"Το ημερολόγιο ενός τρελού", Νικολάι Γκόγκολ

Μια από τις ελάχιστες ευτυχίες της εφηβείας μου ήταν η μεγάλη δανειστική βιβλιοθήκη του σχολείου. Διάβασα εκεί έναν μεγάλο όγκο βιβλίων, κανονικό μοτεράκι. Νομίζω πως τελείωσα τους Ρώσους κλασικούς κάπου στην πρώτη Λυκείου, κι όταν λέω τελείωσα, το εννοώ, τερμάτισα όλα τα σχετικά ράφια, δεν έμεινε τίποτα εκεί αδιάβαστο. Αυτό έχει δυο καλά κι ένα κακό. Το βασικό καλό είναι οι βάσεις, η αίσθηση της λογοτεχνίας, το υπόβαθρο που μένει. Το δεύτερο καλό είναι πως σε γενικές γραμμές θυμάμαι λίγα πράγματα από αυτά τα βιβλία, οπότε μπορώ να τα ξαναδιαβάσω άνετα. Το κακό είναι εμφανές, το να διαβάσεις του Αδελφούς Καραμαζώφ σε αυτήν την ηλικία ίσως να μην είναι τόσο σημαντικό όσο το να τους διαβάσεις ενήλικας.

«Το ημερολόγιο ενός τρελού» το θυμόμουν, το ήξερα πως το έχω ξαναδιαβάσει. Όμως μέσα στην μανία μου για διάβασμα και την εφηβική μου λύσσα το είχα ξεπετάξει. Είναι ένα μικρό διήγημα, και μιλάει για αυτό που ίσως καίει ακόμα και σήμερα όλους τους νεαρούς ενήλικες∙ ποιος είμαι, με χαρακτηρίζει η δουλειά και τα χρήματα και η καταγωγή, με προσδιορίζει μια εργασία κατά βάση ανιαρή, αλλά χρήσιμη για να ζήσω, μπορεί ίσως να είμαι ο βασιλιάς της Ισπανίας και να μην το ξέρω;

«Το ημερολόγιο ενός τρελού» είναι βαθιά βιογραφικό, και χιουμοριστικό και εντελώς μα εντελώς πικρό και δραματικό. Αναδεικνύει την αίσθηση του σύγχρονου ανθρώπου πως γεννήθηκε για κάτι σημαντικό, πως είναι διαφορετικός από όλους τους άλλους και την πικρή συνειδητοποίηση πως τελικά είναι ένα φτωχός δημόσιος υπάλληλος. Παράλληλα σατιρίζει το κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής, την κόρη του Διευθυντή που θα παντρευτεί ή θαλαμηπόλο ή Στρατηγό, τα σκυλιά της πλουτοκρατίας που είναι τόσο σνομπ όταν γράφουν γράμματα το ένα στο άλλο κ.ο.κ. Και την τρέλα φυσικά, ίσως το μόνο καταφύγιο των υγιώς σκεπτόμενων ανθρώπων.

Υπολογίζω πως πολλά έχουν γραφτεί, κι άλλα τόσα υποτεθεί για το μικρό κείμενο. Εγώ απλά χαίρομαι που το ξαναδιάβασα.   

"Το ημερολόγιο ενός τρελού", Νικολάι Γκόγκολ,μετ. Ι. Ζαρειφόπουλου,  εκδ. Κοροντζή, σελ.59