1/8/13

"Ασθενή βιβλία" του Μαραμπού






Την περασμένη Κυριακή διανυκτέρευσα στο κοντινότερο πανεπιστημιακό νοσοκομείο, παρέα με τον πατέρα μου ο οποίος ετοιμάζεται να υποστεί μια, ενδεχομένως πολύ επώδυνη και αναπόφευκτη θεραπεία. Οι ώρες στο νοσοκομείο σταλάζουν αργά, με το ρυθμό του κρεμαστού κυλινδρικού ορού, περνώντας μέσα από το σώμα μιας “πεταλούδας” που δεν θες να φτερουγίσει γιατί θα σου προκαλέσει πόνο στην φλέβα.
Μέσα σε τέτοιους χώρους, το μάτι μου πάσχιζε να αιχμαλωτίσει κάτι οικείο σχεδόν όσο ο πατέρας μου. Η πρώτη εικόνα ήταν ένας κάτισχνος γεράκος στο βάθος του θαλάμου. Φορούσε μία λευκή μακριά γενειάδα στο πρόσωπό του και τα μαλλιά ήταν κομμένα κοντά. Φαινόταν πολύ στοχαστικός μέσα στην δύσπνοιά του και την ατελείωτη ενατένιση του ταβανιού. Κάτι μου θύμιζε και δεν άργησα να το βρω. Ήταν ο Μέλβιλ, ο συγγραφέας του Μόμπι Ντικ! Πιο γερασμένος και αδυνατισμένος από ότι οι κοκαλωμένες στο χρόνο, φωτογραφίες του μου τον έφερναν στο μυαλό, αλλά σίγουρα ήταν ο Μέλβιλ. Όταν αργά το απόγευμα πήρε εξιτήριο και η κόρη τού φόρεσε το εκκλησιαστικό ράσο και περνώντας πάνω στο αναπηρικό καροτσάκι έδωσε την ευλογία στο ποίμνιο του θαλάμου, δε με ξένισε καθόλου. Αν υπήρξε ένας συγγραφέας που μου έδωσε την ευλογία του και εγώ την δέχθηκα με πραγματική κατάνυξη στην καρδιά, σίγουρα ήταν ο Μέλβιλ.

Διασχίζοντας τους διαδρόμους του νοσοκομείου ένιωθα πως περιδιάβαζα σε μια γκαλερί, χαζεύοντας με ευχαρίστηση πίνακες του αγαπημένου μου ζωγράφου Πάουλ Κλέε, αναρωτώμενος λόγω του χώρου, αν τελικά η τέχνη αποτελεί την θεραπεία ή τη νόσο, για τους πόνους της ζωής.

Στο εξαντλητικό βάθος του νοσοκομείου, περί τα 300 μέτρα απόσταση από το θάλαμο, λες και ήταν μια προσεκτικά εκτελεσμένη κίνηση άπονου μάρκετινγκ, για να φθάσεις πεινασμένος σαν λύκος και να φύγεις βαρύς σαν ιπποπόταμος, έχασκε το εστιατόριο.  Αφού έφαγα μερικές ψητές πατάτες και δύο άνοστα μπιφτέκια που το σχήμα τους μου θύμισε τα σκατά του σκύλου μου κατά την απογευματινή μας βόλτα (ας μην πω τίποτα για την γεύση!), κατευθύνθηκα στο χώρο με τα σοκολατοειδή, τα άπαχα γιαούρτια, τις πάνες ακράτειας, τα αμέτρητα σταυρόλεξα, τα αναρίθμητα σουντόκου, τα περιοδικά ποικίλης ύλης, τις εφημερίδες, τα βιβλία βίπερ. Και κάπου μέσα σε αυτόν το χαμό υπήρχαν μερικά λογοτεχνικά βιβλία για τα οποία αφιέρωσα δυσανάλογα πολλή ώρα σε σχέση με το μικρό τους πλήθος. Υπήρχαν μερικές δεμένες εκδόσεις λογοτεχνικών αριστουργημάτων, όπου η εταιρεία Ντι Αγκοστίνι ή άλλες παρόμοιες, αφού πρόσφεραν στο παθιασμένο με τις συλλογές, κοινό τους, από κοινότυπα κέρματα μέχρι σπάνια εξωτικά έντομα ενταφιασμένα σε διαφανή φέρετρα φυσικής ρητίνης, αποφάσισαν να στραφούν στον χώρο της λογοτεχνίας. Υπήρχε ο β' τόμος της Άννας Καρένινας, ο γ' τόμος των Άθλιων, ολόκληρη η Τζέιν Έυρ και διάφορα άλλα, όλα όμως κλεισμένα αεροστεγώς με πλαστικό που δεν επέτρεπε να τα επεξεργαστώ όπως θα άρμοζε σε έναν αναγνώστη. <<Αν δεν δεις μεταφραστή μην τολμήσεις να το αγοράσεις>>, έλεγα στον εαυτό μου. Ήμουν έτοιμος να φύγω όταν είδα σε μια γωνιά, πάνω σε ένα χοντροκομμένο βιομηχανικό χαρτόνι δύο βιβλία πλάι πλάι τυλιγμένα με ευτελές νάιλον. Προσφορά! Ο Αόρατος άνθρωπος του Γουέλς μαζί με τον Τάρας Μπούλμπα του Γκόγκολ, μόνο 5.90 και Το νησί των Πιγκουίνων του Ανατόλ Φρανς μαζί με Τάρας Μπούλμπα (πάλι!) του Γκόγκολ, μόνο 6.90. Το εξώφυλλο πέρα από το τίτλο και το συγγραφέα, έγραφε στο κάτω μέρος “Νέα εποχή στο ελληνικό βιβλίο” και στα δυο από αυτά είχε στην άκρη την ένδειξη “Κινηματογραφική επιτυχία”. <<Αυτά είναι που δε θα αγοράσω με τίποτα!>>
Μα σαν συλλογίστηκα ότι μέσα στην τσάντα έχω μόνο το Περί φωτίσεως του Σαραμάγκου με έπιασε κρύος ιδρώτας! Αν στις 9 το πρωί, ο Σαραμάγκου ήταν μια αξιοπρεπής συντροφιά, τότε στις 9 το βράδυ ύστερα από ώρες αναμονής και κούρασης, οι περίπλοκες φράσεις του Πορτογάλου θύμιζαν τρικυμιώδες εγκεφαλογράφημα που με προειδοποιούσε καλοπροαίρετα για την επερχόμενη εγκεφαλική νηνεμία και άρα τον θάνατο.  Πήρα το πακέτο των 5.90 και στάθηκα στο ταμείο.
<<Πάρε και το άλλο!>>
<<Τι είπατε;>>
<<Πάρε και το άλλο, στο χαρίζω>> μου είπε η πωλήτρια, με μια δόση εμφανούς ειρωνείας που μάλλον γεννήθηκε από την έντονη προσοχή που έπρεπε να δείχνει σε έναν πελάτη ο οποίος ψαχούλευε τόοοοση ώρα τα βιβλία.
<<Πώς και έτσι;>> ρωτάω.
<<Έχουν να πωληθούν χρόνια, δε θα τα πάρει κανείς άλλος>>.
<<Αν είναι έτσι το δέχομαι. Ευχαριστώ!>>

Πέταξα γρήγορα το περιτύλιγμα μαζί με τον επερχόμενο θυμό για την αγενή στάση της υπαλλήλου και κράτησα τα βιβλία στα χέρια μου. Γύρισα στο οπισθόφυλλο και μεταξύ των συνηθισμένων, διάβασα τα εξής: “Νέα έκδοση στο μονοτονικό σύστημα”, “Πιστή μετάφραση από το πρωτότυπο χωρίς αλλοιώσεις, συντομεύσεις και περικοπές”, “Ποιότητα στο ελληνικό βιβλίο”. Πιο κάτω η τιμή σε ευρώ. Μια σχετική ανακούφιση ότι πρόκειται όντως για έκδοση της νέας χιλιετίας! Στην σελίδα τίτλου αναγραφόταν ο εκδότης: Ελληνική Εκδοτική. Στο πίσω μέρος της υπήρχε ο τίτλος πρωτοτύπου, πρώτη έκδοση και τα σχετικά.
Εκδότης – Πέτρος Γαλούσης
Μετάφραση – Ηλίας Αναγνωστόπουλος (τουλάχιστον για το βιβλίο του Γουέλς που έχω εδώ πλάι μου)
Λογοτεχνική επιμέλεια – Μάρθα Ανεμελάκη (εδώ πραγματικά αναθάρρησα και ανατρίχιασα μαζί!)

Όταν αργότερα έκανα μια πρόχειρη αναζήτηση, το ίντερνετ δεν ήξερε τίποτα για τους μεταφραστές. Η μετάφραση του Αόρατου Ανθρώπου που ήδη ξεκίνησα να διαβάζω, είναι ορατά αξιοπρεπής και ενδιαφέρουσα, εκτός και αν η διαπίστωση έγινε υπό το κράτος της πνευματικής νωθρότητας που χορηγείται σε αόρατες δόσεις στους θαμώνες των νοσοκομείων.

Υπάρχουν λογοτεχνικές “παθογένειες” και πώς τις αναγνωρίζουμε; Εγώ θα μολυνθώ από την ανάγνωση αυτών των τριών λογοτεχνικών βιβλίων; Και πότε θα το καταλάβω; Όταν θα τύχει να τα ξαναδιαβάσω σε άλλες εκδόσεις και μεταφράσεις; Νιώθω άρρωστος. Θέλω ένα οπισθόφυλλο με τις παρενέργειες της ανάγνωσης.

                                                                                        
                                                                                                                Μαραμπού


Υ.Γ. 42 Το κείμενο μου το έστειλε ο αγαπητός φίλος Μαραμπού και δημοσιεύεται με τη σύμφωνη γνώμη του. Το βρήκα εξαιρετικό και πάνω από όλα βιβλιόφιλο. Επιφυλάσσομαι για μιαν απάντηση στο μάλλον ρητορικό ερώτημα της τελευταίας παραγράφου. Κι εύχομαι να μην πατήσει ξανά σε νοσοκομείο για καιρό.

14 σχόλια:

  1. Ανώνυμος1/8/13, 11:03 π.μ.

    Πολύ ωραίο και ζωντανό κείμενο! Νομίζω πως υπάρχουν πολλές παθογένειες, λογοτεχνικές, αναγνωστικές, κριτικές, συγγραφικές, μεταφραστικές (ας το παραδεχθώ, παρότι μεταφράστρια). Μήπως όμως είναι η απόλαυση της λογοτεχνίας το φάρμακο για όλες;

    Φωτεινή από την ομάδα BOOK IN.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δίκιο έχεις. Η αγάπη για την ανάγνωση (προσπαθεί να) νικά όλες τις παθογένειες. Είναι κάτι αντίστοιχο με αυτό που ονομάζουμε διάθεση για ζωή σε ένα ασθενή με διεγνωσμένο καρκίνο!

      Διαγραφή
  2. Ξέρω συναδέλφους βιβλιοθηκονόμους που βασανίζονται να συγκεντρώσουν βιβλία σε νοσοκομειακές βιβλιοθήκες, λογοτεχνικά βιβλία για τους αρρώστους. Όταν λέω "βασανίζονται", εννοώ πως από τον ελεύθερο χρόνο τους, χωρίς χρήματα και με έξτρα κόπο προσπαθούν να φτιάξουν τέτοιες συλλογές και να διακινήσουν βιβλία στο ιδιόμορφο όπως και να το κάνουμε κοινό των ασθενών.... (μάλλον παράλληλο, αν όχι άσχετο το σχόλιό μου με το ποστ...)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αυτό είναι μεγάλο ζήτημα. Βλέπω όλους αυτούς τους ασθενείς και κυρίως τους συνοδούς τους, που δεν έχουν πώς να περάσουν την ώρα τους και σκέφτομαι τι ωραία συντροφιά θα ήταν αν είχαν βιβλία να διαβάσουν! Βιβλία εντός του νοσοκομείου, σωστά επιλεγμένα και μοιρασμένα αν γίνεται κατά πάθηση, γιατί όχι και παράλληλα με τα φάρμακα -- "Πατέρα Μαραμπού, εδώ είναι τα χάπια σας και μαζί τα διηγήματα του Πόε! Θα διαβάσατε δύο, σε ύπτια στάση και δε θα κινηθείτε καθόλου πριν διαβαστεί και η τελευταία λέξη!"

      Ύστερα πάω να ζητήσω αποστειρωμένες γάζες από την αιματολογική και δεν έχουν και αναγκάζομαι να κατέβω δυο ορόφους κάτω για να μου δώσουν από την παιδιατρική, μαζί με την μπηχτή για τα κορίτσια του αιματολογικού να πάνε να ζητήσουν από το οφθαλμολογικό και να μην ζητούν από όπου να' ναι! Σε μια τέτοια κατάσταση, οι περισσότεροι θα σκεφθούν, εδώ δεν έχουν γάζες τα βιβλία μας μάραναν, εγώ όμως δεν το σκέφτηκα γιατί έμαθα να σκέφτομαι περισσότερο με το πνεύμα παρά με το σώμα. Λένε ότι, το πνεύμα καταρρέει μαζί με το σώμα. Ίσως και να είναι αλήθεια. Αλλά, ένα ανυψωμένο πνεύμα, δε βοηθά καθόλου στην ανύψωση του σώματος; Τι άνιση σχέση είναι αυτή, τέλος πάντων;

      Διαγραφή
    2. Συμπληρωματικές σκέψεις...

      Χθες διανυκτέρευσα ξανά στο νοσοκομείο και επειδή ήταν πολύ πιο ανήσυχη διανυκτέρευση από την προηγούμενη φορά, βρέθηκα στις 4 το χάραμα να περιφέρομαι άυπνος στους διαδρόμους του. Στάθηκα μπροστά σε μια τεράστια μεταλλική επιγραφή που έγραφε όλα τα τμήματα και τις κλινικές του νοσοκομείου, πληροφορώντας με μεταξύ άλλων ανούσιων, ότι στο υπόγειο της Α πτέρυγας όπου βρισκόμουν, υπήρχε βιβλιοθήκη! Σκέφτηκα ότι, μόλις ξυπνήσω το πρωί, μυστηριωδώς σίγουρος ότι για τις εναπομείνουσες ώρες θα υπήρχε κάποιο περιθώριο ύπνου, θα την επισκεφτώ σίγουρα για να δω πώς είναι διαμορφωμένη και τι περιέχει. Τελικά, δεν πρόλαβα το πρωί να την επισκεφτώ, όμως επιφυλάσσομαι για μιαν επόμενη φορά, με διάθεση να περιγράψω γραπτώς την επικείμενη επίσκεψή μου, αν και όταν πάψουν οι έριδες για το ποιο μπλογκ θα φιλοξενήσει τα κείμενά μου! :Ρ

      Υ.Γ. 42 Νωρίς το πρωί, ο πατέρας μου κλείνοντας μια τηλεφωνική συνομιλία γεμάτη λυρικότητα, εξαιτίας των λυγμών που έπνιγαν την φωνή του, χρησιμοποίησε την φράση "παίρνε με, όποτε θες!" αντί του κοινότυπου "πάρε με, όταν θες". Ανεπαισθήτως, το μυαλό μου πήγε στον Καβάφη! Καθώς έφευγα, φανταζόμουν την προστακτική λέξη "Επέστρεφε", χωρίς να ειπωθεί ηχηρά, να με ακολουθεί σαν επωδός μελλοντικών άυπνων βραδιών!

      Υ.Γ. 424 (Στρατιωτικό Νοσοκομείο!) Φθάνει πια με τις αρρώστιες και τα νοσοκομεία. Επιστροφή στην λογοτεχνία!

      Διαγραφή
  3. Εγω βασανίζομαι να καταλάβω γιατί ήταν αγενής η υπάλληλος? Του χάρισε ένα βιβλίο εάν κατάλαβα καλά...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γιατί ήταν! Όντως μου χάρισε ένα βιβλίο αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξε αγενής στην συμπεριφορά της. Η πρότασή της ήταν ευγενική, η συμπεριφορά της αγενής. Αν τελικά δέχθηκα και το άλλο βιβλίο αυτό είναι δικό μου (σοβαρό, το παραδέχομαι!) πρόβλημα. Θα μπορούσα να το αρνηθώ, έτοιμος ήμουν.

      Γενικά απεχθάνομαι τα δώρα που προσφέρονται χωρίς λόγο και χωρίς επιλεκτικότητα βάσει της μοναδικότητας του κάθε παραλήπτη, αν αγοράσετε αυτό το γάλα θα πάρετε δώρο αυτό το γιαούρτι, απολάυστε αυτή την κόκα κόλα είναι δωρεάν και χωρίς ζάχαρη, αν συμπληρώσετε αυτό το έντυπο μια μπάλα θαλάσσης θα γίνει δική σας κτλ Όμως ένα βιβλίο θα ομορφύνει τον κόσμο μου. Είναι πράξη αυτοκτονίας για έναν βιβλιόφιλο να το αρνηθεί! Γι' αυτό και το πήρα -- επειδή δε θέλω να πεθάνω... χωρίς να έχω διαβάσει το Νησί των Πιγκουίνων!

      Διαγραφή
  4. Αισθάνομαι μια κάποια προδοσία που ο Μαραμπού προτίμησε άλλο χώρο για να στείλει τις σκέψεις του αλλά... το παραβλέπω.
    Να ευχηθώ γρήγορη ανάρρωση και γρήγορη απομάκρυνση από το νοσοκομειακό χώρο.
    Αδυνατώ και εγώ να καταλάβω γιατί η υπάλληλος ήταν αγενής, όπως αναφέρει και το πιο πάνω σχόλιο.
    Το μόνο που καταλαβαίνω είναι ότι ο Μαραμπού όπου σταθεί και όπου βρεθεί κερδίζει βιβλία!!!
    Πολύ ωραία όλα αυτά τα βιβλία που απέκτησε και ειδικά το Νησί των πιγκουίνων που έχω ακούσει τα καλύτερα και θέλω κι εγώ να το διαβάσω!
    Μια φωτογραφία των νέων αποκτημάτων θα μας διαθέσει ο φίλος Μαραμπού; ή έστω ένα λινκ στη βιβλιονέτ.
    Πολλά φιλιά και στους δυο σας από τον συννεφιασμένο Βόλο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Τι να κάνω ο προδότης για να εξιλεωθώ, πες μου!
      Μόλις διαβάσω το Νησί των ΠΙγκουίνων, θα στο στείλω για να λάβω συγχώρεση! Όχι δε θα αναρτήσω φωτογραφίες. Αυτές οι εκδόσεις είναι πολύ σπάνιες και κυκλοφορούν μόνο χέρι με χέρι και ποτέ υπό το φως της μέρας!

      Διαγραφή
    2. Εντάξει, για εξιλέωση μπορείς να μου στείλεις το Νησί των πιγκουίνων...
      Όχι όχι, μια ανάρτηση για κάποιο από αυτά τα βιβλία θα ήταν αρκετή.
      Πλάκα έχεις που δεν φτιάχνεις ένα δικό σου μπλογκ και σε ψάχνουμε δεξιά και αριστερά.

      Διαγραφή
    3. Α, στα λόγια μου έρχεσαι liabrarian... Όχι πες γιατί δε φτιάχνει blog ε;

      Υ.Γ. 42 Είσαι ζηλιαρογατούλα; Θα σου στείλει κι εσένα καλέ....

      Διαγραφή
    4. Μη νομίζεις κι εγώ μέχρι να το πάρω απόφαση να φτιάξω μπλογκ περιπλανήθηκα κανά δυο χρονάκια!

      Διαγραφή
  5. Κατερίνα,

    σε ευχαριστώ για τον χώρο! Πήρα και την πρωτοβουλία να απαντήσω στα σχόλια, για να σε ξεκουράσω! :Ρ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μα επίτηδες δεν απαντώ από το πρωί, είναι δική σου η ανάρτηση.

      Υ.Γ. 42 Λέω ψέματα, είναι πρωτομηνία και στα φαρμακεία γίνεται ο κακός χαμός από γραφειοκρατία στις αρχές κάθε μήνα. Αλλά σκέφτηκα να το εκμεταλλευτώ...

      Διαγραφή