"όταν ήμουν θνητός", Javier Marias

Όπως μας ενημερώνει ο ίδιος ο συγγραφέας στον πρόλογο, τα διηγήματα της συλλογής «όταν ήμουν θνητός» γράφτηκαν κατά παραγγελία, για μια εφημερίδα, ένα έντυπο, κάποιον που ζήτησε κάτι με συγκεκριμένο θέμα,  με απαιτήσεις για τη γλώσσα, τον αριθμό των λέξεων, ίσως και το αποτέλεσμα. Όμως κανένα δε φαίνεται βεβιασμένο, αποδεικνύοντας πως το ταλέντο, ακόμα κι αν το βάλεις σε καλούπια, έχει τον τρόπο του να ξεγλιστρά. Όπως άλλωστε και οι εμμονές. Γιατί παρ’ όλο που τα κείμενα γράφτηκαν με χρονική διαφορά, μοιάζουν σαν να μπαίνουν το ένα στο άλλο, να είναι συνέχεια ενός και μόνου βιβλίου που γράφεται σε αποσπασματικές συνέχειες.

Εδώ συναντάμε γνώριμα μοτίβα του Μαρίας, το πώς συμπεριφέρεται ο καθένας όταν βρεθεί σε δύσκολες καταστάσεις ή απλά κωμικές, την αίσθηση πως κάθε άνθρωπος μες στη μοναξιά του μπορεί να συνάψει ουσιαστικές σχέσεις, την τυχαιότητα ως το ποιόν αγαπάμε, ποιόν μισούμε, τι είμαστε και τι κάνουμε στη δεδομένη στιγμή. Και φυσικά την άποψή του για τη μονιμότητα των σχέσεων, το γάμο, τη μονογαμία και την πολυγαμία- σκέψεις που σα να στοιχειώνουν το έργο του.

"Υποσχέσεις αιώνιου έρωτα"

"Ναι, ποιός δεν έχει δώσει τέτοιες υποσχέσεις και κανείς δεν τις εκπληρώνει. Όλοι μιλάμε πολύ, οι γυναίκες απαιτούν να τους μιλάς, γι' αυτό μαθαίνω τη γλώσσα της χώρας πολύ γρήγορα, αυτές πάντα θέλουν να τους μιλάς, ιδίως μετά, εγώ θα προτιμούσα να μη λέω τίποτα, ούτε μετά, ούτε πριν, όπως στο ποδόσφαιρο, βάζεις ένα γκολ και φωνάζεις, δεν χρειάζεται να πεις ούτε να υποσχεθείς τίποτα, είναι γνωστό ότι θα βάλεις κι άλλα γκολ, αυτό είναι όλο. Αυτή δεν καταλαβαίνει, πιστεύει πως είμαι δικός της, για πάντα. Είναι πολύ νέα" 

Η γραφή του Μαρίας ρέει ευχάριστα, με μια δόση ειρωνείας όση ακριβώς πρέπει για να μην παίρνει πολύ στα σοβαρά τον εαυτό της, να βλέπει πράγματα όπως η ζωή και ο θάνατος με την πρέπουσα ελαφρότητα. Το μακάβριο μοιάζει εδώ αυτονόητο, το ίδιο και το τραγικό, περίπου όπως ζούμε στην πραγματικότητα. 

"Όταν ήμουν θνητός", Χαβιέρ Μαρίας, μετ. Βιβή Φωτοπούλου, εκδ. Σέλας, 2000, σελ. 189

Υ.Γ. Διάλεξα τα διηγήματα γιατί φαντάστηκα πως στην κατάστασή μου θα ήταν ευκολότερο να συγκεντρωθώ στο μικρό κείμενο. Όμως όσο κι αν απόλαυσα και αυτά, αλλά και τα προηγούμενα του Καλβίνο, τώρα λαχταρώ πια ένα «μεγάλο παραμύθι», που θα με χώσει με το κεφάλι στην ιστορία, κάτι που θα εστιάσει στο μύθο, θα με παρασύρει σε ένα ρυθμό για μέρες. Μεγαλώνοντας συμπαθώ το διήγημα όλο και περισσότερο- ίσως γιατί ως γραφιάς είναι το είδος που μου ταιριάζει, που μου βγαίνει αβίαστα σα να πίνω ένα ποτήρι νερό. Όμως ως αναγνώστης πολύ συχνά έχω άλλες ανάγκες. Ακόμα, ό,τι κι αν λέω, το μυθιστόρημα παραμένει η βασική μου αγάπη.