H Μπερναρντίν Εβαρίστο, γεννημένη από μητέρα Αγγλίδα και πατέρα Νιγηριανό, είναι η πρώτη μαύρη γυναίκα που πήρε ποτέ το Booker (το 2019, μισό μισό με τη Μάργκαρετ Άτγουντ για τις "Διαθήκες"). Το «Κορίτσι, γυναίκα, άλλο» είναι ένα βιβλίο χωρίς καθόλου σημεία στίξης, ούτε κεφαλαία γράμματα, κι η πρόζα του σε κάποιες στιγμές ακολουθεί τον ρυθμό της ποίησης. Αν αυτό ακούγεται κουραστικό, δεν είναι, γιατί στην ουσία είναι έτσι δομημένο το βιβλίο που η απουσία τελειών φαίνεται σαν μια φυσική προέκταση της γραφής και της πλοκής. Το βιβλίο είναι εξάλλου ένα πολύ καλό δείγμα του τρόπου που γράφουν οι γυναίκες αν αφεθούν μακριά από τα πρότυπα γραφής των αντρών.
Η Εβαρίστο χρησιμοποιεί ένα πλέγμα δώδεκα διαφορετικών αφηγήσεων, κάθε μια την αναλαμβάνει άλλη πρωταγωνίστρια. Η ηρωίδα της μιας ιστορίας χώνεται ως δευτερεύων χαρακτήρας στην επόμενη κι έτσι η συνοχή δεν χάνεται πλήρως. Το βιβλίο δεν είναι μια συλλογή διηγημάτων, ούτε όμως κι ένα σφιχτοδεμένο μυθιστόρημα. Μιλά για θέματα βαθιά, όπως ο ρατσισμός, η θέση της γυναίκας, ο σεξουαλικός προσδιορισμός, το πώς θέλουμε να ζήσουμε τη ζωή μας, τι ευκαιρίες μας δίνονται, ποιοι είμαστε, πώς καθορίζεται η ταυτότητά μας από τα εξωτερικά ερεθίσματα και τους περιορισμούς.
Κάπως πιο κεντρική φιγούρα από τις άλλες, η Άμα, είναι μια μαύρη σκηνοθέτρια, λεσβία, που όλη της τη ζωή ανέβαζε έργα εκτός κέντρου, μέχρι που τώρα το πολιτικώς ορθό και ακτιβιστικό της έργο θα παιχθεί στο Εθνικό θέατρο. Μήπως ξεπουλήθηκε; Πιο πολύ από όλες τις άλλες ηρωίδες, μου άρεσε η κόρη της Άμα, η Γιάζ. Πατέρας της Γιάζ είναι ένας γκέι φίλος της Άμα που έδωσε το σπέρμα του, ένας λαμπερός και έξυπνος άνθρωπος, καθηγητής Πανεπιστημίου, ξεπουλημένος ανερυθρίαστα στην τηλεόραση. Οι φίλες της Γιάζ, που ο φεμινισμός της μαμάς της της φαίνεται πια ξεπερασμένος, είναι όλες μαύρες αδελφές. Μέχρι που μια λευκή προερχόμενη από την εργατική τάξη εισχωρεί στην παρέα, και της δείχνει πώς μπορεί να νιώθει εγγύτερα σε αυτή από όσο στην μαύρη, αλλά πάμπλουτη μαυραδελφή.
Ενδιαφέροντες χαρακτήρες είναι το Μόργκαν, που υιοθετεί μια ουδέτερη στάση ως προς το φύλο του αλλά και η κολλητή της Άμα, η Ντομινίκ, μια πανέμορφη γυναίκα που τα παρατά όλα για να ακολουθήσει μια γυναίκα στην Αμερική κι εκεί ανακαλύπτει πως μπορεί ακόμα κι ο πιο έξυπνος και δυνατός άνθρωπος να πέσει θύμα κακοποίησης. Αλλά κι οι γυναικείοι χαρακτήρες που έχουν πιο συμβατικές ζωές, όπως η Κάρολ που είναι στέλεχος εταιρείας και τα έχει αφήσει όλα αυτά τα σκατά πίσω της, και η καθηγήτρια στο σχολείο Σέρλι που ξεκίνησε με ένα σωρό όνειρα για να καταλήξει τελείως συμβιβασμένη και φοβισμένη. Το βασικό είναι πως όλες αυτές οι ηρωίδες συνθέτουν ένα παζλ που περιλαμβάνει διάφορες εκδοχές της γυναικείας φύσης, χωρίς να φοβάται η συγγραφέας να υψώσει τη φωνή της, να μιλήσει για αυτό που ακόμα συμβαίνει σε σχέση με τη "γυναικεία κατάσταση", χωρίς να ωραιοποιεί, ούτε όμως και να κρύβει τίποτα κάτω από το χαλί.
Η Εβαρίστο είναι ακτιβίστρια η ίδια, η ιστορία της Άμα έχει άλλωστε πολλά αυτοβιογραφικά της στοιχεία, και μας δείχνει μια νέα μοντέρνα πλευρά του φεμινισμού. Δεν φοβάται πάντως να τσαλακώσει τις ηρωίδες της, δεν τις θεοποιεί ούτε γράφει αντιρατσιστικό και φεμινιστικό μανιφέστο. Ακολουθεί τους χαρακτήρες της— μερικές φορές είναι τόσοι πολλοί που χάνεσαι ποιος είναι ποιος— και τις αγαπάει. Αφήνεται στη χαλαρότητα, τόσο στην πρόζα όσο και στην πλοκή, ακριβώς όπως το γυναικείο μυαλό αρέσκεται να κάνει πολλά πράγματα μαζί. Αυτό κάνει το βιβλίο τόσο μοντέρνο και εθιστικό. Είναι στρατευμένο, αλλά η έννοια της στράτευσης εδώ επανανοηματοδοτείται. Ακόμα κι ο πιο σκληρός πολέμιος της πολιτικής ορθότητας δεν μπορεί να κατηγορήσει την Εβαρίστο για καθωσπρεπισμό και τυπολατρία. Κομίζει όλο αυτό κάτι νέο στη λογοτεχνία; Μένει να το δούμε, αν θα υπάρχουν συνεχιστές, αν κάποιος θα μπορέσει να ακολουθήσει. Πάντως είχα πολύ καιρό να διαβάσω κάτι τόσο φρέσκο, κάτι που θα μείνει στο μυαλό σου, κι έχεις λόγο να το ξαναπιάσεις στο μέλλον.
Κατερίνα Μαλακατέ
Το πήρα γιατί το θέμα μου φάνηκε εξαιρετικό αλλά θεωρώ πως ηταν το πιο υπερεκτιμημενο βιβλίο της χρονιάς. Πιο πολύ με ενόχλησε ο μπεστ-σελερικός τρόπος γραφής ή αυτό που ονομάζεται δημιουργική γραφή. Όσο προχωρούσε πιστεύω το βιβλίο έχανε τη δυναμή του και μου έδινε την εντυπωση ενος χιπστερικού ελαφριου αναγνωσματος, Δεν ήταν κακό σε καμια περίπτωση αλλα κάτι μου κλωτσούσε γιατι το πηρα με πολλες προσδοκιες λογω του θεματος. Επίσης κάποιες αναφορες οπως γυμνες φωτογραφιες σε γραφεια σχολικου χωρου μου φανηκαν υπερβολικες
ΑπάντησηΔιαγραφή