Εντυπωσιακή στη σύλληψη και την εκτέλεση «Η θεραπεία του νερού» του Πέρσιβαλ Έβερετ αποτελεί συγγραφικό και μεταφραστικό άθλο. Ο συγγραφέας στην ωριμότητά του πια, μετά από απολαυστικά βιβλία όπως «Το Σβήσιμο», γράφει ένα κείμενο βαθιά φιλοσοφικό, τολμηρό στο θέμα και τον χειρισμό του, μοντέρνο στην εποχή του μεταμοντέρνου, παραληρηματικό στα όρια του υπερρεαλισμού, ένα από κείνα τα βιβλία που δεν ξεχνάς, γιατί είπαν όλα όσα είχαν να πουν. Με σκίτσα, εικόνες, φιλοσοφικούς στοχασμούς, και πρωτοπρόσωπα παραληρήματα, χωρίς ειρμό, χωρίς καν μια γλώσσα άμεσα αναγνωρίσιμη. Κι εδώ έγκειται ο μεταφραστικός άθλος.
Ο Ισμαήλ Κίντερ – κατά το «Λέγε με Ισμαήλ»- είναι ένας συγγραφέας ροζ μυθιστορημάτων με ψευδώνυμο γυναικείο που ζει απομονωμένος στο βουνό έπειτα από τον βιασμό και την στυγερή δολοφονία της εντεκάχρονης κορούλας του. Στο υπόγειο έχει και βασανίζει με φρικαλεότητα τον ύποπτο για τον θάνατο του παιδιού του. Αλλά δεν είναι καν σίγουρος πως είναι ο ένοχος. Μαζί με σχεδόν όλη την φιλοσοφία από τους ελληνικούς χρόνους και μετά, το προσωπικό δράμα, τις σκέψεις για την γλώσσα και την λογοτεχνία, ο Έβερετ αφήνει αιχμές και για τους βασανισμούς των συμπατριωτών του στο Γκουαντάναμο, την ψυχολογία ενός ολόκληρου έθνους που αφήνεται να είναι ταυτόχρονα θύμα και θύτης χωρίς καν να ξέρει αν βασανίζει τον σωστό άνθρωπο.
Έκανε αποπνιχτική ζέστη στο Γκουαντάναμο. {..} Τρεις κοντοκουρεμένοι, μυώδεις, στενομάτηδες δόκιμοι κατάσκοποι ξεκουράζονταν μετά από ένα μαραθώνιο. Ο ένας ήταν από τον Καναδά, ο άλλος από την Αυστραλία κι ο τρίτος ήταν Αμερικανός. Ο Καναδός άνοιξε τον φάκελο που έκρυβε την επόμενη άσκησή τους. Έλεγε, εντελώς απλά: Βρείτε ένα ελάφι.
Ο Αυστραλός πήγε στο δάσος από όπου επέστρεψε με άδεια χέρια. Είπε, «Ελάφι ούτε για δείγμα εκεί πέρα σύντροφε».
Ο Καναδός πήγε κι αυτός με τη σειρά του και γύρισε κι αυτός με άδεια χέρια. Συμφώνησε ότι δεν υπήρχε ελάφι ούτε για δείγμα στο δάσος.
Ο Αμερικάνος πήγε κι αυτός, άργησε να επιστρέψει, αλλά γύρισε με έναν λαγό.
«Τώρα αυτό τι σχέση έχει;», ρώτησε ο Αυστραλός.
«Ρε συ, αυτό δεν είναι ελάφι», είπε ο Καναδός.
«Και βέβαια είναι», είπε ο Αμερικάνος. «Ρώτα το».
Το βιβλίο με άφησε εκστατική, το διάβασα με λύσσα και μανία, το απόλαυσα, σήκωσα πολλές φορές τα μάτια μου για να ξεχαστώ πάνω σε μια φράση, νιώθω πως είναι το καλύτερό του. Καλύτερο και από «Το Σβήσιμο». Σημείωσα πολύ, υπογράμμισα περισσότερο, ένιωσα μαζί με τον ήρωα ενοχές που χώρισε την γυναίκα του από καθαρή ανία πριν σκοτωθεί η κόρη του, ανατρίχιασα από την υπόνοια πως κι εγώ ίσως θα υπέβαλλα σε αντίστοιχα μαρτύρια τον πιθανό δολοφόνο του παιδιού μου, ταυτίστηκα με τις ανησυχίες του για την γλώσσα.
Γιατί το πιο εντυπωσιακό σε αυτό το μυθιστόρημα είναι η γλώσσα· γεμάτη νεολογισμούς και ανακολουθίες, χάσματα και μπεμπεκίσματα, όρους και φιλοσοφία. Ένα κείμενο βάσανο για κάθε μεταφραστή, που στην προκειμένη περίπτωση τα έβγαλε πέρα κάτι παραπάνω από παλικαρίσια.
Πως γίνεται οι άνθρωποι να μην εγκαταλείψουν ποτέ τη θρησκεία; Γίνεται επειδή το νόημα βρίσκεται στην γραμματική όλου αυτού του πράγματος, γιατί η γραμματική σαγηνεύει, η γραμματική ψεύδεται, η γραμματική σε κάνει να πιστεύεις πως το νόημα είναι εκεί, η Γιαγιά Γραμματική πλαγιάζει με τον Παππού και ο Παππούς είναι η ηχηρή γκρίνια της γάτας, οι γοερές κραυγές ενός θαλάσσιου ίππου, μιας ψαλίδας, μια σχεδόν ενοχλητικής Ψαλίδας. Αργά, στην πίσω θέση μιας ωχρής νύχτας ένα φγβσδ γυρίζει κι η ανάσα γίνεται ροή κι εσύ γίνεσαι ρσχφ. Φσαδλκς ασφδλκ δφ ρτγδφ γξ ρδφρφληκ. Η τελευταία γέννα διαβόλου εκσφενδονίζεται σαν πουτσοαντλία που εισβάλλει σε αφύσικα καπούλια όμορφων κοριτσιών. Δσφκ τγφδλ τρελρδε δφλριι ιιι οοο εεε λψχζσρ.
Θα ήταν εντελώς αδύνατο να μιλήσει κανείς για όλα τα ζητήματα, προσωπικά, φιλοσοφικά, ερωτικά, οικογενειακά, πολιτικά, γλωσσικά, λογοτεχνικά, θρησκευτικά που θίγονται. Ούτε να καταγράψει τις διακειμενικές και φιλοσοφικές αναφορές του. Αν κάτι μένει ίσως για συνοψίσεις το αδύνατο με τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα είναι αυτό:
Επιτρέψτε μου να ονομάσω Πρωταγόρειο Θεώρημα το εξής:
Γνώση2 + βεβαιότητα2= μπούρδα2
«Η θεραπεία του νερού», Πέρσιβαλ Έβερετ, μετ. Δημήτρης Αθηνάκης, εκδ. Πόλις, 2013, σελ. 275
*Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο ηλεκτρονικό περιοδικό Fractal
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου