Της μετάφρασης το κάγκελο

Η αλήθεια είναι πως κάθε φορά που αγοράζω ένα βιβλίο από Αγγλοσάξονα συγγραφέα έχω το ίδιο δίλημμα, μετάφραση ή πρωτότυπο. Τα αγγλικά μου είναι σχετικά καλά, δεν έχω πρόβλημα να διαβάσω το πρωτότυπο, δεν χρειάστηκα ποτέ λεξικό. Από την άλλη, δεν είναι η μητρική μου γλώσσα και πιθανώς κάποιες κρυμμένες μικρές λεπτομέρειες να χάνονται. Ο μεταφραστής είναι επαγγελματίας και δεν θα τις χάσει, έτσι δεν είναι;

            Η τέχνη της μετάφρασης είναι θαυμαστή, ξαναγράφεις ένα ολόκληρο βιβλίο φράση τη φράση (γιατί λέξη τη λέξη είναι φυσικά αδύνατο) και σου αναγνωρίζεται ένα πολύ μικρό μερίδιο για αυτήν την υπερπροσπάθεια. Από την άλλη πολύ συχνά ο μεταφραστής δεν μπορεί να ξεφύγει από το προσωπικό του ύφος, μεταφράζει έτσι όπως θα έγραφε. Το πράγμα γίνεται ακόμα δυσκολότερα όταν μιλάμε για βιβλίο με κωμικές αποχρώσεις. Ας πούμε το «Εις γην Χαναάν» δεν μετάνιωσα που το διάβασα στην πολύ καλή ελληνική μετάφραση του Κορτώ, νιώθω πως κέρδισα, αντί να χάσω. Όμως μετανιώνω που διάβασα τόσο το «Ανήκουστος βλάβη» του Λοτζ, όσο και το «Όλα έρχονται στοφως» του Φόερ στα ελληνικά. Τα λογοπαίγνια χάθηκαν, μπορούσα μόνο να μαντέψω πως θα ήταν το αστείο στα Αγγλικά κι αυτό με εκνεύρισε. Για άλλα βιβλία όπως το «Γυρίστε το γαλαξία με Ωτοστόπ», πιστεύω πως ο μεταφραστής έχει τιτάνιο έργο, σα να το γράφει από την αρχή. (Δεν έχω διαβάσει την ελληνική μετάφραση αλλά με τόσους νεολογισμούς στο Αγγλικό …..). Τον τελευταίο καιρό προτιμώ το πρωτότυπο και για λόγους πιο χαμερπείς, όπως η πολύ μικρότερη τιμή του paperback και η ανάγκη μου στην ώριμη ηλικία που βρίσκομαι να διατηρήσω τα Αγγλικά μου σε ένα ανεκτό επίπεδο, μιας και δεν βγαίνω από τη χώρα ποτέ.

            Με λίγα λόγια, κάθε ανάγνωση στο πρωτότυπο είναι ένα ταξίδι, όχι μόνο στο βιβλίο αλλά και στη γλώσσα και την κουλτούρα. Κάποιες φορές όμως, όσες φορές κι αν έχεις πάει αλλού, δεν παύεις απλά να είσαι τουρίστας και χρειάζεσαι έναν ξεναγό.

Υ.Γ. Μετάνιωσα που αγόρασα το Gravity’s rainbow στα Αγγλικά και φαντάζομαι πως σύντομα θα το ξαναπάρω στη μετάφραση. Εκτός κι αν δεν φταίει αυτό που όλο το παρατάω. Εξάλλου δεν είμαι η μόνη, δείτε τι λέει στη Bookpress ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος  

Υ.Γ. Στα γαλλικά και στα γερμανικά δεν διανοούμαι να διαβάσω πρωτότυπο, χάνω εντελώς το νόημα.