Ένα μάλλον τολμηρό εγχείρημα ανέλαβε η Αργυρώ Μαντόγλου όταν αποφάσισε να γράψει το «Τρικυμίες παθών», τη μυθιστορηματική βιογραφία του Κοράη για τα νεανικά χρόνια του στο Άμστερνταμ. Η εικόνα που έχουμε για τον Κοράη, αυτή του σοφού, αυστηρού Δάσκαλου του γένους, που διαποτίστηκε από τις αρχές του Διαφωτισμού και της Γαλλικής επανάστασης, αλλά κι αυτού που επέβαλλε στην ουσία τη γλωσσική του άποψη στη χώρα για χρόνια, είναι πολύ διαφορετική από αυτή του νεαρού Διαμαντή που προσπαθεί να βρει τη θέση του στον κόσμο και την ταυτότητά του.
Η ιστορία ξεκινά το 1771, οπότε ο νεαρός 23χρονος ήρωας φεύγει από τη Σμύρνη για το Άμστερνταμ. Πρόκειται για έναν συμβιβασμό ανάμεσα σε κείνον και στον πατέρα του. Ο πατέρας του θέλει να γίνει έμπορος και να πάρει την οικογενειακή επιχείρηση, ο Διαμαντής θέλει να μάθει όσα περισσότερα μπορεί, να σπουδάσει, να ρουφήξει γνώσεις από παντού. Μαζί του στο ταξίδι κι ένας κουτοπόνηρος παραγιός, ο Σταμάτης Πέτρου, σταλμένος για να τον κατασκοπεύει και να τον επιτηρεί. Ο Πέτρου μιλάει ένα φρικτό κράμα ανάμεσα σε κακά Ρωμέικα και κακά Τούρκικα, ενώ διατείνεται πως μπορεί να συνεννοηθεί και στα Ολλανδικά. Ο Κοραής δεν μπορεί να τον ανεχτεί με τίποτα, στο πρόσωπό του συμπυκνώνεται ό,τι αντιπαθεί στους συμπατριώτες του, η κακή χρήση της γλώσσας, η αδυναμία να δεις τη μεγαλύτερη εικόνα, η περιχαράκωση σε έναν τρόπο δουλοπρεπή και ραγιάδικο.
Στο Άμστερνταμ ο νεαρός Κοραής ανθίζει, συναντά τον δάσκαλό του Βύρτον, διαβάζει, μαθαίνει γλώσσες, συναναστρέφεται Ευρωπαίους, σύντομα πετάει τα σκουτιά, ντύνεται φράγκικα, παρφουμαρίζεται, φοράει περούκες σύμφωνα με τη μόδα της εποχής, βγαίνει και διασκεδάζει. Και ερωτεύεται παράφορα την ασθενική (και όχι ορθόδοξη χριστιανή) Μαρί Ζερό. Ακόμα και για το εμπόριο έχει ιδέες νεωτερικές, που εκνευρίζουν τον παραγιό του. Έπειτα από την άνθηση όμως, έρχεται η πτωση κι εκεί ο Κοραής, στον πόνο, θα αρχίσει να μετασχηματίζεται σε αυτό που έγινε αργότερα.
Το μυθιστόρημα είναι εξαιρετικά καλογραμμένο, με φρεσκάδα που δεν περιμένεις. Νιώθεις κοντά στον Διαμαντή, ώρες ώρες ταυτίζεσαι, σχεδόν ξεχνώντας για ποιον πρόκειται. Το βιβλίο είναι γραμμένο φυσικά στη δημοτική, αλλά πού και πού έχεις την αίσθηση του απόηχου της γλώσσας του Κοραή. Και φυσικά τα αποσπάσματα από τα γράμματα που στέλνει ο παραγιός και ρουφιανεύει στον πατέρα του, δίνουν ανάγλυφα την εικόνα της εποχής.
Κι εδώ, όπως στο προηγούμενο βιβλίο της Αργυρώς Μαντόγλου, το "Σώμα στη βιτρίνα", δεσπόζει το Άμστερνταμ. Το μυθιστόρημα μιλάει για τον Κοραή, αλλά ταυτόχρονα πραγματεύεται τον έρωτα, την ελευθερία των επιλογών, τη γλώσσα, την πατρίδα, το πάθος για γνώση, το πόσο αλλάζει ο άνθρωπος διαβάζοντας κι ερχόμενος σε επαφή με ιδέες ριζοσπαστικές. Είναι ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα κι ας ξέρεις περίπου το τέλος του. Και μια πολύ σοβαρή προσπάθεια στη μυθιστορηματική βιογραφία που είναι δύσκολο και κάπως ταλαιπωρημένο είδος στην Ελλάδα
Κατερίνα Μαλακατέ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου