολοκληρώνουμε τον ρυθμό ("εμείς οι συγγραφείς"... χιχι) είναι ωραιότερο να αφήνουμε να ολοκληρώνεται μέσα στον αναγνώστη. Μάλλον αυτό εννοούσα όταν σου είπα (αφηρημένα) για τα happy endings, βασικά - κανένα ending, η άρση είναι απόλυτα μαγνητική - και μπορεί σαν τις ρώσικες κούκλες να γεννήσει άπειρα νέα πράγματα. Και βιβλία.

    Παράκαμψη τέλος!

    Λ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Όχι να το παινευτούμε, αλλά από ρυθμό τόσο τα δικά μου όσο πολύ περισσότερο τα δικά σου κείμενα σπάνια πάσχουν σοβαρά. Κάτι ολισθήματα πού και πού μόνο.

    Όσο για το κάνενα τέλος, είναι γοητευτικό ως ιδέα, αλλά κάποτε καταντά ζαβολιά. Κάποια βιβλία χρειάζεται να τα πάρεις από το χέρι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Ανώνυμος22/4/09, 10:24 μ.μ.

    Ναι, ίσως να είναι ένα πονηρό "νίπτω τας χείρας μου"...

    Θυμάσαι εκείνο το ποίημα-ποταμό που είχαμε αναγκαστεί να υποστούμε κάποτε (δεν αναφέρω ονόματα, δεν θίγω οικογένειες); Τι ρυθμό άραγε είχε; Αυτόν που χρησιμοποιούν οι μηχανικοί για να καταρρίψουν κτίρια;
    Α όχι, εκείνο επιτυγχάνεται μέσω συντονισμού. Θέλω να πιστεύω πως η παρολίγον κατάρρευσή μου δεν οφειλόταν σε συντονισμό μαζί του...
    :-P

    Λ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Αναρωτιέμαι πως καταλαβαίνει κανείς πως αυτά που γράφει δεν... συντονίζονται. Πάντα είχα αυτή τη φοβία. Δεν μπορείς να κρίνεις τα γραπτά σου, κακά τα ψέματα. Και παραδείγματα ανθρώπων, που νομίζουν πως αλλά δεν, έχουμε αρκετά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Ανώνυμος22/4/09, 11:14 μ.μ.

    Αν τους δεις να καταρρέουν... ξέρεις.
    :-D

    Δεν γνωρίζω, Κατερίνα. Χρειάζεται ένα διαρκές course correction (πάντα, ως προς την αλήθεια σου) τόσο επίπονο που να σου φέρνει πυρετό.

    Λ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Το να γράφεις είναι ταλέντο αλλά θέλει σίγουρα και επιπλέον στοιχεία, όπως το να ξέρεις πώς-τι και τα σχετικά. Άρα είναι έμφυτο αλλά σίγουρα χρειάζεται καλλιέργεια για να αναπτυχθεί.
    Και αυτή η καλλιέργεια προέρχεται από το διάβασμα και όχι μόνο.
    Υπάρχουν και εξαιρέσεις, αλλά ο κανόνας μάλλον είναι αυτός...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Άρα συμφωνούμε φίλε Kitsomitse. Αν συζητάμε τουλάχιστον για συγγραφή. Γιατί το να γράφεις το ημερολόγιό σου, έστω και διαδικτυακά, πέρα από εξαιρετικά θεραπευτικό, δεν απαιτεί πολλά άλλα πράγματα. Χαίρομαι....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Κανείς δεν γράφει γιατί το έχει έμφυτο!
    Όλα διδάσκονται ή μαθαίνονται, φτάνει να έχεις τον έρωτα, να συμμετέχεις ολοκληρωτικά σ’ αυτό που κάνεις!
    Χωρίς να έχεις διαβάσει, χωρίς να διαβάζεις καθημερινά, τι μπορείς να γράψεις;
    Έχεις δίκιο Κατερίνα, αν δεν διαβάζεις δεν μπορείς να γράψεις!
    Όμως άντε και έγραψες, ξέρεις τα κυκλώματα των εκδοτικών οίκων;
    Όποιος δεν τα ξέρει νομίζει ότι γράφοντας ξεπέρασε όλη τη δυσκολία, όμως όλα τότε αρχίζουν!
    Τότε και η όρεξη που είχες για γράψιμο φεύγει! Παραμένεις ένας παθητικός αναγνώστης, ξεχνώντας ακόμα και το γεγονός ότι ήσουν πράγματι ένας ενεργητικός συγγραφέας, που έπεσε στην αδράνεια γιατί έτσι ήθελε το σύστημα!
    Α, όχι, δεν θα σας πω και για το σύστημα, γιατί θα έβγαινα εκτός θέματος!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Ας μη μιλήσουμε για το σύστημα.....

    Είναι όντως δύσκολο να παρεμείνεις ενεργός όταν τρως συνεχώς πόρτα. Αν και η ρημάδα η συγγραφή είναι σαράκι, δεν περνά έτσι από τη μια μέρα στην άλλη το μικρόβιο ό,τι και να σου κάνουν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή