«Η Άκρα Ταπείνωση», Ρέα Γαλανάκη

Στην λογοτεχνία της κρίσης εντάσσεται « Η Άκρα Ταπείνωση» της Ρέας Γαλανάκη κι αυτό από μόνο του είναι εύσημο, μιας και μία συγγραφέας με την δική της καριέρα δεν θα είχε κανένα λόγο να διακινδυνεύσει και να βουτήξει σε αυτά τα βαθιά νερά. Όμως η Γαλανάκη, με τα δικά της πολιτικά απωθημένα και την δράση, δεν διστάζει να γράψει ένα βιβλίο που κορύφωση του είναι η νύχτα που κάηκε η Αθήνα, η 12η Φεβρουαρίου 2012. 

Δυο πάλαι ποτέ καθηγήτριες- η Τειρεσία και η Νύμφη- μένουν μαζί σε ένα διαμέρισμα ξενώνα- απαλλαγμένες από το άσυλο για ψυχικά ασθενείς- μαζί με μια κυρία που τις φροντίζει, την Κατερίνα. Από κοντά η Γιασμίν που καθαρίζει το διαμέρισμα, με το μικρό της γιο, το Μαηλάκι, η κοινωνική λειτουργός Δάφνη με το δικό της μικρό κοριτσάκι, ο αναρχικός γιος της Νύμφης, ο Ορέστης, ο Χρυσαυγίτης γιός της Κατερίνας, ο Τάκης και ο ιατρός που τις ελέγχει, ο πατριάρχης. 

Η συγγραφέας στήνει μια ολόκληρη τοιχογραφία. Οι ήρωες της, κάποιοι με ονόματα δανεισμένα από την μυθολογία, φέρουν ο καθένας ένα βάρος, είναι συμβολικοί. Πραγματική πρωταγωνίστρια η Αθήνα μέσα στην κρίση. Η Ελλάδα που επιτέλους επιτρέπει στους τρελούς της να μένουν σε διαμερίσματα-ξενώνες υπό επιτήρηση, αλλά τους κόβει βάναυσα την σύνταξη. Αυτή που κάνει την Κατερίνα να αναλάβει τις δυο γριές και τον γιο της ένα φρικτό ναζί. 

Ξεχωριστή θέση έχει ο Ορέστης. Ο γιος που αναγκάζεται κομματικά να απαρνηθεί την μάνα του, αλλά ποτέ δεν την αρνείται πραγματικά. Αυτός που είναι «μαχητής των δρόμων» και παλεύει για ένα καλύτερο αύριο με μολότωφ, κλωτσιές και μπουνιές μακριά από τον πολιτικάντη, βολεψάκια, μιζαδόρο πατέρα του, αλλά συνειδητοποιεί το αδιέξοδο μιας επιλογής ανάμεσα στο ατομικό και το συλλογικό καλό. 

Η συγγραφέας δεν διστάζει να καταφύγει στο μεταφυσικό, την βοηθούν εξάλλου οι δύο ημίτρελες κυρίες που έχει διαλέξει για ηρωίδες. Επίσης τολμά να αναμετρηθεί με θέματα ταμπού: τους μετανάστες, τους άνεργους, τους Χρυσαυγίτες, την γενιά του Πολυτεχνείου. Επιλέγει την πολυφωνία στην αφήγηση, πρωτοπρόσωπες, δευτεροπρόσωπες, τριτοπρόσωπες αφηγήσεις, που έχω την αίσθηση πως δεν λειτουργούν πάντα. Συχνά πάνω και πέρα από όλα ακούγεται η δική της φωνή. 

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες σκηνές είναι η κατάδυση της Τειρεσίας στο καμένο Άστυ, περίπου σαν να κατεβαίνει στον Άδη. Εκεί θα συναντήσει τον νεκρό, εδώ και 39 χρόνια, πατέρα της για να της πει για τον Μινώταυρο και τον Λαβύρινθο· μοτίβο εξαιρετικά σημαντικό σε όλο το έργο της Γαλανάκη. 

Αν και το μυθιστόρημα έχει σαφή πολιτική χροιά και άποψη, είναι μια έντιμη καταγραφή της Αθηναϊκής κοινωνίας, μια αναπαράσταση σχεδόν πιστή των περισσότερων τάσεων. Η Άκρα Ταπείνωση- ο τίτλος προέρχεται από τον ομώνυμο τύπο Βυζαντινών εικόνων- είναι ένα μυθιστόρημα ωριμότητας που πατάει γερά τα πόδια του στο παρόν και δεν σε αφήνει να βαρεθείς στιγμή. 

                                                                                   Κατερίνα Μαλακατέ

«Η Άκρα Ταπείνωση», Ρέα Γαλανάκη, εκδ. Καστανιώτη, 2015, σελ. 324

Υ.Γ. 42 Την Παρασκευή θα συντονίσω την συζήτηση για την "Άκρα Ταπείνωση" στην Δημοτική Βιβλιοθήκη Αγίου Δημητρίου. Λεπτομέρειες εδώ: https://www.facebook.com/events/520204411487511/