Ξαναδιαβάζοντας τα σονέτα σου Σαίξπηρ στα ελληνικά, στην ολοκληρωμένη και πολύ καλαίσθητη έκδοση του Gutenberg σε μετάφραση Λένιας Ζαφειροπούλου, ένιωσα πρώτα από όλα νοσταλγία. Για μία άλλη, πιο αθώα αναγνωστική μου εποχή, που τα σονέτα με συγκινούσαν από τις τρεις πρώτες γραμμές και ονειροπολούσα για ώρες. Τώρα η ανάγνωση ήταν διαφορετική. Και θα εξηγηθώ.
Με την σιγουριά του ανθρώπου που διαβάζει χρόνια Σαίξπηρ στο πρωτότυπο, είχα στον νου πως και τώρα έτσι θα διαβάσω τα σονέτα, άναρχα, χωρίς σειρά. Αν και οι μελετητές συμφωνούν πως η σειρά και η αρίθμηση είναι μάλλον τυχαία, ούτε καν χρονολογική*- μια επινόηση του πρώτου εκδότη που δεν ξέρουμε καν αν είχε την άδεια του μεγάλου Βάρδου για να τα εκδώσει-, τούτη τη φορά τα διάβασα από την αρχή ως το τέλος, μονοκοπανιά σχεδόν. Και είδα το σχέδιο. Κατάλαβα τα ξεφτίδια τους, τις επαναλήψεις, τις επικλήσεις του ποιητή τόσο στον ξανθό νεαρό μαικήνα του όσο και στην μαύρη κυρία του. Ένιωσα ίσως για πρώτη φορά με τόση ένταση πως τα περισσότερα απευθύνονται σε έναν άντρα, πως αυτός ο αγνός έρωτας έχει αποδέκτη έναν νεαρό. Και πως ο έρωτας του Σαίξπηρ δεν είναι και τόσο αγνός: είναι υπολογιστής, δεν ξεχνά το παρελθόν, δεν λυπάται για το μέλλον, είναι γκρινιάρης, κι αστείος, είναι τελικά βαθιά ανατρεπτικός.
Και συνειδητοποίησα και κάτι άλλο, πως αυτό που τα διαπερνά και τους δίνει την σκοτεινιά τους είναι ο χρόνος, η ματαίωση, η νιότη που χάνεται, η ζωή που που περνά όσο αγνοούμε τα σημαντικά. Δεν συμμερίζομαι τις απόψεις που λένε πως Σαίξπηρ δεν υπήρξε ή πως αν υπήρξε δεν έγραψε όλα αυτά τα έργα ο ίδιος. Και πιστεύω πως τα σονέτα το αποδεικνύουν· έχουν ενότητα κι ας μην έχουν, δείχνουν τον ίδιο άνθρωπο με αυτόν που έγραψε τα θεατρικά, που τον απασχολούν τα ίδια θέματα. Κι επίσης μας κάνουν να κατανοήσουμε όλον αυτόν τον ποταμό των λέξεων, που γράφτηκε πάνω από 400 χρόνια πριν, κι όμως δεν σταμάτησε να μας απασχολεί ποτέ.
Κατερίνα Μαλακατέ
*για να χρονολογήσουν οι μελετητές έργα και σονέτα χρησιμοποιούν κυρίως γλωσσικά εργαλεία. Η εποχή και ο Σαίξπηρ ο ίδιος συνέβαλλαν σε αυτό. Υπάρχουν λέξεις που τις επινόησε ο ίδιος, λέξεις που το 1590 δεν υπήρχαν, αλλά το 1600 υπήρχαν. Είναι συναρπαστικό.
Υ.Γ. 42 Η έμπνευση της Λένιας Ζαφειροπούλου να μεταφράσει σε 15 σύλλαβο κι όχι σε 11 συλλαβές όπως το πρωτότυπο, μου άρεσε. Δούλεψε καλά στα περισσότερα σονέτα.
Ακούστε την σχετική εκπομπή της Κυριακής με καλεσμένη την μεταφράστρια Λένια Ζαφειροπούλου εδώ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου