"Κάθε άνθρωπος είναι βασιλιάς όταν υπάρχει έστω και ένας που βρίσκεται από κάτω του"
Αυτό φροντίζουν όλα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, να δημιουργούν την αίσθηση πως ανήκεις σε μια συγκεκριμένη ανώτερη κάστα και να σου ζητούν να συγχωρείς τις τερατωδίες τους ή ίσως και να τις διαπράττεις στο όνομά τους, για να ανήκεις κι εσύ, για να διαφυλάξεις την ανωτερότητά σου.
Η εμβληματική δυστοπία του Σινκλέρ Λούις- του πρώτου Αμερικανού συγγραφέα που πήρε το Νόμπελ- γραμμένη το 1935, μοιάζει πιο επίκαιρη από ποτέ γιατί πραγματεύεται ένα θέμα που απασχολεί την ανθρώπινη Ιστορία για αιώνες. Στην Αμερική του 1930 και του νιου ντίαλ, η ανεργία είναι μεγαλύτερη από ποτέ, οι δυσκολίες μεγάλες και ο νεοσυντηρητισμός βρίσκει πρόσφορο έδαφος. Ένας τυχοδιώκτης ο Μπαζ Γουίντριπ, πλαισιωμένος από ιερείς, ραδιοφωνικούς παραγωγούς, λαοπλάνους στρατηγούς, καραγκιόζηδες κάθε λογής και με τον σκανδαλοθηρικό τύπο στο πλευρό του, εκμεταλλεύεται την ευκαιρία κι αναρριχάται στην προεδρεία των ΗΠΑ. Υπόσχεται σε όλους ένα ετήσιο εξωπραγματικό εισόδημα, αλλά μόλις εξασφαλίζει την εξουσία αρχίζει να δείχνει το κανονικό του πρόσωπο. Συγκροτεί αμέσως ένα σώμα έμπιστων, τους ΜΜ, που κάνουν ένα σωρό ακατανόμαστες εκκαθαρίσεις, τρομοκρατεί, βασανίζει, φιμώνει κάθε ελεύθερη φωνή. Κυνηγάει τους Εβραίους, τους Μαύρους, και τους διανοούμενους γιατί όλο και κάποιος πρέπει να είναι κατώτερος από τον αμόρφωτο, τεμπέλη λευκό οπαδό που έγινε μέλος των ΜΜ.
Ένας παλαίμαχος δημοσιογράφος στα εξήντα του σε μια επαρχιακή πόλη, ο Ντορέμους Τζέσαπ, αρνείται να υποταχτεί. Στην αρχή δεν πιστεύει ούτε κι εκείνος πως «γίνονται αυτά εδώ», το επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία, αν και βλέπει την ξέφρενη κούρσα του Μπαζ κι έπειτα όταν πια το κακό έχει γίνει αρνείται με λύσσα να υποταχθεί. Όταν τα πράγματα φτάσουν στο αμήν, περνά, μαζί με την πολύ μικρότερή του ερωμένη του, την κόρη και τον μέλλοντα γαμπρό του, στην αντίσταση.
Το «Δεν γίνονται αυτά εδώ» είναι ένα μυθιστόρημα γραμμένο με χιούμορ, από έναν συγγραφέα που ξέρει εξαιρετικά να χειρίζεται το υλικό του και αγαπά τους ήρωες του. Όχι μόνον το πολιτικό φόντο αλλά και η οικογένεια του Τζέσαπ σκιαγραφούνται με μεγάλη μαεστρία και κρατάνε αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη που βλέπει από την αρχή πού πηγαίνει όλο αυτό, αλλά δεν χορταίνει την πλοκή. Άλλο που πολλές φορές κλείνει το βιβλίο και αναφωνεί: «είναι γραμμένο το ’30, το έβλεπαν, δεν ξέρουν καν τον όλεθρο που θα ακολουθούσε, αλλά το έβλεπαν. Όπως ίσως το βλέπουμε κι εμείς».
Δεν πρόκειται για ένα προσχηματικό μυθιστόρημα, η δυστοπία δεν είναι ένα όχημα για να μιλήσει για τα πολιτικά ο συγγραφέας του μόνο, είναι ένα βιβλίο που εστιάζει στα πράγματα, που δεν αφήνει τις ευκαιρίες να πάνε χαμένες, που εμβαθύνει στους χαρακτήρες. Ο Σινκλέρ Λιους είναι μάλλον άγνωστος συγγραφέας στην Ελλάδα. Κάποιοι ίσως βλέπουν και κάπως σκωπτικά το γεγονός πως το Νόμπελ τον βάζει στην ίδια κατηγορία με τον Φώκνερ ή τον Έρνεστ Χεμινγκγουέι. Μετά το «Δεν γίνονται αυτά εδώ» πάντως, εγώ θα ήθελα να διαβάσω όλα τα βιβλία του. Γιατί δεν συναντά έτσι τυχαία κανείς το μυθιστόρημα στο οποίο στηρίζονται όλα τα σύγχρονα “what if”· πρέπει με κάποιον τρόπο να συγκλονιστεί.
Κατερίνα Μαλακατέ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου