28/2/12

"Όλα έρχονται στο φως", Jonathan Safran Foer




Έχοντας διαβάσει πρώτα το «Εξαιρετικά δυνατά και απίστευτα κοντά» οφείλω να ομολογήσω πως απογοητεύτηκα κάπως από το πρωτόλειο του Τζόναθαν Σάφραν Φόερ «Όλα έρχονται στο φως». Το μυθιστόρημα ξεκινά με ένα έξυπνο αφηγηματικό τρικ, το οποίο όσο περνούν οι σελίδες γίνεται εξαιρετικά κουραστικό, παύει να είναι αστείο και σημαντικό, είναι απλά κάπως… ρατσιστικό.

Ήρωας του μυθιστορήματος είναι ο νεαρός Τζόναθαν Σάφραν Φόερ που στα είκοσι του ψάχνει να βρει τις ρίζες του στην Ουκρανία. Ο παππούς του και όλοι οι πρόγονοι του υπήρξαν Ουκρανοί Εβραϊκής καταγωγής σε ένα μικρό εβραϊκό χωριό, το Τράχιμπορντ, που το εξολόθρεψαν σχεδόν ολοκληρωτικά  οι Ναζί. Βρίσκει  το Κληρονομιά Τουρς που του υπόσχεται εκπαιδευμένο προσωπικό σε αυτήν την αναζήτηση, στην πράξη όμως ο ιδιοκτήτης απλά αγγαρεύει τον γέρο τυφλό πατέρα του για οδηγό και τον έφηβο γιο του, τον Άλεξ, που μισοξέρει κάποια Αγγλικά, για το ταξίδι. Η αφήγηση είναι ένα παιχνίδι ανάμεσα στα κομμάτια της ιστορίας του Τράχιμπορντ που μας αφηγείται ο Τζόναθαν και τα κομμάτια της ιστορίας τους προς το Τράχιμπορντ που μας αφηγείται με τα άθλια Αγγλικά του ο νεαρός «ξεναγός» του. Κι αν στην αρχή η γραφή του Άλεξ είναι αστεία με τους σολοικισμούς και τα λάθη, δείχνοντας την σύγχρονη Ουκρανία της αρπαχτής, σιγά σιγά όσο βαθαίνει η ιστορία αυτό το κομμάτι γίνεται περιττό, δυσκολεύει την ανάγνωση (τουλάχιστον στην ελληνική μετάφραση), κάνει την ιστορία κάπως πιο ρηχή, μας κάνει να βλέπουμε τον νεαρό Ουκρανό σαν παιδί μειωμένης ευφυΐας.

Η ίδια η ιστορία του Τράχιμπορντ, τόσο η παλαιότερη της προπροπροπροπρο γιαγιάς του Μπόρντ, όσο και του παππού του Σάφραν, έχουν ενδιαφέρον, που ίσως και να τονώνεται και από την αποσπασματικότητα της γραφής. Φαίνονται κάποιες από τις αρετές του Φόερ, όπως η συγκινησιακή φόρτιση των ηρώων, το συναισθηματικό φορτίο που κουβαλάνε, η ικανότητά του να κάνει πλάκα με τα σοβαρά. Από την άλλη, εδώ δεν μπορεί να κρυφτεί μια ιδέα μελό, τόσο για την περίοδο των Ναζί, όσο και για την σύγχρονη Ουκρανία. Ούτε πως ο συγγραφέας είναι Αμερικανός.

4 σχόλια:

  1. Το "Εξαιρετικά δυνατά και απίστευτα κοντά" μου άρεσε, άρα να μη διαβάσω το "Όλα έρχονται στο φως" γιατί θα απογοητευτώ κι εγώ :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Μόλις πριν από μερικά λεπτά έπιασα στα χέρια μου το "Όλα έρχονται στο φως" και αισθάνομαι κοροϊδεμένη και εξαπατημένη. Έψαξα, λοιπόν, στο διαδίκτυο επί τούτου με σκοπό να βρω κριτικές γι' αυτό και να εκφράσω τον θυμό μου για την παραπλάνηση που υπέστην από τις κριτικές που είχα διαβάσει στις εφημερίδες, οι οποίες το πρόβαλλαν τόσο και με τέτοιο τρόπο που το παρομοίαζαν με το εξαιρετικό βιβλίο του Daniel Mendelsohn "Χαμένοι". Το τελευταίο είχα την τύχη να το διαβάσω στην θαυμάσια-υποδειγματική θα έλεγα- μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου, από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ. Αυτή η εσκεμμένη παραπλάνηση με κάνει να πιστεύω ότι υπάρχουν lobbies που προωθούν βιβλία μειωμένης αξίας και τα εμφανίζουν ως θησαυρούς.
    Ομολογουμένως, δεν έχω διαβάσει παρά μόνον λίγες σελίδες και δεν μπορώ να εκφέρω τόσο σύντομα ολοκληρωμένη κρίση. Έφριξα όμως εξ αρχής με τη μετάφραση! Αν ο Ουκρανός Άλεξ προκαλεί γέλιο με την κακή χρήση των Αγγλικών, κάτι τέτοιο πρέπει να "περνάει" και στο ελληνικό κείμενο. Αυτό που συμβαίνει, όμως, είναι να τραβάει ο αναγνώστης τα μαλλιά του με την τόσο κακή χρήση των ελληνικών, πιθανόν σκόπιμη, αλλά άκρως αδόκιμη και ανίκανη να προκαλέσει γέλιο παρά μόνον λύπη και οργή. Μέσα στις αδεξιότητες της μεταφράστριας κ. Γκανά αλιεύω και ένα φοβερό μαργαριτάρι, ήδη στις πρώτες σελίδες, και σκέφτομαι με τρόμο τι άλλο θα δουν τα ματάκια μου: υπέρ του δέοντος γράφει η κ. Γκανά και όχι υπέρ το δέον που είναι το σωστό, κάτι που όχι μόνον ένας μεταφραστής, αλλά και κάθε χρήστης της ελληνικής γλώσσας που σέβεται τον εαυτό του οφείλει να γνωρίζει! Με χαλασμένη διάθεση θα προσπαθήσω να συνεχίσω την ανάγνωση, αντιλαμβανόμενη από το φυλλομέτρημα ότι σίγουρα η ποιότητα του βιβλίου είναι αμφιλεγόμενη αλλά καιότι τα όποια ψήγματά της δεν θα μπορέσω να τα προσεγγίσω λόγω της πολύ κακής μετάφρασης. Όχι τίποτε άλλο, αλλά το βιβλίο το έψαξα και το παράγγειλα, το πλήρωσα μάλλον ακριβά και δεν περίμενα ότι θα νοιώσω τέτοια απογοήτευση. Τελικά όλα είναι στημένα και δεν υπάρχει ελεύθερη κριτική παρά μόνο κατευθυνόμενη; Δεύτερον, πόσοι είναι πια οι καλοί μεταφραστές; Μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Δυστυχώς το βιβλίο δεν διαβάζεται,Οσο και αν προσπαθησα.Δεν θα το πρότεινα σε κανεναν οχι να το αγοράσει ουτε καν να το δανειστεί για να το διαβασει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή