Μερικά βιβλία αξίζουν καλύτερα τον κόπο τους από άλλα, κι άλλα είναι τέτοια η δυναμική τους που όταν τα διαβάζεις ένα κομμάτι του ψυχισμού σου δεν είναι ποτέ πια το ίδιο. Το "Tαξίδι στην άκρη της νύχτας" ανήκει αναμφίβολα στην δεύτερη κατηγορία. Δεν θα καταδεχτώ εδώ να ασχοληθώ με τον Σελίν σαν άνθρωπο, τι πίστευε ή δεν πίστευε, τι έκανε ή δεν έκανε. Ίσως μάλιστα να μην θέλω να διαβάσω κι άλλο βιβλίο του μετά από αυτό, στο «Ταξίδι» τα είπε όλα.
Ήρωας ο μικρός Μπαρνταμού που κατατάσσεται σε μια στιγμή αυθορμητισμού στον Γαλλικό στρατό κατά τη διάρκεια του Α Παγκόσμιου και γρήγορα καταλαβαίνει την ουσία του πολέμου, πως εκείνου προσωπικά τίποτα δεν του έκαναν οι Γερμανοί. Προσποιείται τον ψυχικά διαταραγμένο για να ξεφύγει, τη γλιτώνει από τα άσυλα, τον στέλνουν στην Αφρική, όπου κοντεύει να πεθάνει από την αρρώστια, φεύγει για την Αμερική, τελικά καταλήγει στο Παρίσι, τελειώνει τις σπουδές του στην Ιατρική και γίνεται ιατρός των φτωχών. Σε όλες αυτές τις περιπέτειες, ένα πρόσωπο τυχαίνει συνέχεια στο διάβα του, ο Ροβινσώνας Λεόν, ο ετερώνυμός του, το άλλο του μισό, ο τυχοδιώκτης «φίλος» του.
Ο Μπαρνταμού ξεκινά σχεδόν έφηβος την πρωτοπρόσωπη περιπέτειά του και καταλήγει κυνικός γιατρός και η αφήγηση τον ακολουθεί σε αυτή τη μεταμόρφωση- το ύφος του βιβλίου είναι αξεπέραστο. Αλλά αυτό που σπάει κόκαλα είναι οι αλήθειες, αυτές οι αλήθειες που καταλύουν ανά πάσα στιγμή αυτό που μας μαθαίνουν. Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί στον πόλεμο, υπάρχει μόνο πόλεμος και θάνατος, οι φτωχοί είναι το ίδιο μίζεροι και κουτοπόνηροι, έτοιμοι να σε εκμεταλλευτούν όπως οι πλούσιοι, ο άνθρωπος θα κάνει τα πάντα για να επιβιώσει και μετά θα χρειαστεί να τα δικαιολογήσει και να τα ωραιοποιήσει ακόμα και στον ίδιο του τον εαυτό, η συνύπαρξη είναι αναγκαία κι όμως στην ουσία ανύπαρκτη και ευκαιριακή. Μέσα στην ανηθικότητα ο Μπαρνταμού κρατά μια σταθερά, όχι αξιών, αυτό είναι ανέφικτο, απλά μια σταθερά εαυτού που με αυτή πορεύεται, και μαθαίνει να την εκτιμά, τόσο που κάποια στιγμή δεν έχει ανάγκη πια το εντελώς ανήθικο μισό του, τον Ροβινσώνα.
Ομολογώ πως το «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας» ήταν αναζωογονητικό, σπάνια βλέπεις στο χαρτί τις μύχιες σκέψεις σου, αυτές που σκέφτεται όλος ο κόσμος, ίσως και να τις λέει, αλλά γραμμένες αποκτούν μια άλλη διάσταση, πιο κυνική, πιο βρώμικη και πιο επίσημη. Είναι μια βουτιά στην ανθρώπινη φύση κι αυτή συχνά περιλαμβάνει και τα σκατά μας.
Τι να πρωτοπεί κανείς γι'αυτό το αλησμόνητο ταξίδι...Από τα βιβλία που τα διαβάζεις και σε διαβάζουν.
ΑπάντησηΔιαγραφή"Είναι μια βουτιά στην ανθρώπινη φύση κι αυτή συχνά περιλαμβάνει και τα σκατά μας."
Κι εγώ αυτή την αίσθηση είχα διαβάζοντάς το.Μιας βουτιάς,ενός κατακόρυφου βυθίσματος,κάτι σαν βίαιο βάπτισμα στο ανίερο.Βαφτίζεσαι και ξαναγεννιέσαι ως αναγνώστης της λογοτεχνίας και ανα-γνώστης της πραγματικότητας.Η ανάδειξη του ρυπαρού στο εν λόγω μυθιστόρημα έχει θαρρώ διπλή όψη: καταγγελτική και συμφιλιωτική συνάμα.Ναι λοιπόν,και τα σκατά μας! Μεταφορικά μα και κυριολεκτικά,εφόσον η μη ανθρωπιστική ματιά του Σελίν δεν παύει να είναι ανηλεώς ανθρωπολογική,συνεπώς απελπισμένα,τραγικά,κωμικά,ανυπόκριτα ζωώδης.Επίσης ένιωσα κι εγώ την αναζωογόνηση που ανέφερες,αποτέλεσμα άραγε του χυμώδους,απολαυστικά σπινθηροβόλου συγγραφικού ύφους ή αίσθημα βαθύ λυτρωτικού τραύματος;
Επίσης,δεν είσαι η μόνη που σκέφτεται να μην σαλπάρει για νέο σελινικό ταξίδι,είναι κάτι που συχνά ακούω από αναγνώστες του Σελίν.Εν μέρει το συμμερίζομαι,δηλαδή νιώθω πώς και γιατί το λες,ωστόσο η περιέργειά μου με ώθησε να προμηθευτώ και να καταβροχθίσω το "Συνομιλίες με τον καθηγητή Υ" αμέσως μόλις εκδόθηκε.Σπαρταριστό και βιτριολικό,μπορεί αναμφίβολα να διαβαστεί και ως βιβλίο ποιητικής.Ακόμη,δε σου κρύβω ότι με βασανίζει αναγνωστική πείνα για το "Θάνατος επί πιστώσει",μυθιστόρημα εφάμιλλο του Ταξιδιού,σύμφωνα με ορισμένους κριτικούς(αν και δυσκολεύομαι να πιστέψω κάτι τέτοιο!). Φλασιά: στο "Σφαγείο νούμερο 5"(άλλη μια βιβλιοπρότασή σου),ο Βόνεγκατ παραθέτει μερικές φράσεις απ'το Θάνατο...
Κλείνω με Μπουκόφσκι: "Την πρώτη φορά που διάβασα Σελίν,ξάπλωσα στο κρεβάτι με το βιβλίο κι ένα τεράστιο κουτί με κράκερ.Ξεκίνησα να τον διαβάζω και να τρώω τα κράκερ μου και να γελάω και να τρώω...Διάβασα ολόκληρο το μυθιστόρημα απνευστί σε ένα βράδυ.Έμεινα αποσβολωμένος στο κρεβάτι με το άδειο κουτί από τα κράκερ,μην μπορώντας να κουνηθώ από τις σκέψεις.Να τι μπορεί να σου κάνει ένας καλός συγγραφέας.Σχεδόν μπορεί να σε σκοτώσει...Ένας κακός,φυσικά,μπορεί να κάνει το ίδιο!"
Είναι κάποια βιβλία που αν και δεν τα έχεις διαβάσει είσαι σίγουρος ότι όταν τα πιάσεις στα χέρια σου δεν θα σε απογοητεύσουν.
ΑπάντησηΔιαγραφήΈνα από αυτά είναι σίγουρα και αυτό του Σελίν με την αξιόλογη μετάφραση του στην ελληνική.
Johnny παιδί μου θα το πω ξανά, πρέπει να αποκτήσεις δικό σου μπλογκ.... Είχα μια υποψία πως θα συμφωνούσαμε για τον Σελιν. Και με βάζεις σε σκέψεις και για τα άλλα του βιβλία, ντροπή.... Έλεγα πως είχα κλείσει μαζί του.
ΑπάντησηΔιαγραφήlibrarian, εγώ πάλι επειδή είχα ακούσει πολλά είχα έναν φόβο μπας και απογοητευτώ.
Κατερίνα,αφού συμφωνούμε για Μπέρνχαρντ και Σελίν,είμαστε αδέρφια,τελείωσε... :-)
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ "Θάνατος επί πιστώσει" θα είναι το επόμενο μυθιστόρημα του Σελίν που θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά,το περιμένω με πάθος! Επίσης κάποιος πρέπει να μεταφράσει επιτέλους την "Πλατεία ηρώων" του Μπέρνχαρντ,που θεωρείται το σπουδαιότερο θεατρικό του έργο.Παρεμπιπτόντως,απ'τα θεατρικά του μόνο τον "Αναμορφωτή του κόσμου" κατάφερα να βρω... :-(
Είναι κάτι στην ανάγνωση θεατρικών που με απωθεί, αν εξαιρέσεις τον Τσέχωφ ίσως.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑδελφέ, Μπέρνχαρτ και Σελιν. Ελπίζω να μην χαρακτηριστούμε :-) Πώς, μπορείς να μου πεις πώς δυο άνθρωποι με τουλάχιστον αμφιλεγόμενα πολιτικά πιστεύω έγραψαν αυτά τα συγκλονιστικά βιβλία; Ποτέ δεν πίστευα πως ο αναγνώστης πρέπει να ασχολείται με τη βιογραφία ή τις πολιτικές πεποιθήσεις του συγγραφέα, αλλά και οι δυο περιπτώσεις είναι τουλάχιστον ιδιάζουσες.
Κι εμένα με κατατρώει αυτή η απορία,απάντηση ωστόσο δεν έχω καταφέρει να δώσω(κι όσες δειλά έχουν ειπωθεί δε μου φάνηκαν πειστικές).Από τη μία πλευρά αδιαφορώ,καθώς η πιο ουσιαστική βιογραφία ενός σπουδαίου συγγραφέα είναι η εργογραφία του,γι'αυτό άλλωστε σπανίως διαβάζω βιογραφίες συγγραφέων(αρκούμαι σε σύντομα βιογραφικά σημειώματα),από την άλλη όμως μια περίπτωση σαν του Σελίν ή λ.χ. του Χάμσουν δεν μπορείς να την περάσεις στο ντούκου.Σε αναγκάζει να προβληματιστείς,έστω κι αν δεν καταλήξεις πουθενά.Για τον Μπέρνχαρντ όμως με έπιασες εντελώς αδιάβαστο!!! Ξέρασέ τα όλα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΥΓ. Δηλώνω μανιώδης αναγνώστης θεατρικών έργων! Σαν επαρχιωτόπουλο που είμαι,η επαφή μου με το θέατρο είναι πολύ περισσότερο αυτή του αναγνώστη παρά του θεατή.
Ο Μπέρνχαρτ ήταν αμφιλεγόμενος ως προσωπικότητα, μισάνθρωπος, ακραίος, προσβλητικός στα σχόλιά του για τους Αυστριακούς παρ' όλο που ζούσε στην Αυστρία μονίμως και δεν την άλλαζε με τίποτα. Μετά το θάνατό του απαγόρεψε τα έργα του να εκδίδονται στην Αυστρία. Ήταν μηδενιστής και οπαδός του Σοπενάουερ. Αλλά τουλάχιστον δεν ήταν Ναζί, το αντίθετο.....
ΑπάντησηΔιαγραφήΥ.Γ.1 Κι ο Χάμσουν, είχα ξεχάσει πόσο με γοήτευσε ο Χάμσουν. Μήπως να ψαχτώ;
Υ.Γ. Εγώ ως παιδί της πόλης (ούτε ένα χωριό για να με παρκάρουν οι γονείς ως παιδί δεν υπήρχε) βλέπω με πολύ συμπάθεια τα "επαρχιωτόπουλα". Μπορεί να μη βλέπετε...θέατρο πολύ αλλά έχω μια εικόνα πολύ εξιδανικευμένη στο μυαλό μου. Σαν να είναι καθαρότερος ο αέρας, μεταφορικά και κυριολεκτικά.
Ουφφφ...άντε καλέ και με τρόμαξες,αυτά όλα τα ξέρω,καθώς άλλωστε είναι φανερά στο ίδιο του το έργο,απλώς κόλλησα στις "πολιτικές πεποιθήσεις" και φοβήθηκα τι στο καλό θα ακούσω πάλι! Και ο Χάμσουν και ο Πάουντ και ο Λα Ροσέλ και Γκύντερ Γκρας(αν και εν προκειμένω έχουμε να κάνουμε με τις ακαθαρσίες του νεανικού βίου) και άλλοι που δε θυμάμαι τώρα.Απορίας άξιον...
ΑπάντησηΔιαγραφήΧωριό ούτε εγώ έχω,μονάχα μια θλιβερή πολίχνη,σου κάνει; Κυριολεκτικά μάλλον ναι,είναι καθαρότερος,μεταφορικά πάλι αμφιβάλλω αν υπάρχει πρωτίστως αέρας ώστε να εξετάσουμε κατόπιν το βαθμό καθαρότητάς του... ;-)
Κι ο Πάουντ.... Αρνούμαι να σταματήσω να διαβάζω Πάουντ για αυτό το λόγο. Γκύντερ Γκρας δεν κατάφερα να διαβάσω ποτέ έτσι κι αλλιώς, μάλλον φταίνε και οι ελληνικές μεταφράσεις από τα γερμανικά, ένα δράμα....
ΑπάντησηΔιαγραφήΔες τι βρήκα!
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://youtu.be/BnABfwHSdfo
Χαχα, πού το ξετρύπωσες αυτό;
ΑπάντησηΔιαγραφήΈνα απόγευμα είχα κάτσει και έψαχνα ό,τι έχει ανέβει από Σελίν.Συνεντεύξεις,ντοκυμαντέρ,αναγνώσεις κλπ. Θυμόμουν κιόλας ότι ο Σελίν συνέθετε τραγουδάκια και τσουπ,το βρήκα κι αυτό! Ευλογημένο youtube...
ΑπάντησηΔιαγραφή