"Τα χίλια φθινόπωρα του Γιάκομπ ντε Ζουτ", David Mitchell

Ντροπή μου μεν, δεν είχα διαβάσει Ντέιβιντ Μίτσελ δε. Τα βιβλία του τα μεταφρασμένα  στα Ελληνικά τα έχει φάει η μαύρη μαρμάγκα των «Ελληνικών Γραμμάτων»,  από τα αγγλικά έχω καιρό να παραγγείλω. Έπιασα λοιπόν στα χέρια μου «Τα χίλια φθινόπωρα του Γιάκομπ ντε Ζουτ» νιώθοντας λιγάκι αστοιχείωτη. Δεν έπρεπε. Ο Μίτσελ είναι ένας γραφιάς από τους λίγους, το βιβλίο έχει όλα τα φόντα για να γίνει απίστευτη μπεστσελεριά και ταυτόχρονα σε καμία στιγμή δεν νιώθεις πως σε κοροϊδεύει. Με λίγα λόγια μιλάμε για μυθιστόρημα ρουφηχτό, ιστορία μεγάλη, ιστορίες μέσα σε υποϊστορίες,  ένα ολόκληρο σύμπαν που ανοίγεται μπροστά σου και πρέπει να το ανακαλύψεις. 

Η πλοκή τοποθετείται στα 1799, στο τεχνητό νησί Ντετζίμα στον όρμο του Ναγκασάκι, το μοναδικό μέρος στο οποίο οι Ιάπωνες την εποχή του Έντο – της πλήρους απομόνωσης δηλαδή- άφηναν να γίνει εμπόριο με τους Ολλανδούς. Στο νησί φτάνει ο Γιάκομπ ντε Ζουτ, ένας κοκκινοτρίχης, λιανός άντρας που στην αρχή τουλάχιστον προσπαθεί μαζί με τον διοικητή Βόρστενμπος να καθαρίσουν την Ντετζίμα από την διαφθορά. Ο ντε Ζουτ, που φανερά δεν ταιριάζει με τους υπόλοιπους σκληροτράχηλους ναυτικούς- εμπόρους, είναι εκεί γιατί ήθελε να παντρευτεί μια κοπέλα κι ο πατέρας της τον πρόσταξε να φύγει για πέντε χρόνια στην Ντετζίμα για να κάνει λεφτά. 

Στο νησί θα κάνει φιλίες με έναν νεαρό διερμηνέα, τον Ογκάβα Ουζεαμόν και με τον φημισμένο γιατρό Μαρίνους. Με τους υπόλοιπους θα νιώθει πάντα ξένος. Θα ερωτευτεί μια νεαρή μαθητευόμενη του Μαρίνους, την Ορίτο Αϊμπαγκάβα, την μοναδική Γιαπωνέζα που δικαιούται να είναι στην Ντετζίμα χωρίς να είναι υπηρέτρια ή πουτάνα. 

Το μυθιστόρημα θα συνεχιστεί με την ιστορία των Ολλανδών, την ιστορία της Ορίτο και του Ογκάβα, στο τέλος θα μπλέξουν κι οι Άγγλοι. Για κάποια χρόνια η Ντετζίμα θα μείνει ξεχασμένη από θεό και ανθρώπους, το μόνο μέρος που θα είναι Ολλανδικό χωρίς να είναι υπό κατοχή.

Ο συγγραφέας επιλέγει επίτηδες αυτή την εποχή μεταίχμιο για να στήσει τις ιστορίες του. Φτιάχνει ένα σύμπαν βασιζόμενος στα ιστορικά γεγονότα, χωρίς να μένει πάντα πιστός σε αυτά, γράφει σε μια γλώσσα δικής τους επινόησης, που μοιάζε αλλά δεν είναι αυτό που μιλούσαν τότε. Ο Μίτσελ που είναι παντρεμένος με Γιαπωνέζα και έχει ζήσει στην Ιαπωνία μαγεύτηκε από την ιστορία της Ντετζίμα και την χρησιμοποίησε ως όχημα για να μιλήσει για αυτό που ένιωθε ο ίδιος εκεί. Πάντα ξένος, ενθουσιασμένος από την χώρα, χωρίς ποτέ να ανήκει. Οι ήρωες του είναι εγκλωβισμένοι στα γλωσσικά τους όρια – οι Ολλανδοί απαγορεύεται να μάθουν Ιαπωνικά, οι Ιάπωνες διερμηνείς αναγκάζονται να το κάνουν εμπειρικά, χωρίς βιβλία και βοήθεια. Τα θέματα του ατελείωτα, η μάχη του καλού με το κακό πρωτίστως,  η μάχη της επιστήμης με τη θρησκεία, η θέση της γυναίκας στην Ιαπωνία, η αίσθηση του ανήκειν, ο μυστικισμός, η φιλία, ο έρωτας.

Το μυθιστόρημα είναι σαγηνευτικό,  σε παρασέρνει στους ρυθμούς του, στις ιστορίες της Ανατολής, του ναυτικού, σε χώνει σε κανιβαλιστικά δόγματα, σε μάχες. Δεν μπορείς να το αφήσεις από τα χέρια σου. Έκανα τρεις μέρες να τελειώσω τις κοντά εξακόσιες του σελίδες κι άλλες δύο για να συνέλθω και να θέλω να πιάσω άλλο βιβλίο. Περιμένω τώρα με αγωνία να μεταφράσει η Μαρία Ξυλούρη - που σε αυτό έκανε εντυπωσιακή δουλειά- και το Bone clocks - για να δω τον δόκτορα Μαρίνους στην 28η ζωή του. 

"Τα χίλια φθινόπωρα του Γιάκομπ ντε Ζουτ", Ντέιβιντ Μίτσελ, μετ. Μαρία Ξυλούρη, εκδ. Τόπος,  2014, σελ.574



Υ.Γ. 42 Ακούστε εδώ την πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα μας με την Μαρία Ξυλούρη για τον Γιάκομπ ντε Ζουτ. Την playlist της εκπομπής θα την βρείτε στο blog της Μαρίας.

Διαβάζοντας @amagi 11 Ιανου 2015 by Katerina Malakate on Mixcloud