6/8/14

Πως να κάνουμε ένα κορίτσι να διαβάσει - revisited

Όταν ρωτούσα τι θα έπρεπε να προτείνουμε σε ένα κορίτσι που δεν είναι αναγνώστρια, για να αρχίσει να διαβάζει, δεν φανταζόμουν τόση ανταπόκριση, το ομολογώ. Φαίνεται όμως πως το θέμα καίει τους συστηματικούς αναγνώστες. Τσουρουφλάει κι εμένα, γιατί βλέπω πως τα μεγάλα πια παιδιά των γύρω μου βιβλιοφάγων δεν διαβάζουν ή τουλάχιστον δεν κληρονόμησαν το σαράκι των γονιών τους για συστηματική και αδιάλειπτη ανάγνωση.

Το θέμα έχει δυο βασικά σκέλη. Το πρώτο αφορά τα παιδιά όταν είναι… παιδιά. Πως θα κάνεις λοιπόν το ανήλικο να διαβάζει. Όλο και περισσότερες μελέτες απαντάνε: Από την κούνια. Κάποιες λένε και από την κοιλιά.
Δεν κρύβω πως διάβαζα δυνατά στην διογκούμενη κοιλιά μου και στις δυο εγκυμοσύνες. Και πως διαβάζω στα παιδιά μου (στο δεύτερο λιγότερο- πάντα πιο αυτόνομα και κάπως παραπονεμένα αυτά). Δεν είμαι όμως καθόλου σίγουρη πως αυτό θα αυξήσει την φιλαναγνωσία τους. Βασίζομαι στο παράδειγμα και την διαθεσιμότητα. Βιβλία κυκλοφορούν παντού μες στο σπίτι, η μαμά και κάποτε και ο μπαμπάς είναι με ένα βιβλίο στο χέρι, τα βιβλία μου είναι διαθέσιμα στα παιδιά, μιας και φετίχ με την ακεραιότητά τους δεν έχω.

Για μένα λοιπόν το θέμα θα μείνει εκεί. Αγοράζω βιβλιαράκια στα παιδιά μου, που είναι όμως ακόμα πολύ μικρά, τους τα διαβάζω, με βλέπουν να διαβάζω. Εύχομαι τα καλύτερα.

Τι γίνεται όμως όταν- και τώρα πάμε στο δύσκολο δεύτερο σκέλος- μιλάμε για έναν νεαρό ενήλικα που δεν έχει ανοίξει βιβλίο στην ζωή του. Εκεί είδα τρεις βασικές σχολές που δεν μπορούσαν η μια να καλύψει την άλλη, σε κάποια φάση μάλιστα άρχισα να φοβάμαι πως θα τσακώνονταν οι «αντίπαλες πλευρές» μεταξύ τους.

Πρώτη η σχολή «Δώσε ευπώλητα και σε μένα μπάρμπα». Είναι νεαρή, δεν διαβάζει, άρα δώσε της Vampire Diaries, και Twilight να της θυμίσει τηλεόραση, να έχει να λέει πως διάβασε και κανένα βιβλίο. Δεν διαφωνώ απόλυτα με αυτό, ειδικά από την στιγμή που το αγροτικό μου στον Κοέλιο και τον Dan Brown το έχω κάνει κι εγώ ως δεκαοκτάχρονη. Όμως εγώ διάβαζα κι άλλα, απλά μες στην σαβουροανάγνωση των καιρών υπήρχαν και οι μπεστσελεριές. Πόσο διαφέρουν αυτά από την κουλτούρα του εύκολου σινεμά και της τηλεόρασης; Πολύ λίγο. Γιατί να σε σοκάρουν; Γιατί να σου δώσουν έναυσμα να διαβάσεις;  Αυτό είναι το ερώτημα. Αυτές τις ιστορίες τις βρίσκεις κι αλλού.

Δεύτερη σχολή «Φέρσου στον ενήλικο ωσάν παιδί». Δώσε κόμικς, Μικρό Πρίγκηπα, Πολυάννα,  Ιούλιο Βερν, άντε και Χάρυ Πότερ. Δεν μπορώ να σκεφτώ πως θα νιώσει αυτός ο εικοσάχρονος που θα δει βιβλία για δεκάχρονα στο προσκεφάλι του. Φαντάζομαι δέος. Ειδικά αν το iq του είναι πάνω του 70.

Και τέλος η σχολή «η βαριά κουλτούρα στον λαό». Πιάσε μια «Μεταμόρφωση» του Κάφκα. Αυτό έχει το καλό πως μπορεί να σε σοκάρει αν το τελειώσεις και να πεις: «Ωπς, τι έχουμε εδώ». Από την άλλη πιθανότατα θα το παρατήσεις στην πρώτη σελίδα. Ή δεν θα το ανοίξεις ποτέ.

Θα σας πω που κατέληξα. Νομίζω πως για να ξεκινήσει να διαβάζει ένας ενήλικος πρέπει να το επιδιώξει ο ίδιος. Είτε γιατί μια κουλτουριάρα γκόμενα του "την είπε", είτε γιατί έτσι μια μέρα του την σβούριξε, είτε γιατί τον κοροϊδεύουν οι συριζαίοι σύντροφοί. Από την στιγμή που θα μπει με δική του πρωτοβουλία στο βιβλιοπωλείο, τότε μόνο είναι στο χέρι του βιβλιοπώλη να επέμβει. Κι εκεί θα κρίνει αν είναι ώρα για Twilight ή Μεταμόρφωση. Κι αν η ώρα προστάξει Σταντάλ, Ντίκενς, Παπαδιαμάντη, Κάφκα ή Μπουκόφσκι (εντάξει κι άλλους, τέρμα το namedropping), τότε μάλλον θα έχουμε κερδίσει έναν ακόμα βιβλιοχτυπημένο.






8 σχόλια:

  1. Ενδιαφέρον το θέμα και η μελέτη του,όμως η προσωπική εμπειρία-πιθανό και πολλών άλλων-λέει ότι άνθρωπος που μέχρι τα 20-25 δε διάβασε ΤΑΚΤΙΚΑ και με ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ούτε τα βασικά(εξωσχολικά) ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ να γίνει βιβλιόφιλος-αναγνώστης σε μεγαλύτερη ηλικία.
    Δεν έχω υπόψη μου ούτε μία εξαίρεση.Πόσος πτυχιούχος όχλος!!! που δεν ανοίγει βιβλίο μετά το πτυχίο?
    Και πολύ αμφιβάλλω αν έχει δύναμη η έξωθεν παρέμβαση.
    Τελικά καταλήγω ότι είναι στον χαρακτήρα/προσωπικότητα και την διαθέσιμη ευφυΐα....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πιστεύω πως απαιτείται προδιάθεση και το καλό παράδειγμα. Δύσκολο οι ενήλικες να αλλάξουν συνήθειες, έτσι κι αλλιώς.

      Διαγραφή
  2. Μάλλον έτσι είναι. Αν και οι γονείς μου δε διάβαζαν ιδιαίτερα , με παρότρυναν να διαβάζω ''εξωσχολικά'' . Και η απόλαυσή μου ως δωδεκάχρονης ήταν να μου φέρνει ο πατέρας μου την εφημερίδα ''Βιβλία για όλους'' και να σημειώνω δέκα δέκα τα βιβλία για παραγγελία. Διαπιστώνω επίσης ότι κάθε φορά που μπαίνω σε βιβλιοπωλείο ή περιδιαβαίνω πάγκους, ξυπνούν ευχάριστες μνήμες - κι επιπλέον , σα να τον δικαιώνω με κάθε νέο μου ανάγνωσμα. Γι ' αυτό συμφωνώ μαζί σου Κατερίνα, εξ απαλών ονύχων χτίζονται οι καλές συνήθειες..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αυτό είναι το καλύτερο, να μπει ο ενδιαφερόμενος σε ένα βιβλιοπωλείο (άσε με να είμαι ρομαντική και να πω ή σε μια βιβλιοθήκη) και να διαλέξει μόνος του κάτι που θα του κάνει αίσθηση,

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Έχω την εντύπωση πως τα σημερινά παιδιά, οι έφηβοι/μετέφηβοι και οι νέοι άνθρωποι έχουν στη διάθεσή τους πολύ εύκολα και γρήγορα πληροφορίες και ιστορίες. Και σε κάποιο βαθμό αυτό έχει επηρεάσει τη διάθεσή τους να προσπαθούν και να κάνουν υπομονή. Και η ανάγνωση, κατά την άποψή μου, είναι μια διαδικασία που απαιτεί και προσπάθεια και υπομονή.
    Επίσης, για κάποιο λόγο, μού φαίνεται πως προτιμούν, τον χρόνο που έχουν διαθέσιμο, να τον μετατρέπουν σε δράση, αντί για σκέψη - και μάλιστα σε δράση με παρέα. Η ανάγνωση θέλει να μπορεί κανείς να μείνει και λίγο μόνος του να ... στοχαστεί, ας πούμε.
    Τελικά, δε μπορώ να καταλήξω στο πώς γίνεται να καθοδηγηθεί ένας άνθρωπος, πιτσιρίκι ή και μεγαλύτερος, να διαβάζει. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Σε ορισμένες, το καλό παράδειγμα θα "δουλέψει". Σε άλλες, δε θα έχει αποτέλεσμα, ο που αποπειράται να επηρεάσει, όμως, θα έχει τη συνείδησή του ήσυχη ότι έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του, τουλάχιστον. Δε μπορούμε να κάνουμε κάτι παραπάνω, πιστεύω. Κι αν ο άλλος θέλει και μπορεί, ας αξιοποιήσει τα ερεθίσματα. Εμείς θα του προσφέρουμε την επιλογή, με το να του συστήνουμε κάτι.
    Προσωπικά, κανείς από το περιβάλλον μου δε διάβαζε ποτέ. Θυμάμαι, όμως, με μεγάλη συγκίνηση τον παππού μου να μου φέρνει, όταν ήμουν μικρή, 3-4 τη φορά βιβλιαράκια με παραμύθια τυλιγμένα σε πακετάκι... Τα άνοιγα αμέσως, τα μύριζα (μου αρέσει η μυρωδιά του "καινούργιου" χαρτιού) και τα έπαιρνα στο δωμάτιό μου να κοιτάξω πρώτα τις εικόνες. Και θυμάμαι με τι ευχαρίστηση με κοίταζε...

    Υ.Γ. : Παρεμπιπτόντως, το "Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων" ξεχώρισε. ;-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χαίρομαι. Το αγαπώ αυτό το βιβλίο, με μύησε στον Μάρκες τόσο γλυκά.
      Ήμουν με κάποιους συμμαθητές μου από το δημοτικό τις προάλλες και μου θύμισαν πως πάντα ζητούσα δώρο βιβλίο γιατί οι γονείς μου δεν μου έπαιρναν άλλα. Ποτέ δεν ξέρεις τι μας ωθεί στο διάβασμα, ποτέ.
      Υ.Γ. 42 Πριν από λίγο έλεγα σε κάποιους φίλους πως είμαι καλή, αλλά όχι τελείως καλή. Και σε θυμήθηκα. Κι έπειτα ήρθε η ειδοποίηση για το σχόλιο σου...

      Διαγραφή
  5. Αυτό με το συριζαίους - συντρόφους το λες και λίγο οξύμωρο, αλλά το προσπερνώ. Εγώ νομίζω ότι πρέπει απλώς να κάνουμε την προσευχή μας. Τουτέστιν, δεν τα πιέζεις αυτά τα πράγματα, ίσως είναι και λίγο τυχαία. Παίζει το ρόλο του να υπάρχει βιβλιοθήκη στο σπίτι, αλλά μάλλον έχει οδηγήσει αρκετές φορές σε αντίθετα αποτελέσματα. Εν ολίγοις, αν η κόρη μου αγαπήσει τις ταινίες ή το χορό (ή κάτι τελοσπάντων) εγώ ευτυχισμένη θα είμαι αν είναι εκείνη. Χάνει, αλλά μάλλον (θα) χάνω και εγώ που δεν χορεύω ούτε τσάμικο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. 'Εχω καταλήξει πως ο μόνος τρόπος για να διαβάσει ένας ενήλικας που δεν είχε ουδέποτε κίνητρο να καλλιεργήσει το πνευμα του, είναι να του κολλήσεις το πιστόλι στον κρόταφο! Δυστυχώς είμαι κατά της άσκησης σωματικής βίας, οπότε δεν μπορώ να περάσω από τη θεωρία στην πράξη...καταλαβαίνεις! :)
    Τα φιλιά μου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή