«Μωρό από ατόφιο χρυσάφι», Margaret Drabble

Είχα να διαβάσω πολλά χρόνια Margaret Drabble- τόσα χρόνια για την ακρίβεια που δεν αναγνώρισα το όνομά της στο εξώφυλλο του βιβλίου και χρειάστηκε μια φωτογραφία στο facebook για να θυμηθώ τα «Φωτεινά μονοπάτια», το βιβλίο που είχα διαβάσει αρκετές φορές στην εφηβεία μου. Όταν συνειδητοποίησα για ποια πρόκειται, δεν είχα πια κανέναν ενδοιασμό, ήξερα πως θέλω να το διαβάσω. 

«Το μωρό από ατόφιο χρυσάφι» είναι ένα σχετικά αργό μυθιστόρημα, που εστιάζει στις ανθρώπινες σχέσεις και στο πώς αλλάζουν οι εποχές. Πρωταγωνίστρια είναι η Τζες, μια ανύπαντρη μητέρα την δεκαετία του '60 στο Λονδίνο. Έχει σπουδάσει ανθρωπολόγος, αλλά βιοπορίζεται γράφοντας άρθρα από την σιγουριά του γραφείου της, γιατί έχει να φροντίσει την Άννα. Η Άννα είναι η κόρη της με έναν παντρεμένο Καθηγητή, και είναι το πιο φωτεινό, όμορφο και καλόκαρδο πλάσμα που υπάρχει. Ταυτόχρονα είναι και νοητικά καθυστερημένη, με έναν ήπιο τρόπο, χωρίς ταμπέλες και ονόματα συνδρόμων. Ξέρει να μιλά αλλά όχι να διαβάζει, πήγε στο κανονικό σχολείο ως κάποιες τάξεις, μπορεί να μετακινηθεί με ασφάλεια, αλλά δεν μπορεί να ζήσει μόνη. 

Η Άννα μεγαλώνει σε ένα προστατευμένο περιβάλλον, η μαμά της είναι για αυτή όλα όσα δεν είναι το μυαλό της, όταν επισκέπτεται ιδρύματα είναι μόνο προς όφελός της, κανείς δεν την βαρυγκωμά. Ταυτόχρονα η Τζες ζει μια ολοκληρωμένη ζωή, με έρωτες, φίλους, παρέες, πλάκες. Αλλά πάντα υπάρχει η σκιά, τι θα γίνει η Άννα αν πάψει να υπάρχει η Τζες; 

Το βιβλίο θέτει ένα σωρό θέματα, η Τζες είναι ανύπαντρη μητέρα σε μια εποχή που αυτό δεν είναι αποδεκτό, κάνει ένα μωρό με ειδικές ανάγκες, προσπαθεί να τα καταφέρει, στηρίζεται στους φίλους. Όμως όλα πηγαίνουν καλά, γιατί οι άνθρωποι έχουν τη διάθεση, την προαίρεση να τα κάνουν καλύτερα. Η αγάπη, ο έρωτας, το σεξ, η μητρότητα, αλλά και πιο θεωρητικά πράγματα όπως ο χρόνος που περνάει, η σύγκριση ανθρωπολογικά ανάμεσα στους «πρωτόγονους» της Αφρικής και τους πολιτισμένους της δύσης, η αναπηρία, θίγονται σε βάθος. Η αναπηρία εδώ δεν αντιμετωπίζεται ούτε ως ευλογία, ούτε ως κατάρα, είναι αυτό που είναι και πρέπει να ζήσεις με αυτή.

Μεγάλο ενδιαφέρον έχει η αφηγήτρια, που ενώ θεωρητικά είναι φίλη της Τες όχι πολύ κοντινή, πολύ συχνά συμπεριφέρεται σαν παντογνώστρια. Η δομή του βιβλίου είναι μάλλον χαοτική, μοιάζει με αφήγηση αυθόρμητη που κανείς δεν μπήκε στον κόπο να βάλει τις σκέψεις του στην σειρά κι έτσι έχουμε πολλές επαναλήψεις ιδεών και ιστοριών. Παρ’ όλα αυτά ο αναγνώστης έχει την αίσθηση πως αυτό είναι ηθελημένο, μέρος της εποχής στην οποία αναφέρεται το κείμενο και της σημερινής στην οποία καταλήγει. 

Με λίγα λόγια πρόκειται για ένα τρυφερό βιβλίο, γραμμένο με έξυπνο και κοφτερό τρόπο, που δεν γίνεται μελό πουθενά, κι αξίζει να διαβαστεί. Ακόμα κι αν δεν υπήρχε άλλος λόγος, γιατί περιγράφει την μητρότητα έτσι ακριβώς όπως είναι· ολοκληρωτικό δόσιμο, χωρίς να χάσεις την ζωή σου. Κι αυτό είναι σπάνιο πράγμα. 

«Μωρό από ατόφιο χρυσάφι», Margaret Drabble, μετ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Πόλις, 2015, σελ. 433