"Αστερισμός ζωτικών φαινομένων", Anthony Marra

Ύπουλο βιβλίο ο «Αστερισμός ζωτικών φαινομένων» του Anthony Marra, ξεκινά με ένα θέμα βίαιο, τον πόλεμο- έναν πόλεμο τόσο άγριο σαν αυτό της Τσετσενίας-  και χτίζει αργά τους ήρωες του πάνω στον πόνο, σε βάζει να θεωρήσεις δεδομένο τον πόνο, όπως σε κάθε πόλεμο και δη αδελφοκτόνο, κι έπειτα εκεί προς το τέλος βρίσκεσαι να κλαις πάνω από τις σελίδες χωρίς καν να το καταλάβεις.

Οι χαρακτήρες του βιβλίου είναι βαθείς, ανθρώπινοι, δουλεμένοι γερά. Η ιστορία ξεκινά σε ένα χωριό της Τσετσενίας, όπου δεν υπάρχει ηλεκτρικό, δεν υπάρχει νερό, όλοι πεινάνε, μετά από δυο πολέμους που άφησαν την χώρα σμπαράλια κι ακόμα βράζουν. Η μικρή Χαβάα βλέπει το σπίτι της να καίγεται και τον πατέρα της τον παίρνουν οι στρατιωτικοί. Ο γείτονας τους ο Άχμεντ, καταλαβαίνει πως οι στρατιώτες ψάχνουν και το κοριτσάκι, κι αποφασίζει να το προστατέψει. Το πηγαίνει με τα πόδια στη μεγάλη πόλη, όπου έχει ακούσει για μια φημισμένη χειρούργο, τη Σόνια Ραμπίνα που κρατά ολομόναχη το νοσοκομείο που απαιτεί 500 άτομα προσωπικό. Θα πέσει στα πόδια της γιατρού που μοιάζει μια άκαρδη σκύλα, αν και στην πραγματικότητα πενθεί για την αγνοούμενη αδελφή της, για την οποία άφησε την ευκολία του Λονδίνου και βρέθηκε στα χαλάσματα της Τσετσενίας, θα της υποσχεθεί πως θα δουλέψει κι αυτός στο νοσοκομείο- κι ας είναι καλύτερος ζωγράφος απ’ ότι υπήρξε ποτέ γιατρός- και τελικά  θα κερδίσει μια θέση για το κοριτσάκι.

Οι ζωές των ηρώων-του Άχμεντ, του πατέρας της Χαβάας, Ντόκα, του προδότη κολλητού τους Ραμζάν και του πατέρα του Χασάν, αλλά και της  γιατρού Σόνιας και της αδελφής της Νατάσσας- δίνουν μια ανάγλυφη αίσθηση του αποτρόπαιου του πράγματος ∙ ζουν καταστάσεις εντελώς απάνθρωπες, προσαρμόζονται στις κάθε φορά νέες συνθήκες, μεγαλώνουν, ωριμάζουν, αποκαλύπτονται. Αλλά κυρίως πονούν. Σε μια τέτοια κατάσταση που μετατρέπει τους ανθρώπους σε υπάνθρωπους, που οδηγεί στην πιο ακραία απελπισία, το να πενθήσεις για αυτό που ήταν η ζωή σου και τελικά σε τί κατέληξε, είναι αναπότρεπτο.

Η γραφή είναι ζωντανή, οι κοντά 500 σελίδες έχουν συναισθηματικό βάρος που δεν σε αφήνει να τις ξεπετάξεις γρήγορα, το τέλος σπαρακτικό αλλά και αισιόδοξο μαζί. Το βασικό είναι πως ο συγγραφέας καταφέρνει να φτιάξει χαρακτήρες ζωντανούς και παλλόμενους, που θα μπορούσαν να είναι ο καθένας, αλλά δεν είναι. Η παγίδα που στήνει συνήθως ένα τόσο τραγικό σκηνικό, εδώ αποφεύγεται. Δεν είναι ένα ιστορικό χρονικό αυτό που διαβάζουμε, είναι ανθρώπινη ιστορία. Κι όλα αυτά γράφονται άλλοτε εντελώς πυρετικά και ονειρικά, κι άλλοτε πολύ ρεαλιστικά, με χιούμορ κι ένταση, που δεν γίνεται παρά να καθηλώσουν τον αναγνώστη.

"Αστερισμός ζωτικών φαινομένων", Anthony Marra, μετ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος, 2013, σελ.486