Εξαιρετικά λεπτολόγος στην γραφή του ο Ρίτσαρντ Φόρντ, ξεμπερδεύει με τα βασικά της ιστορίας σχεδόν από την αρχή στον «Καναδά».
"Θα μιλήσω πρώτα για τη ληστεία που διέπραξαν οι γονείς μου. Στην συνέχεια για τους φόνους που έγιναν αργότερα."
O Ντελ Πάρσονς, ένας 65χρονος πια δάσκαλος Αγγλικών, μας αφηγείται μέσα από τα μάτια του 15χρονου εαυτού του τα γεγονότα που διαμόρφωσαν την μοίρα του, την ζωή και την προσωπικότητά του. Ο Ντελ και η αδελφή του Μπέρνερ ζούσαν με τους γονείς τους στο Γκρέιτ Φολς της Μοντάνα. Είχαν καταλήξει εκεί ως οικογένεια μετά από αρκετή περιπλάνηση, μιας και ο πατέρας τους, Μπεβ, ήταν σμηναγός. Η μητέρα τους, Νίβα, ήταν μια μικροκαμωμένη και κάπως άσχημη Εβραία που ένιωθε συνεχώς πως δεν ανήκει ανάμεσα στους στρατιωτικούς και δεν ήθελε τα παιδιά της να αφομοιωθούν. Ο πατέρας του ήταν ένας γοητευτικός άντρας, όχι εξαιρετικά έξυπνος, που έστηνε μικροκομπίνες στην αεροπορία. Στο Γκρέιτ Φολς βρέθηκαν όταν αποστρατεύτηκε.
Μια απάτη του πατέρα τους που πήγε στραβά ώθησε τους δύο γονείς, φαινομενικά τους πιο απίθανους ανθρώπους για να αποφασίσουν κάτι τέτοιο, να οργανωσουν την ληστεία μιας τράπεζας. Τους έπιασαν σχεδόν αμέσως, και τα παιδιά για να αποφύγουν το ορφανοτροφείο διάλεξαν διαφορετικούς δρόμους. Η Μπέρνερ το έσκασε ενώ ο Ντελ, ακολουθώντας τις οδηγίες της μητέρας του και μια οικογενειακή φίλη, βρέθηκε στον Καναδά στην εποπτεία ενός πολύ περίεργου ανθρώπου.
Με ρυθμό κάποτε οδυνηρά αργό, ο «Καναδάς» είναι ένα από κείνα τα βιβλία που μένουν στη μνήμη γιατί έχουν μια μεγάλη ιστορία να πουν, μια πλατιά αφήγηση που αφήνει μέσα σου τα σημάδιά της. Πρώτο και βασικό θέμα, πως μπορεί μια στιγμή όλη κι όλη να καθορίσει τον μετέπειτα βίο σου. Αλλά και το πώς η πραγματικότητα ώρες ώρες μοιάζει εντελώς εξωπραγματική, σα να στήθηκε εκεί για να την παρακολουθήσεις ανήμπορος και αδύναμος να την καθορίσεις.
«Ωστόσο είναι παράξενο τι σε κάνει να σκέφτεσαι για την αλήθεια. Σπάνια έχει σχέση με τα συμβάντα της ζωής σου. Τότε έπαψα κι εγώ για λίγο να σκέφτομαι την αλήθεια. Φαινόταν αδύνατο να βρεθούν τα πιο λεπτά σημεία της ανάμεσα στα γεγονότα. Κι αν υπήρχε κάποιο κρυφό σχέδιο, η ζωή δεν το φώτιζε σχεδόν ποτέ.»
Τον αφηγητή και πρωταγωνιστή ταλανίζουν απορίες για το τι θα συνέβαινε αν· αν ας πούμε ο πατέρας του υλοποιούσε το αρχικό σχέδιο κι έπαιρνε εκείνον για συνεργό στη ληστεία, αν η αδελφή του δεν το έσκαγε, αν εκείνος δεν βρισκόταν στον Καναδά, αν δεν συνέβαιναν οι φόνοι. Η ειμαρμένη, αν και κάτι τέτοιο ποτέ δεν λέγεται ανοιχτά, είναι συνεχώς στο μυαλό του. Είναι ή δεν είναι η ζωή μας προκαθορισμένη.
«Μήπως είχε το «δολοφόνος» γραμμένο στο κούτελό σου πριν καν διαπράξεις το έγκλημα;»
Και τελικά, τι είναι ευτυχισμένη ζωή. Τι ορίζει πως μια ζωή που οδεύει προς το τέλος ήταν ή δεν ήταν επιτυχημένη. Ο ώριμος αφηγητής, που διηγείται με τέτοια ενάργεια την ξεχωριστή του εφηβεία, είναι ένας από τους πιο στιβαρούς της λογοτεχνίας. Ο Ντελ Πάρσονς, ανθρωπάκι στην ουσία του, αγγίζει τα φιλοσοφικά και πανανθρώπινα ερωτήματα με ακρίβεια μεθοδική, σχεδόν χειρουργική. Αυτό που καταφέρνει ο Ρίτσαρντ Φορντ είναι να γράψει μια ιστορία με σφιχτοδεμένη πλοκή, όπου η πλοκή στην τελική δεν έχει καμία σημασία. Γιατί η γλώσσα και ο τρόπος της αφήγησης σπάνε κόκκαλα.
Ο «Καναδάς» ευτύχησε στην μετάφραση. Δεν ξέρω αν όπως λέει ο Τζον Μπάνβιλ είναι «ένα από τα πρώτα «μεγάλα» βιβλία του 21ου αιώνα». Πάντως βάζει σοβαρή υποψηφιότητα για τον χαρακτηρισμό- κάπως πολυφορεμένο- αριστούργημα.
«Καναδάς», Ρίτσαρντ Φορντ. Μετ. Θωμάς Σκάσσης, εκδ. Πατάκης, 2014, σελ. 553
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου