Διαβάζοντας το
«Ο Ανιψιός του Βιτγκενστάιν» είναι μια καθαρά Μπέρνχαρντ-ική εμπειρία. Στη μικρή
νουβέλα ξεδιπλώνεται σε όλο της το μεγαλείο η κοσμοθεωρία του, σχεδόν σα να πρόκειται
για ένα βιβλίο αυτοβιογραφικό, αν και δεν αποτελεί μέρος της μυθιστορηματικής
αυτοβιογραφίας του. Ήρωας, ένας φυματικός συγγραφέας που μας περιγράφει την ιδιότυπη
φιλία του με τον τρελό ανιψιό του φιλόσοφου Βιτγκενστάιν, μια καλτ φιγούρα της Βιέννης
που σκόρπισε απλόχερα την περιουσία του στους κατ’ επάγγελμα φτωχούς της πόλης
κι έπειτα έμεινε μετέωρος ανάμεσα στα τρελοκομεία και την πραγματικότητα μιας
φτωχικής ζωής.
Το μυθιστόρημα
κυλά κατά τα γνωστά στους αργούς ρυθμούς του Μπέρνχαρντ, νομίζει ο εξωτερικός
παρατηρητής ότι δεν γίνεται τίποτα, ενώ ταυτόχρονα γίνονται τα πάντα. Η έκδηλη
αποστροφή του συγγραφέα για καθετί Αυστριακό, μια εξαιρετική σκηνή κατά την παράδοση
ενός λογοτεχνικού βραβείου, η απέχθειά του για τους πλούσιους που περνούν τη ζωή
τους μόνο ως τέτοιοι, φιγουράρουν εδώ με μεγαλύτερη ένταση. Κι όμως νιώθεις την
τρυφερότητα που βγαίνει από τα κάπως άκαμπτα
και επαναλαμβανόμενα λόγια του για την ανθρώπινη φύση, μπαίνεις στη διαδικασία
να ψάξεις μέσα σου κείνα που ίσως για καιρό είχες αφημένα στην άκρη γιατί ενοχλούν
και τσούζουν, έχεις την αίσθηση του ανήκειν. Ναι, αισθάνεσαι σαν να μοιάζει αυτό
που ζεις με αυτό που περιγράφεται, κι ας είναι ένας κόσμος γεμάτος σανατόρια,
τρελοκομεία, Βιέννη, φιλοσόφους, πλούσιους. Περίεργο.
Η αγάπη μου
για τον Αυστριακό συγγραφέα ξεκίνησε νωρίς. Μένουν αρκετά βιβλία του να διαβάσω
όμως. Κι αυτό με κάνει χαρούμενη πολύ. Σα να έχω αποκούμπι ακόμα.
«Ο Ανιψιός του Βιτγκενστάιν», Τόμας Μπέρνχαρντ,
μετ. Δημ. Βάρσου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας 1989, σελ.98
Αποκούμπι,ακριβώς.Έτσι ένιωθα κι εγώ πριν τα διαβάσω όλα του(μάλλον δεν έκανα καλά τελικά),ότι όταν θα έρθουν τα ζόρικα,υπάρχει κάπου ένας Μπέρνχαρντ να με περιμένει.Ένας Μπέρνχαρντ οικείος,γνώριμος,αλλά την ίδια στιγμή καινούργιος κι άγνωστος,ένας κοινός τόπος προς ανακάλυψη,μια αχαρτογράφητη πατρίδα.Η επανάληψη δεν αποτελεί μονάχα μια κεντρική τεχνική εντός του κειμένου,είναι και μια αντανάκληση της καλλιτεχνικής εμμονής του ίδιου του συγγραφέα που γράφει ξανά και ξανά για τα ίδια,την Αυστρία,τους μικροαστούς,τα καφενεία,την τέχνη,την ασθένεια,την απομόνωση,το θάνατο και πάλι απ'την αρχή σε νέες παραλλαγές,με τον ίδιο τρόπο αλλά λιγάκι αλλιώς,σαν να έχει συνθέσει ένα έργο εν προόδω,όμως με μια πρόοδο όχι γραμμική,αλλά ιλιγγιωδώς κυκλική,δίχως τέλος,σαν τον σκύλο που κυνηγάει την ούρα του.Νομίζεις ότι το ένα βιβλίο βγαίνει απ'το άλλο,ότι το ένα βιβλίο ΕΙΝΑΙ το άλλο.Και μόλις πιάνεις έναν ακόμη Μπέρνχαρντ,όλα ξεκινάνε πάλι,σαν να 'ναι η πρώτη φορά.
ΑπάντησηΔιαγραφήδιευκρίνιση: όταν λέω "όλα του",εννοώ όλα όσα έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά(πλην του Ασβεστοκάμινου,που δεν κατάφερα να βρω).Μην τρελαθούμε δηλαδή,ο Αυστριακός υπήρξε πολυγραφότατος!
ΑπάντησηΔιαγραφήΜπα, καλά έκανες αφού έτσι ένιωθες. Αλλά εγώ τα φυλάω, αλήθεια, έτσι για να ξέρω πως όποτε ξεμείνω από κάτι που θέλω πραγματικά να διαβάσω, πάντα θα υπάρχει ένας Μπέρνχαρντ. Κι είναι όντως πολλά....
ΑπάντησηΔιαγραφή