«Η Δήμιος», Pavel Kohout

«Η Δήμιος» του Πάβελ Κοχούτ είναι ένα βιβλίο βαθιά πολιτικό, πρωτότυπο, εκνευριστικό, μοβόρικο, χιουμοριστικό και πικρό. Στην Τσεχία του Παντοδύναμου Κρατικού Μηχανισμού, ένα κοριτσάκι με αγγελικό πρόσωπο, όμορφα ξανθά μαλλάκια, μαζεμένο και γλυκό που του αρέσει να παίζει νοητικά παιχνίδια και να αγνοεί τον έξω κόσμο, αποτυγχάνει να μπει στη Σχολή Καλών Τεχνών αλλά και στο κλασικό λύκειο. Η μαμά της απογοητευμένη- αν η κόρη της δεν πάρει απολυτήριο από κάπου θα καταλήξει να μάθει τέχνη, να γίνει κομμώτρια ή ράφτρα- την πηγαίνει στην Επιτροπή Ενστάσεων όπου τελικά βρίσκεται μια θέση στη σχολή των δήμιων. Από το να καταλήξει χωρίς Απολυτήριο, η γυναίκα συναινεί να κάνει την κόρη της δολοφόνο. Οι αντιρρήσεις του φιλόλογου πατέρα της μικρής κάμπτονται όταν τους επισκέπτεται ο Αρχιδήμιος με τον βοηθό του, και τον πείθουν με καθαρά λογοτεχνικά επιχειρήματα.

Από κει και μπρος ξετυλίγεται ένα κουβάρι της ιστορίας των δήμιων γενικά, της ιστορίας των κεντρικών χαρακτήρων ειδικά – οι μαθητές αλλά κυρίως οι καθηγητές της σχολής- της Τσεχίας, των ολοκληρωτικών καθεστώτων, πλέκεται ένα πανηγύρι ιδεών, ανθρώπων, τεράτων ∙ μια πανδαισία. Αυτό που πραγματικά μου αρέσει σε αυτό το μυθιστόρημα είναι πως λείπει η μιζέρια και η κλάψα. Ο Πάβελ Κοχούτ δεν ευτύχισε στην κομμουνιστική Τσεχία, έμεινε πολλά χρόνια εξόριστος, στιγματίστηκε η ζωή του από το πολιτικό καθεστώς στη χωρά του, όμως σε αυτό το βιβλίο το αντιμετώπισε με αστείρευτο, απόλυτο χιούμορ, μαζί με τον τρόμο.  Όταν φτιάχνεις ένα μυθιστόρημα βασισμένο στην εσχατιά της θανατικής ποινής, στους δήμιους, ο τρόμος είναι απαραίτητος. Και το τέλος, αντάξιο ενός συγγραφέα που με τόση μαεστρία ξέρει να κρύβει και τελικά να ξεσκεπάζει την ανθρώπινη φύση.

«Η Δήμιος», Πάβελ Κοχούτ, μετ. Σόνια Στάμου-Ντορνιάκοβα, εκδ. Καστανιώτη, 2008