"Το κόκκινο λουλούδι", Vsevolod Garŝin

Με σπαρακτική απλότητα μας περιγράφει ο Β.Μ. Γκάρσιν τον εγκλεισμό και την τρέλα στο διήγημα «Το κόκκινο λουλούδι». Ο ήρωας του κλείνεται στο ψυχιατρείο. Σε καμία στιγμή ο αφηγητής δεν αμφισβητεί πως είναι ο ήρωας τρελός. Ούτε ο ίδιος ο ασθενής αναρωτιέται για αυτό στις στιγμές διαύγειας. Είναι σίγουρος πως ανήκει στο τρελάδικο όσο κι αν οι πρακτικές εκεί τον ενοχλούν, τον πονούν και τον τρομάζουν. Για τους άλλους.

Κι όταν βρίσκει τον εχθρό, αυτά τα κόκκινα λουλούδια στην άκρη του κήπου, δεν μπορεί παρά με αυτοθυσία, να τον πολεμήσει. Θα προσπαθήσει μέχρι την τελευταία του ικμάδα για να σωθεί ο κόσμος από το Υπέρτατο κακό.

«Μέχρι το βράδυ το λουλούδι είχε μαραθεί. Ο ασθενής ποδοπάτησε το μαυρισμένο φυτό, μάζεψε τα υπολείμματά του από το πάτωμα και τα μετέφερε στο λουτρό. Αφού πέταξε το άμορφο κομμάτι πρασιναδας στο πυρωμένο από λιθάνθρακα τζάκι κοιτούσε για ώρα πολλή πως ο εχθρός του τσιτσίριζε και παραμορφωνόταν για να μετατραπεί τελικά σε ένα τρυφερό κομματάκι στάχτης λευκής σαν το χιόνι. Εκείνος φύσηξε και όλα εξαφανίστηκαν.

Την επόμενη μέρα ο ασθενής χειροτέρεψε.»

Ο Γκάρσιν, που πάλεψε με τους δικούς του δαίμονες και δεν λυτρώθηκε από αυτούς παρά με την αυτοκτονία στα τριάντα τρία του χρόνια, έχει μια ευθύτητα που σχεδόν σοκάρει. Ο τρελός του είναι έντιμα τέτοιος, συνεπής στους αγώνες του, ένας άντρας που οι πυρωμένες του εξάρσεις αναγνωρίζονται ως τρέλα. Κι αυτή η επίγνωση του μεγαλείου της είναι που τον ξεχωρίζει.

«Κι έχω αυτή την σπουδαία σκέψη», φώναξε ο ασθενής. «Και όταν τη βρήκα ένιωσα ότι ξαναγεννήθηκα. Οι αισθήσεις έγιναν πιο έντονες, ο εγκέφαλος μου δουλεύει όπως ποτέ άλλοτε. Ό,τι παλιότερα το κατανοούσα μετά από μακρά πορεία συλλογισμών και αινιγμάτων, τώρα το κατανοώ διαισθητικά. Κατανόησα πραγματικά όλα εκείνα που επεξεργάστηκε η φιλοσοφία. Βιώνω μόνος μου μεγάλες ιδέες όπως ότι ο χώρος και ο χρόνος δεν είναι παρά δημιουργήματα της φαντασίας. Ζω ταυτόχρονα σε όλους τους αιώνες. Ζω χωρίς χρόνο, παντού ή πουθενά. Όπως θέλετε. Και για αυτό τον λόγο μου είναι αδιάφορο αν θα με κρατήσετε εδώ ή αν θα με αφήσετε να ζήσω με την βούλησή μου, αν είμαι ελεύθερος ή δεμένος.»

Το μικρό βιβλιαράκι, ίσα μια μπουκιά ανάγνωσης μαζί με τον καφέ και τα βουτήματα, ήρθε να προστεθεί σε μια σειρά διαβασμάτων για τον εγκλεισμό και την τρέλα- το «Θάλαμος Νο6» του Τσέχωφ, το «Φάλκονερ», του Τσίβερ, το «Σχέδιο διαφυγής» του Κασάρες- και ολοκλήρωσε μέσα μου μια εικόνα αποτρόπαια και γοητευτική που με φόβιζε και με έλκυε πάντα.

«Το κόκκινο λουλούδι», Β.Μ. Γκάρσιν, μετ. Δημήτρης Τριανταφυλλίδης, εκδ. Πόλις, 2014, σελ. 67