«Η μεγάλη εικόνα», Μανώλης Ανδριωτάκης

Ένα μεγάλο βιβλίο είναι το μυθιστόρημα  του Μανώλη Ανδριωτάκη, τόσο σε όγκο, όσο και σε προθέσεις. Μια καλά στημένη «μηχανή» που στην αρχή κουράζει με την σβελτάδα της, μέχρι να δεις την «Μεγάλη εικόνα» και να χαρείς που Έλληνας λογοτέχνης προσπάθησε, αν μη τι άλλο, να στήσει όλο αυτό το σύμπαν.

Θεωρώ πως το πρώτο κομμάτι του βιβλίου χρειαζόταν ίσως κάποιο συμμάζεμα σε σελίδες, όμως το δεύτερο ξεπληρώνει τον αναγνώστη για την όποια φλυαρία και βάζει τους μηχανισμούς της μνήμης και της λογικής σε λειτουργία. Ο Ανδριωτάκης, παιδί της τεχνολογίας, έχει χρησιμοποιήσει σε αυτό το βιβλίο πέρα από πλείστα όσα λογοτεχνικά παιχνίδια, και πολλά καθαρά γραφικά. Σκίτσα, αποκόμματα εφημερίδων, σκέψεις τάχαμου γραμμένες με το χέρι στο περιθώριο, αλλαγή γραμματοσειρών, φωτογραφίες. Όλα παίζουν και κάνουν το κείμενο ακόμα πιο παιχνιδιάρικο.

Η ιστορία- ή μάλλον οι ιστορίες- είναι δύσκολο να καταγραφούν. Τρεις είναι οι βασικοί άξονες, ο ένας αφορά σε ένα ανερχόμενο στέλεχος μεγάλης Α.Ε., τον Γιώργο Μοσχονά, που εκτοξεύεται σε διευθυντική θέση, η άλλη ένα χωριατόπαιδο, τον Νικόλα, αγράμματο, ορφανό, που προσπαθεί όπως όπως να βγάλει τα ναύλα του για την Αθήνα όπου ελπίζει να βρει θεραπεία για την νάνο αδελφή του. Η τρίτη μας μιλά για τον φίλο ενός ανθρώπου που χάθηκε, του Γιώργου Μοσχονά, και προσπαθεί μέσα από το σεντούκι με τα γραπτά του να βγάλει άκρη.

Από την στιγμή που μπαίνουμε στα γραπτά του Μοσχονά και αρχίζουν οι ιστορίες να πολλαπλασιάζονται, όπως και οι απορίες και τα γιατί, το βιβλίο ξεκλειδώνει. Ο εγκιβωτισμός μες στον εγκιβωτισμό, οι αφηγητές που δεν είναι αξιόπιστοι και δεν είναι καν αφηγητές, οι ιστορίες που είναι και δεν είναι μέρος του σύμπαντος του Μοσχονά, ο Μοσχονάς που είναι και δεν είναι λογοτεχνικός χαρακτήρας του εαυτού του, όλα μοιάζουν σκηνοθετημένα για να δημιουργήσουν έκρηξη.

Τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται το βιβλίο πολλά. Η ζωή στο χωριό, η αεργία και η αγραμματοσύνη, η δεισιδαιμονία, η ξενοφοβία, η κουλτούρα του σκουπιδιού. Η ζωή στην πόλη, η τρεχάλα για το χρήμα, οι επιφανειακές σχέσεις, η υπόκλιση των πάντων μπροστά σε δυο τρια μπαχτσίσια, η διαφθορά της Εξουσίας, η οικολογία, η ανεργία, η εκμετάλλευση. Και πιο εσωτερικά, η συγγραφή ως λειτουργία, η θέση των αυτοβιογραφικών στοιχείων μέσα στα κείμενα, η αφήγηση ως λύτρωση, η θέση του ανθρώπου σε σχέση με αυτό που είναι ηθικό και δίκαιο.

Το βιβλίο βρίθει διακειμενικών αναφορών, αναφορών σε ταινίες και τραγούδια, έχει όλα εκείνα τα δομικά συστατικά για να γίνει σπουδαίο. Θεωρώ πως αν τελικά δεν απογειώνεται είναι μονάχα λόγω απειρίας. Ο Ανδριωτάκης έχει πλούσιο εκδοτικό παρελθόν, αλλά φτωχό σε μυθοπλασία. Το πρωτογενές υλικό του έχει όλα τα φόντα, κάπου στην εκτέλεση ίσως να έχασε κάποια σημεία. Δεν παύει πάντως να είναι αυτό ένα εντυπωσιακό μυθιστόρημα ποταμός που βάζει τις βάσεις για ένα ακόμα καλύτερο στο μέλλον.

«Η μεγάλη εικόνα», Μανώλης Ανδριωτάκης, εκδ. Διόπτρα, 2014, σελ.620