"Expo58", Jonathan Coe

Ο Κόου είναι αδιαμφισβήτητα μια από τις βιβλιοφιλικές αγάπες των τελευταίων χρόνων. Τον καιρό που τον ανακάλυψα- μεγαλούτσικη είναι η αλήθεια- τερμάτισα τα βιβλία του. Κι έτσι η χαρά ήταν μεγάλη που μπορούσα να κρατήσω στα χέρια μου ένα ολοκαίνουργιο δικό του. Και για καλή μου τύχη, ο Βρετανός δεν με απογόητευσε. Στο «Expo58» φαίνονται όλες οι αρετές της γραφής του∙ το φλέγμα και το χιούμορ του, η αφηγηματική δεινότητα, η ικανότητα να στήνει χαρακτήρες ολοκληρωμένους μέσα σε συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, να διερευνά πολιτικά κομμάτια της ιστορίας χωρίς να φαίνεται ότι το κάνει. Με λίγα λόγια, το βιβλίο έχει την ατμόσφαιρα του τέλους της δεκαετίας του ‘50 αλλά δεν μένει μόνο σε αυτό.

Πρωταγωνιστής ο Τόμας Φόλει, ένας δημόσιος υπάλληλος κατωτερου επιπέδου που από συγκυρίες βρίσκεται για έξι μήνες στην κοσμοπολίτικη Expo58 στις Βρυξέλλες, μια παγκόσμια έκθεση τεχνολογίας και πολιτισμού που φιλοδοξεί να ενώσει τους λαούς. Στο σπίτι του στην Αγγλία αφήνει τη γυναίκα του Σύλβια και την εξάμηνη κορούλα τους Τζιλ. Ο Τόμας, που έχει κάτι από το τούτο του Μπόγκαρντ κι από τη χάρη του Γκάρι Κούπερ, μόλις αποδεσμεύεται από τη ζωή γεμάτη πάνες και φάρμακο του κολικού για το μωρο, μπλέκει με όμορφες γυναικες, αρχίζει να απολαμβάνει τη ζωή. Κάπου εκεί θα εμφανιζτούν και δυο πράκτορες που θα τον χώσουν και σε μια διαδικασία αντικατασκοπίας ανάμεσα σε Σοβιετικούς και Αμερικάνους και η ιστορία θα ολοκληρωθεί.

Ο Φόλει είναι ένας χαρακτηριστικός άντρας της εποχής του, μιας εποχής που μόλις αρχίζει να αντιλαμβάνεται πως το κάπνισμα κάνει κακό. Η οικογένεια τον πνίγει, αλλά σε αυτήν ξαναγυρίζει. Και βάζει όλα εκείνα τα ερωτήματα που βασανίζουν ακόμα και τώρα τον μέσο παντρεμένο άνθρωπο. Για να καταλήξει κοντά στο τέλος της ζωής του πως :

«εκείνο που του φαινόταν το πιο μυστηριώδες σε όλες του τις περιπέτειες στην Expo58, δεν ήταν, τελικά, οι απίστευτες ίντριγκες στις οποίες είχε εμπλακεί, αλλά η αποδεδειγμένη αστάθεια της συζυγικής του πίστης προς τη Σύλβια εκείνο το διάστημα. Όσο γερνούσε ένιωθε όλο και πιο πολύ πως ίσως είχε κάνει κάτι άσπλαχνο, όχι επειδή την παντρεύτηκε αλλά επειδή παρέμεινε παντρεμένος μαζί της. Αυτό ήταν στην ουσία το κρίμα: ότι την είχε καταδικάσει, δια της αμφιταλάντευσης, σε μια ισόβια ανησυχία».

Η εποχή του ψυχρού πολέμου σατιρίζεται με μια φόρα σχεδόν βίαιη από τον Κόου στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα. Οι δυο πράκτορες καρικατούρες που εμπλέκουν στα κατασκοπικά τους σχέδια τον Φόλει, είναι απολαυστικοί. Αλλά περισσότερο από όλα τα άλλα, αυτό που μένει, είναι μια γλυκόπικρη αίσθηση που αφήνουν όλες οι ζωές, αυτό που στα ελληνικά λέμε «what if».  

"Expo58", Τζόναθαν Κόου, μετ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Πόλις, 2013, σελ.362

Υ.Γ. 42 Νομίζω πως η Μαργαρίτα Ζαχαριάδου είναι ιδανική μεταφράστρια όπου περιλαμβάνεται χιούμορ και λογοπαίγνιο, ξέρει πότε να προσαρμόσει και πότε να αφήσει αμετάφραστο ένα αστείο.