"Το δωμάτιο στο βάθος του σπιτιού», Jorge Galán

Ένα εξαιρετικό δείγμα μαγικού ρεαλισμού είναι το βιβλίο του Χόρχε Γκαλάν «Το δωμάτιο στο βάθος του σπιτιού». Μια από κείνες τις ιστορίες που το μαγικό και το ρεαλιστικό μπλέκονται τόσο γλυκά, η καθημερινότητα με τον θρύλο και τις ιστορίες φαντασμάτων είναι τόσο αξεδιάλυτες που σχεδόν μπερδεύεσαι, τις θεωρείς αληθινές κι εσύ.

Μου είπε ότι ήταν μάγισσα, αλλά εγώ, όσο κι αν το 'θελα, δεν μπορούσα να το πιστέψω. Αντίθετα,μπορούσα να την ακούω, να πηγαίνω μαζί της πίσω στον χρόνο, να τη βλέπω εκείνη τη μέρα όπου αρχίσαν όλα, ν΄ανακαλύπτω το δεκατετράχρονο κορίτσι που ήταν τότε και να την παρατηρώ να βγαίνει από το σπίτι της τυλιγμένη σ' ένα κόκκινο μάλλινο σάλι γιατί ήταν ξημερώματα κι ήταν Νοέμβριος κι έκανε κρύο.  

Μέσα σε ένα δωμάτιο, μια γριά κακορίζικη και σκοτεινή διηγείται στον εγγονό της ιστορίες. Ιστορίες δικές της, των παππούδων και των γιαγιάδων της, της ζωής της όταν ήταν ακόμα μια όμορφη κοπελίτσα που την λέγαν Μαγδαλένα και μπορούσαν να πραγματοποιηθούν όλες οι κατάρες της. Μέσα από τις «μαγικές» ζωές των μελών της οικογένειάς της βλέπουμε μια τοιχογραφία χαρακτήρων και εποχών, σε μια εξαίσια υπερβολή.

Ο Γέροντας οδήγησε την κοπέλα σε μια καλαμωτή καλύβα, σ' ένα ύψωμα του λόφου Σαν Χασίντο, απ'την πλευρά του Σαν Μάρκος, κι εκεί, με τα ενενήντα έξι χρόνια του κλεισμένα, γνώρισε γυναίκα για πρώτη φορά και γέννησε το πρώτο του παιδί, έναν γιο που η μητέρα του ήθελε πολύ να τον πούνε Πέδρο Λουίς, γιατί αυτηνής, αντίθετα απ' τον άντρα της, της άρεσαν τα ονόματα, κι εκείνη την έλεγαν Μάρτα Τίτα. 

Άντρες που ζουν ως τα εκατό αγέραστοι και πεθαίνουν κάνοντας μόλις για τρίτη φορά σεξ με τη γυναίκα τους, γυναίκες που τιμωρούν με κατάρες τους αδελφούς τους, μαγεία, παιδιά που ισχυρίζονται πως κάνουν στα έξι τους θαύματα όπως ο Ιησούς, παραμύθια της γιαγιάς και θρύλοι, αλλά και μια φρεσκάδα αλλόκοτη, διαφορετική από τις άλλες, όλα μπλέκονται και τελικά παραδόξως διαμορφώνουν μια τοιχογραφία της κοινωνίας του Ελ Σαλβαδόρ απλή και καθημερινή.

Ο Χόρχε Γκαλάν είναι ένας σχετικά νέος συγγραφέας- γεννημένος το 1973- και γράφει ξανά ένα είδος που φαινόταν πως έχει εκλείψει μαζί με τους μεγαλοφυείς εμπνευστές του. Φαίνεται όμως πως η ανοιχτωσιά της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας- η σκοτεινιά και η εγκαρδιότητα μαζί- δεν μπορούν να βρουν καλύτερη έκφραση από ότι στο μαγικό ρεαλισμό. Η λατινική Αμερική είναι ένα μέρος αλλότριο, ίσως λίγο να μοιάζει με μας, αρχαίο και ταυτόχρονα ζωντανό, παρωχημένο και σύγχρονο. Είναι το παρελθόν και το μέλλον, που ζει όμως ένα ζοφερό παρόν. 

Ο Χόρχε Γκαλάν αυτή τη στιγμή είναι κυνηγημένος στο Ελ Σαλβαδόρ γιατί τόλμησε να γράψει ένα μυθιστόρημα που αναφέρεται σε μια ατιμώρητη σφαγή του εμφυλίου, το "Νοέμβριος". Πρόσφατα δε αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την χώρα του. Στην Ελλάδα αυτό είναι το πρώτο του βιβλίο που μεταφράζεται - εξαιρετικά από τον Αχιλλέα Κυριακίδη- και θα ήταν ευχής έργον να μεταφραστούν κι άλλα. Γιατί μας λείπουν τέτοιοι τίτλοι, ευκολοδιάβαστοι αλλά ταυτόχρονα σημαντικοί, που μπαίνει η ιστορία τους μέσα σου και σε ακολουθεί για καιρό.


                                                                                  Κατερίνα Μαλακατέ

"Το δωμάτιο στο βάθος του σπιτιού", Χόρχε Γκαλάν, μετ. Αχιλλέας Κυραικίδης, εκδ. Ψυχογιος, 2015, σελ. 274