15/11/12

"Οι λέξεις", Jean-Paul Sartre





«Ήθελα να είναι ένας αποχαιρετισμός στη λογοτεχνία και την ωραία λογοτεχνική γραφή. Ήθελα οι άνθρωποι που θα το διαβάσουν να βρεθούν παρασυρμένοι σε ένα είδος αμφισβήτησης της λογοτεχνίας από την ίδια την λογοτεχνία». Αυτά μας λέει ο Σαρτρ στη συνέντευξη που παρατίθεται στο επίμετρο του βιβλίου. Έγραψε τις «Λέξεις» με λογοτεχνικότητα γιατί ήθελε να απαλλαγεί από αυτή, να δείξει πως η λογοτεχνικότητα έχει πεθάνει. Μιλούσε ο φιλόσοφος μέσα του∙  ο λογοτέχνης κατάφερε εντελώς το αντίθετο, γράφοντας την αυτοβιογραφία του με όρους τόσο λογοτεχνικούς, με προσεγμένη και την κάθε λεπτομέρεια, άφησε ένα βιβλίο υποδειγματικό στην αφήγηση που μαρτυρά πως εκείνος ο μικρός μυθοπλάστης των νεανικών του χρόνων δεν πέθανε ποτέ.

«Οι Λέξεις» είναι η αυτοβιογραφία του φιλόσοφου του υπαρξισμού που εκτείνεται από την παιδική του ηλικία ως την… παιδική του ηλικία. Καλύπτει το κρίσιμο χρονικό διάστημα από τη στιγμή που κατάλαβε τον εαυτό του γύρω στα 6 ως τα 10-11 περίπου, όπου όλα των έσπρωχναν προς τα βιβλία. Όταν ήταν ακόμα μωρό ο πατέρας του πέθανε, κι αυτό τον σημάδεψε. Λέει ο ίδιος :«αν ζούσε ο πατέρας μου θα είχε πέσει πάνω μου φαρδύς-πλατύς και θα με είχε συνθλίψει. Για καλή μου τύχη πέθανε πολύ νέος∙». Για καιρό μένει με τη μητέρα του που του συμπεριφέρεται περισσότερο σα συνένοχη μεγάλη αδελφή και τους παππούδες του. Το σπίτι του παππού του Καρλ Σβάιτσερ είναι γεμάτο βιβλία κι εκεί μυείται πολύ νωρίς στην τέχνη της ανάγνωσης, διαβάζει αριστουργήματα και καταλήγει να συμπαθεί τις περιπέτειες και τα περιοδικά φαντασίας. Δεν τον στέλνουν σχολείο, είναι ο αγαπημένος του παππού, της μαμάς, τον κανακεύουν, τον λατρεύουν. Και του δίνουν προορισμό στη ζωή «αυτό το παιδί θα γράψει», όπως άλλοι θα έλεγαν «θα γίνει γιατρός ή δικηγόρος». Γράφει μυθιστορήματα και ιστορίες στα 6, τα 7, τα 8 του, τα ξεχνά, τα ξαναπιάνει, είναι ένα μοναχικό παιδί που μεγαλώνει ανάμεσα σε ενήλικες και βιβλία και έχει ανάγκη την αποδοχή και των δυο.

Η γραφή του Σαρτρ είναι μαγνητική, δε σε αφήνει να αφήσεις το βιβλίο κάτω. Κατάφερα να ταυτιστώ με την παιδική ηλικία ενός νομπελίστα (κι ας το αρνήθηκε), υπαρξιστή φιλοσόφου που έμεινε ορφανός μωρό και γεννήθηκε εκατό χρόνια πριν από μένα, να βρω κομμάτια του εαυτού μου, να κάνω μαζί του την δική μου αυτοκριτική∙ άντε τώρα βρες άκρη. Ο ίδιος λέει πως στάθηκε αυστηρός απέναντι στο παιδί που ήταν, για μένα η διάθεση ακύρωσης έβγαλε συμπάθεια και ευαισθησία για το παιδάκι που υπήρξε. Αποφάσισε, όπως λέει στη συνέντευξη, να μη συμπεριλάβει το σεξουαλικό του ξύπνημα (παίζαν με ένα κοριτσάκι το γιατρό), ούτε τα μετέπειτα χρόνια του σε μια επαρχιακή πόλη όταν η μαμά του ξαναπαντρεύτηκε (τα πιο δύσκολα της ζωή του). Με λίγα λόγια προστάτεψε τον νεαρό μυθιστορηματικό Σαρτρ  από τις κακουχίες του μέλλοντος, τον άφησε παιδικό και ατόφιο στα μάτια του λογοτεχνικού κοινού και νόμισε πως τελείωσε με αυτόν. Αμ δε, εξήντα χρόνια μετά αποδεικνύεται πως μέσα από την πένα του τον παρέδωσε στην αιωνιότητα. 

"Οι λέξεις", Ζαν-Πωλ Σαρτρ, μετ. Ειρήνη Τσολακέλλη, εκδ. Άγρα, 2003, σελ. 331


13 σχόλια:

  1. Μα δεν είναι εκπληκτικό βιβλίο; Σε μαγνητίζει πραγματικά, δεν μπορείς να το αφήσεις και γίνεται κομμάτι του εαυτού σου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ναι, κι αυτό είναι το αξιοπερίεργο, το γράφει ένας κυνικός φιλόσοφος χλευάζοντας τον λογοτέχνη εαυτό του και τελικά βγάζει τρυφεράδα, σε κάνει να ταυτίζεσαι.

      Διαγραφή
  2. Κυνικός μεν βιβλιόφιλος δε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Με έκανες να θέλω να το ξαναδιαβάσω!!..και θα το κάνω!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καν' το. Νομίζω πως θα το κάνω κι εγώ σε λίγα χρόνια. Αξίζει τον κόπο.

      Διαγραφή
  4. Δεν το έχω διαβάσει αλλά σίγουρα θα το κάνω!

    Τρελοτουρίστρια

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Επ! Χαίρομαι που τελικά σου άρεσε η πρόταση! Χαίρομαι πολύ, καλή συνέχεια στις αναγνώσεις!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μου άρεσε πολύ roadartist, να είσαι καλά. Καλές μας αναγνώσεις...

      Διαγραφή
  6. Αποφευγω τις βιογραφίες, αντιπαθώ τις αυτοβιογραφίες (η παγιδα της αυτοπροβολής ειναι παντα ανοιχτή και επικινδυνη) αλλά όταν ο συγγραφέας είναι ένας συναρπαστικος τεχνιτης των λεξεων, ε τοτε οι αντιστασεις λιωνουν. Κατευθειαν στη λίστα με τα αγαπημένα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Μολις το παράγγειλα και δεν μπορω να περιμενω :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Το διαβάζω αυτόν το καιρό. Πολύ καλό. Εξαιρετικό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή