"Οι ξένες λέξεις", Βασίλης Αλεξάκης

Μου πήρε μέρες να τελειώσω το μυθιστόρημα του Βασίλη Αλεξάκη «Οι ξένες λέξεις», αλλά το ευχαριστήθηκα. Η εμμονή του συγγραφέα με τη λέξη, την πρόταση, τη γλώσσα, φαίνεται ανάγλυφα στο βιβλίο, είναι το θέμα του. Και η αργή ανάγνωση με βοήθησε να το εμπεδώσω, νομίζω πως κατάλαβα και στο τέλος τις λίγες αμετάφραστες φράσεις στα σάνγκο.

Η υπόθεση έχει ως εξής, ο Νικολαΐδης είναι ένας συγγραφέας γεννημένος στην Ελλάδα που μετανάστευσε στην Γαλλία επί Χούντας κι έκτοτε έμεινε εκεί, γράφει τα μυθιστορήματά του και στις δυο γλώσσες ανάλογα με το θέμα και τα κέφια του, ό,τι γράφει στη μια το μεταφράζει και στην άλλη. Μετά το θάνατο του πατέρα του- εδώ υποβόσκει και η απώλεια ως θέμα- αποφασίζει να μάθει μια καινούργια ξένη γλώσσα και διαλέγει τα σάνγκο, μια γλώσσα που μιλάει ο πληθυσμός στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, που όμως δεν διδάσκεται επίσημα πουθενά, γιατί τα μικρά αφρικανάκια ακόμα και μετά την αναχώρηση των αποικιοκρατών, μαθαίνουν Γαλλικά στο σχολείο και μόνον. Τη διαλέγει τυχαία, σχεδόν από διαίσθηση, μάλλον γιατί μια αδελφή του πατέρα του ήταν μετανάστρια εκεί, αλλά καταλήγει να περνά πολύ χρόνο μαζί της, στην αρχή με το λεξικό και τη μέθοδο κι έπειτα στην ίδια την χώρα.

Η πλοκή είναι εσωτερική και πολύ αργή όσον αφορά τις καταστάσεις, είναι όμως ρέουσα σε σχέση με το πραγματικό θέμα που είναι η γλώσσα, πόσο επηρεάζεται από το ποιος τη μιλάει, και πόσο αλλάζει κι αυτή από τις εποχές, τις καταστάσεις, τους ανθρώπους. Ακόμα τη διαφορά ανάμεσα στην καθομιλουμένη και τη γραπτή εκδοχή, την αδυναμία να τη μάθεις ουσιαστικά αν δεν την ακούς. Και φυσικά το μεγάλο ερώτημα, μια γλώσσα που δεν έχει τα εφόδια να ανταποκριθεί στην τεχνολογική και επιστημονική πρόοδο πρέπει να αποκλείεται από τα σχολεία, είναι δυνατόν τα μικρά να διδάσκονται κάτι που δεν ξέρουν να μιλούν και τελικά πόσα πράγματα επιβάλλει η ίδια η αίσθηση της κατωτερότητας για την κληρονομιά μας.

Ο συγγραφέας κατάφερε να με βάλει σε σκέψεις για τη δομή της πρότασης και τη χρήση της κάθε λέξης∙ σκέψεις που κάνει κάθε ενήλικας που μαθαίνει μια ξένη γλώσσα, μου είχε συμβεί με τα γαλλικά που τα ξεκίνησα στο Πανεπιστήμιο, πόσο μάλλον μια γλώσσα τόσο διαφορετική σε νοοτροπία, προφορά και λεξιλόγιο. Α, και να με βάλει να κάνω αναζήτηση στο google για το αν τα σάνγκο υπάρχουν και δεν είναι επινόησή του. Ψάχνοντας βρήκα πως μετά το βιβλίο του Αλεξάκη τυπώθηκε κι ένα βιβλίο στα σάνγκο με διηγήματα, και χάρηκα.

"Οι ξένες λέξεις", Βασίλης Αλεξάκης, εκδ. Εξάντας, 2003, σελ.334