"Το πέτρινο νυφικό κρεβάτι", Harry Mulisch

Ένα από τα βιβλία που άλλαξε τα αναγνωστικά ήθη μου για πάντα είναι «Η ανακάλυψη του Ουρανού» του Χάρι Μούλις. Τον ανακάλυψα περίπου μια δεκαετία πριν και παγίωσε μέσα μου την πεποίθηση πως δεν γουστάρω να διαβάζω πράγματα που δεν θα θυμάμαι μια εβδομάδα μετά.«Το πέτρινο νυφικό κρεβάτι» είναι από τα καλύτερά του ∙ ή μπορεί να φταίει πως είχα καιρό να πιάσω κάτι δικό του στα χέρια μου.

Κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος ο Αμερικάνος οδοντίατρος Νόρμαν Κόρινθ που το 1956  λαμβάνει μια πρόσκληση για να συμμετάσχει σε ένα συνέδριο στην Ανατολική Γερμανία και συγκεκριμένα στην Δρέσδη. Ο γιατρός δέχεται σχεδόν αμέσως και βρίσκεται στην πόλη σαν σε όνειρο. Εκεί θα ξυπνήσουν οι μνήμες για τη συμμετοχή του στον βομβαρδισμό 12 χρόνια πριν, θα συναναστραφεί μια όμορφη Γερμανίδα, τη Χέλα, που θα θελήσει να γαμήσει με όλη του τη δύναμη κι έναν προβοκάτορα Δυτικογερμανό τον Σνάιντερχαρτ. Την κοπέλα θα κατορθώσει να την ρίξει στο κρεβάτι παρ’ όλο που το πρόσωπό του είναι όλο μια ουλή. Αλλά δεν θα καταφέρει να τα βγάλει πέρα με αυτό που του ξυπνά η πόλη, που δεν είναι τύψεις, ούτε είναι ένταση. Είναι απλά μια ατελείωτη κούραση, μια ένσταση για όλη την ανθρώπινη ύπαρξη. Γιατί ο πόλεμος είναι πόλεμος, το παρελθόν αδύνατο να αναιρεθεί και το μέλλον ανύπαρκτο. Γιατί η Ιστορία έχει δυο πλευρές, όλες απάνθρωπες. Και στην τελική οι χαμένοι και οι κερδισμένοι  είναι κι αυτοί αδιάφοροι μπρος στην κοινή θηριωδία.

«Σκέφτηκε, υπάρχουν δυο ιστορίες. Με την αίσθηση πως ανακάλυψε κάτι μάζεψε τα πόδια του, με τα μάτια κλειστά. Στο πρόσωπό του ένιωθε τον σιωπηλό ήλιο. Σκέφτηκε, η μία είναι η ιστορία του πνεύματος, αιματηρού αλλά πνεύματος, της πρόθεσης, των συνεπειών: ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Καίσαρας, ο Ναπολέων- η Μάχη του Μαραθώνα, η Μάχη της Δρέσδης, ο βομβαρδισμός του Βερολίνου, του Αμβούργου. Αυτός είναι ο χρόνος, η εξέλιξη. Αλλά από δίπλα, από κάτω, υπάρχει η αντί-Ιστορία στην σιωπή του θανάτου, και κατά διαστήματα η Ιστορία βυθίζεται μέσα σε αυτήν. Τότε ισχύει η αντι-Ιστορία, του Μάο Ντουν Τανχού, του Αττίλα, του Ταμερλάνου, του Τζένγκις Χαν, του Χίτλερ. Τότε δεν υπάρχει πια σκέψη, ούτε πρόθεση ούτε συνέπεια- μόνο το τίποτα. Μεταξύ των σφαγών των Ούννων και των στρατοπέδων συγκέντρωσης του Χίτλερ δεν μεσολάβησε ο χρόνος. Κείτονται δίπλα δίπλα στον πυθμένα της αιωνιότητας. Σκέφτηκε, κι εκεί βρίσκεται και η Δρέσδη».

  

Ο Νόρμαν Κόρινθ είναι ένας τυρανισμένος άνθρωπος που στο τέλος δε βρίσκει τη λύτρωση. Ο Χάρι Μούλις είναι ένας  συγγραφέας που δεν οδηγεί ποτέ στην κάθαρση. Γεννημένος από πατέρα που αναγκάστηκε να συνεργαστεί με τους Ναζί για να γλιτώσει τον Χάρι και την Εβραία μητέρα του από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, έχει παρ’ όλα αυτά το προνόμιο να είναι αυθεντικός λογοτέχνης, πέρα από τις εμμονές του με τον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το μυθιστόρημα δεν είναι αντιπολεμικό, δεν είναι ηθικοπλαστικό, αντικρίζει τον- άχρηστο εν πολλοίς - βομβαρδισμό της Δρέσδης – ο πόλεμος είχε ήδη κερδηθεί- ως ένα από τα πολλά μελανά σημεία της Ιστορίας. Η γραφή είναι στρωτή, ώσπου δεν είναι, το βιβλίο έχει μοντέρνες πινελιές στην αφήγηση χωρίς να κουράζει. Κι αν αναλογιστεί κανείς πως αυτό είναι το μυθιστόρημα με το οποίο ο Μούλις έκανε την εμφάνισή του στα γράμματα το 1959 δεν μπορεί παρά να εντυπωσιαστεί.

"Το πέτρινο νυφικό κρεβάτι", Χάρι Μούλις, μετ. Ινώ Βαν Ντάικ-Μπαλτά, εκδ. Καστανιώτη, 2005, σελ. 181