"Η ανάγκη μας για παρηγοριά…", Stig Dagerman

«Στερημένος από κάθε πίστη δεν μπορώ να είμαι ευτυχής∙ γιατί ένας άνθρωπος που διατρέχει τον κίνδυνο να πιστέψει ότι η ζωή του δεν είναι παρά μια παράλογη πορεία προς τον βέβαιο θάνατο δεν μπορεί να είναι ευτυχής. Δεν αξιώθηκα ούτε Θεό, ούτε κάποιο σταθερό σημείο πάνω στη γη, απ’ όπου θα μπορούσα να προσελκύσω την προσοχή του Θεού∙ πολύ περισσότερο δεν αξιώθηκα την συγκαλυμμένη οργή του σκεπτικιστή, την ακαμψία του ορθολογιστή ή την ζέουσα αθωότητα του άθεου».

Έτσι ξεκινά το μικρό, εντυπωσιακό βιβλιαράκι του Στιγκ Ντάγκερμαν «Η ανάγκη μας για παρηγοριά…». Γραμμένο μόλις δυο χρόνια πριν αποφασίσει να τερματίσει τη ζωή του στα 31 του, το σημείωμα –γιατί περί αυτού πρόκειται σε έκταση- μοιάζει σχεδόν σαν απολογητικό μιας αυτοκτονίας αναπότρεπτης. Η ανάγκη για παρηγοριά, για την επαφή με τον άλλο δηλαδή, είναι σύμφυτη με τον άνθρωπο και παράλληλα τελείως διαφορετική από την έννοια της ελευθερίας. Είναι και δεν είναι η διέξοδος από τη δυστυχία και το θάνατο.

Το μικρό κείμενο δεν είναι παρηγορητικό. Αν και μιλά με λαχτάρα και φρίκη για την ανθρώπινη παραμυθία των λέξεων, της αγκαλιάς, της συντροφιάς, δεν μπορεί να κρατήσει επαφή παρά μόνον με το όραμα του θανάτου. Μέσα του όμως ενυπάρχει το σπέρμα που οδηγεί τους περισσότερους στη συγγραφή και όχι στο θάνατο. Περισσότερο από ένα σημείωμα για την επιλογή του θανάτου, είναι μια απολογία για την επιλογή του λόγου.

«Τι έχω λοιπόν μέσα στα χέρια μου;

Επειδή είμαι μόνος: μια γυναίκα αγαπημένη ή έναν σύντροφο στο ταξίδι της δυστυχίας. Επειδή είμαι δημιουργός: μια αψίδα λέξεων που το τέντωμα τους με κάνει να αισθάνομαι έντονα τη χαρά και την φρίκη. Επειδή είμαι φυλακισμένος: μια αιφνίδια θέα προς την ελευθερία. Επειδή είμαι υπό την απειλή του θανάτου: ένα ζώο ζωντανό και ζεστό, μια καρδιά που χτυπάει με τρόπο σπαρακτικό. Επειδή η θάλασσα με απειλεί: έναν σκληρό βράχο από γρανίτη»

Η γραφή είναι ποιητική, ονειρική, από κείνες που αξίζει τον κόπο να διαβάσεις το βράδυ αργά, λίγες φορές φωναχτά, όπως θα έκανε κανείς με μια συλλογή ποιημάτων. Το συμπέρασμα άγνωστο στις θάλασσες της ευαισθησίας.

«Η ανάγκη μας για παρηγοριά…», Στιγκ Ντάγκερμαν, μετ.Μαργαρίτα Μέλμπεργκ, εκδ. Μελάνι, 2005, σελ. 41

Υ.Γ. 42 Ο πρόλογος του Ηλία Μαγλίνη είναι εξαιρετικός.