Με αφορμή την πρόσφατη «συζήτηση» με τον Johnny Panic, συνειδητοποίησα πως τώρα στην τρυφερή ηλικία των 33 και έχοντας αισίως συμπληρώσει μια 20ετία ενήλικων αναγνωσμάτων και ένα τέταρτο του αιώνα που ξέρω ανάγνωση (ήμουν το τελευταίο παιδάκι στην τάξη μου που έμαθε να διαβάζει, στο τέλος τέλος την 1ης δημοτικού) νοιάζομαι για τον συγγραφέα όσο νοιαζόμουν και στην αρχή, δηλαδή καθόλου. Για το μόνο που νοιάζομαι είναι για το έργο του.
Οι βιογραφίες ποτέ δεν με ενθουσίασαν, τα βιβλία με επιστολές, ρήσεις, αποφθέγματα και συνεντεύξεις συγγραφέων με κουράζουν αφόρητα, στην τελική δεν με ενδιαφέρει αν πρόκειται για έναν σπιτόγατο οικογενειάρχη ή έναν ανοικονόμητο «ροκ σταρ» με τσιγάρα αλκοόλ και άλλα συναφή. Πιθανώς για αυτό δεν ενέδωσα ούτε καν σαν έφηβη στην γοητεία των μπίτνικ, θεωρώ τον Κέρουακ κάπως βαρετό, ιεροσυλία το ξέρω.
Όμως δεν μπορούν παρά κάποιες απόψεις να σοκάρουν. Μικρότερη, τότε που από την έντασή μου για τον T.S.Eliot πλησίασα τα Cantos του Ezra Pound γοητεύτηκα τόσο πολύ που ποτέ δε με ένοιαξαν οι πολιτικές του ιδιαιτερότητες. Στην ποίηση, ίσως και να είναι ευκολότερο. Τώρα όμως πως μπορείς να αγνοήσεις τις ναζιστικές κορώνες του Σελίν ή του Χάμσουν, αυτοί γράφουν μυθιστόρημα, φιλοσοφικό, γεμάτο αλήθειες και ανθρώπινες αυταπάτες. Πως μπορείς να χαθείς στη μαγεία του βιβλίου και να ξεχάσεις τη βιογραφία. Μπορείς. Πρώτον γιατί από την ιστορία του 2ου Παγκόσμιου ξέρουμε μόνο την πλευρά των νικητών- άρα δεν μπορεί να είναι τόσο άσπρο μαύρο το ποιος είναι ο καλός και ποιος ο κακός- και δεύτερον γιατί η πολιτική είναι πλανεύτρα και η πολιτική στάση σε καιρό πολέμου δύσκολη υπόθεση. Οι σκέψεις ενός νοήμονος ανθρώπου μπορούν να πάρουν σκοτεινά και ανεξερεύνητα μονοπάτια, κι οι συγγραφείς είναι συναισθηματικά πουλιά. Μερικές φορές ξεδιάντροπα και φρικτά μπορεί να καταλήξουν ρατσιστές μισάνθρωποι.
Το ερώτημα τώρα είναι αν είμαι φιλικά προσκείμενη προς αυτούς τους συγγραφείς που με εκφράζουν και πολιτικά. Δεν θέλω να πιστεύω πως επηρεάζομαι κι εκεί. Κι αν αγαπώ τον Ρίτσο δεν είναι για τις πολιτικές του επιλογές, μα για τη Σονάτα. Το ίδιο αγαπώ και το Σεφέρη, από την άλλη πλευρά. Νομίζω πως δεν θέλω καν να μπω σε αυτή τη διαδικασία, να μετρήσω ποιός πού πότε και γιατί. Μου αρκούν τα βιβλία να έχουν κάτι να πουν κι ας μην έχουν οι συγγραφείς του παρά ελάχιστο ενδιαφέρον.
Νομίζω πως άλλο πράγμα είναι να δηλώνεις αντισημίτης σήμερα κι άλλο μεσοπολεμικά.Το ίδιο και φασίστας.Όπως ξέρουμε,δεν υπήρχε τίποτα το αξιόμεμπτο στον φασισμό εκείνους τους καιρούς,ήταν απόλυτα φυσικό να τον ασπάζεσαι,διότι δεν είχε δείξει ακόμα το φριχτό του πρόσωπο. Τείνω ωστόσο να πιστέψω πως ο απεχθής αντισημιτισμός του Σελίν,παρά τις όποιες φαινομενικά έλλογες νοηματοδοτήσεις του,ήταν άκρως νευρωτικός,μια βαθιά ριζωμένη εντός του ιδεοληψία(θα μου πεις,κάθε ρατσισμός το ίδιο είναι) και είναι άξιο λόγου το γεγονός ότι δεν στέρεψε στα κατοπινά χρόνια ούτε ντύθηκε βεβιασμένα τα ευπρεπή ρούχα της όψιμης μεταμέλειας(κοντολογίς,ο άνθρωπος παρέμεινε συνεπής ως προς τη γαϊδουριά του).Βρίσκω εύστοχη την παρατήρησή σου σχετικά με το ιδεολογικό βάρος του μυθιστορήματος.Πολύ πιο εύκολα μπορώ να φανταστώ να είναι φασίστας,ναζιστής κλπ ένας μουσικός ή ένας ποιητής παρά ένας μυθιστοριογράφος,πόσο μάλλον ένας ΤΕΤΟΙΟΣ μυθιστοριογράφος,τόσο καταλυτικός απέναντι στα εθνικά μυθεύματα.Να το πω αλλιώς: κάποια βίδα λάσκαρε...
ΑπάντησηΔιαγραφήΌσο για το γενικό πνεύμα του κειμένου σου,για άλλη μια φορά συμφωνώ απολύτως.Νομίζω πως τα μικρά(ή μεγάλα) εγκλήματα των συγγραφέων ταράζουν περισσότερο ανθρώπους προσωπολάτρες,που ψάχνουν είδωλα,πρότυπα ζωής,μύθους,με μια λέξη: ΕΙΚΟΝΕΣ! Οk,κι εγώ το έκανα μικρός,αλλά no more.Μεγαλώσαμε.
ΥΓ. Στον Ρίτσο,το κακό είναι όταν το πολιτικό πιστεύω οδηγεί σε ψευδολογοτεχνικές προπαγανδιστικές μπροσούρες,όταν δηλαδή η ποίηση εκφυλίζεται σε σύνθημα.Υπ'αυτήν την έννοια,ο Σελίν υπήρξε πολύ πιο έντιμος καλλιτεχνικά,εφόσον τις πολιτικές του απόψεις τις ξέρασε σε λιβέλους και όχι,απ'όσο ξέρω,στο λογοτεχνικό του έργο.
ΥΓ2. Σιγά που είναι ιεροσυλία να χαρακτηρίσεις βαρετό τον Κέρουακ! Πρώτον,δε γίνεται να υπάρξει ιεροσυλία,καθώς δεν υπάρχει "ιερό" και δεύτερον: φουλ βαρετός είναι,μυθολογία δρόμου και βράσε ρύζι...
Σχόλιο σεντόνι,αλλά τραβάει το θέμα!
Από αυτή ην άποψη ήταν τουλάχιστον σταθερός ο Σελίν...χιχιχι. Πάντως κάποια πράγματα σε αυτούς τους λίβελους ήταν εξοργιστικά ρατσιστικά και απάνθρωπα. Οπότε, ναι, κάποια βίδα λάσκαρε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν ξέρω κανέναν που να διαβάζει πιά τα ποιήματα που έγραφε ο Ρίτσος παραγγελία για το κόμμα- εκτός από τους πολύ πορωμένους- οπότε ναι, εδώ μιλάμε για μια "παρα-στρατευμένη" τέχνη.