Λόγοι για να διαβάσει κανείς ένα ακόμα μυθιστόρημα για τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο που το υπογράφει ένας νεαρός Γάλλος και μας υπόσχεται μια ιστορία από την Τσεχία: o περίεργος τίτλος, HΗhΗ*, το πολύ πρεστιζάτο βραβείο Goncourt που πήρε ως πρωτοεμφανιζόμενος το 2010 o συγγραφέας, ο μεταφραστής Γιώργος Ξενάριος. Λόγοι να μην το διαβάσεις, οι γνωστοί: ένα ακόμα μυθιστόρημα, για την ίδια ιστορική εποχή, υπάρχουν κι άλλες. Έλεος.
Ως τώρα ακολουθούσα την ενστικτώδη δεύτερη φωνή και φυσικά έχασα. Γιατί το HHhHδεν είναι ένα ακόμα ιστορικό μυθιστόρημα, θα έλεγα μάλιστα πως τεχνικά δεν είναι καν ιστορικό μυθιστόρημα. Ο Λωράν Μπινέ ακολουθεί έναν τρόπο αφήγησης που πολύ συχνά με έκανε να αφήνω το βιβλίο στην άκρη, να αναφωνώ, «δεν μπορεί, δεν μπορεί να το κάνει αυτό. Δεν μπορεί να το κάνει αυτό κι εγώ να συνεχίζω να θέλω με τέτοια λύσσα να το διαβάσω». Κι αυτό γιατί στο βιβλίο εναλλάσσονται δύο κομμάτια, το αμιγώς ιστορικό που μας δίνεται σχεδόν δημοσιογραφικά, τεκμηριωμένα, με ελάχιστη μυθοπλασία. Και το εντελώς προσωπικό. Εκεί ο συγγραφέας απευθύνεται στον αναγνώστη, του λέει για τα συμβάντα της ζωής του, για την κοπέλα του, για την πορεία της έρευνάς του, για τις δυσκολίες της γραφής, κι έπειτα τον ενημερώνει: σε κείνο το μικρό κομματάκι, έβαλα και λίγη φαντασία, αυτή η λεπτομέρεια ίσως να είναι κι αλλιώς. Έτσι, αυτός ο αφηγητής- που σε οποιοδήποτε άλλο βιβλίο θα ήταν απεχθής-, λειτουργεί όπως η συνείδηση του συγγραφέα, μας βάζει βαθιά στην «κουζίνα» του, ανακατεύουμε μαζί του τα υλικά, αγωνιούμε μαζί του· ήταν μαύρη ή πράσινη η Μερσεντές του Χάιντριχ.
Τα δυο κομμάτια εναλλάσσονται σε ίσα μέρη. Όσο ανησυχούμε μαζί με τον Μπινέ για τις λογοτεχνικές αναφορές του, κι αν βρίσκει ή δεν βρίσκει ένα βιβλίο-πηγή, τόσο χωνόμαστε και στην καθ'αυτό ιστορία, που είναι μια από τις αγριότερες γιατί αφορά σε έναν από τους σκληρότερους ναζί της Ιστορίας. Ο Χάιντριχ, δεξί χέρι του Χίμλερ, γνωστός ως ο δήμιος της Πράγας, θα δολοφονηθεί από δύο Τσεχοσλοβάκους παρτιζάνους που έρχονται για αυτόν τον σκοπό ειδικά από το Λονδίνο. Ο Μπινέ μας δίνει όλο το ιστορικό σκηνικό του Πολέμου, μας εξηγεί τα πάντα, όμως ενώ μας αφηγείται την αγριότητα του Χάιντριχ και της εξίσου δαιμονικής κυράς του, δεν μας την δείχνει. Κι αυτό είναι από τα ατού του βιβλίου.
Η ιστορία είναι σπαρακτική από μόνη της, αλλά την κάνει ακόμα πιο εντυπωσιακή η αφήγηση και η αλήθεια. Ο Μπινέ έχει εμμονή με την ιστορική αλήθεια, και μας καθιστά κοινωνούς της εμμονής του. Αν χαλκεύσει έναν διάλογο, θα μας το πει αμέσως. Αν φανταστεί μια σκηνή σεξ, το ίδιο. Μιλάμε για ένα νέο είδος αφήγησης πια, για ένα βιβλίο που ίσως βάλει τις βάσεις για μια καινούρια μυθιστορηματική τεχνική, ανάμεσα στην λογοτεχνία και την Ιστορία.
Τον αγάπησα τον Λωράν Μπινέ, ναι, καλά ακούτε, τον συγγραφέα, όχι μόνο το ΗΗhΗ. Γιατί τόλμησε να γράψει αυτό που σε κάθε σεμινάριο δημιουργικής γραφής θα του πετούσαν στον κάλαθο των αχρήστων και πέτυχε να είναι πρωτοεμφανιζόμενος και να μιλά όλη η -λογοτεχνική- Γαλλία για αυτόν. Κι όχι άδικα.
*HΗhΗ: Himmlers Hirn heisst Heydrich: το μυαλό του Χίμλερ λέγεται Χάιντριχ
Κατερίνα Μαλακατέ
"HΗhΗ", Laurent Binet, μετ. Γιώργος Ξενάριος, εκδ. Κέδρος, 2015, σελ.381
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου