"2666", Roberto Bolaño- μέρος 5ο- τέλος

Και τώρα που τελείωσε τί; Νιώθω πως έχω πει πολλά αλλά επί της ουσίας δεν είπα τίποτα για το «2666». Είναι σίγουρα ένα «μεγάλο» βιβλίο, το πόσο μεγάλο θα εξαρτηθεί από την επιθυμία μου να το ξαναδιαβάσω τα επόμενα χρόνια, δεν ξέρω ακόμα αν θα το λαχταρήσω, ξέρω όμως πως αυτές οι σελίδες διαβάστηκαν με αφόρητη ευκολία κι αυτό δεν είναι εύκολο επίτευγμα.

            Στο πέμπτο και τελευταίο μέρος του βιβλίο ακολουθούμε τον Μπένο φον Αρτσιμπόλντι  από νεαρό στην Πρωσία, στη ζωή του ως στρατιώτη στον 2^ο Παγκόσμιο, στην απόφαση του να γράψει. Εξαιρετική στιγμή του, αυτή που ένας άλλος από τους "εξαφανισμένους συγγραφείς" τον πάει σε ένα καταφύγιο για "εξαφανισμένους συγγραφείς"-δεν παίρνει πολύ στον Αρτχιμπόλντι να καταλάβει πως είναι σε ένα τρελάδικο. Στις τελευταίες σελίδες μαθαίνουμε και τί τον συνδέει με την Σάντα Τερέσα, αν και ως τότε έχει πάψει μια τέτοια αποκάλυψη να είναι σημαντική, έχει χαθεί στην δυνατότητα του Μπολάνιο να λέει μια ιστορία δίχως ποτέ να την κλιμακώνει. 

            Δεν θα μπω στη διαμάχη για το αν το βιβλίο είναι ημιτελές ή όχι, για μένα έχει το τέλος που του αξίζει και δεν θα ήθελα τίποτε περισσότερο ή λιγότερο. Πιθανώς να χρειαζόταν στα τελευταία κεφάλαια ένα ακόμα χτένισμα, ή ίσως να τυπωνόταν έτσι ακριβώς κι ας μην είχε πεθάνει ο συγγραφέας πριν εκδοθεί. Θα μείνω στην αίσθηση που μου άφησε, κι αυτή είναι της πληρότητας και της ολοκλήρωσης, ένα ταξίδι από ήρωα σε ήρωα που έχει έναν κεντρικό άξονα, μια «κρυφή σταθερά» για να κρατηθείς. Οι χαρακτήρες του Μπολάνιο είναι αναλώσιμοι, θνητοί ακόμα κι ως λογοτεχνικοί ήρωες, αλλά δεν είναι  βαρετοί. Κι αυτή η βουτιά από ιστορία σε ιστορία γίνεται με μαστοριά, σε αφήνει να αναρωτιέσαι τί απέγιναν οι προηγούμενοι, χωρίς αυτό να είναι εκνευριστικό. Ούτε η βία, τα πτώματα, ο θάνατος είναι ενοχλητικοί -είναι μια πραγματικότητα, μια θηριωδία που συμβαίνει παντού γύρω μας και σε όλα τα κεφάλαια, μα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και του μυθιστορήματος. Κι αυτό είναι η ουσία όλου του πράγματος.

            Για μένα ο καλός συγγραφέας κρύβεται στην απλότητα, στη  μια στιγμή που θα καθορίσει όλες τις άλλες. Και μάλλον δεν θα αποτελέσει έκπληξη σε αυτούς που το έχουν διαβάσει, πως αξίζουν 1166 σελίδες για ένα βιβλίο απλωμένο στο σκοινί της μπουγάδας, που αντιστέκεται στην φυσική καταστροφή. Για πόσο;


"2666" , Roberto Bolaño, μετ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ.Άγρα, 2011, σελ.1166

"2666", Roberto Bolaño- μέρος 4ο

           Το κεφάλαιο των φόνων θα μπορούσε να έχει αποδειχτεί και βαρετό, περίπου ανά μια σελίδα περιγράφεται και ένα διαφορετικό έγκλημα, η νεκρή, τα χαρακτηριστικά της, λίγα λόγια για τη ζωή της, αν αναγνωριστεί κι έπειτα κι άλλο, κι άλλο, κι άλλο, κι άλλο έγκλημα, ώσπου η περιγραφή καταντά κοινότυπη, συνηθίζεις στην ιδέα, δεν το σκέφτεσαι καν πως στην επόμενη σελίδα θα διαβάσεις τις λεπτομέρειες για άλλο ένα πτώμα. Ο ρυθμός σε υποβάλλει να πάθεις αυτό που έπαθαν και οι κάτοικοι της Σάντα Τερέσα, στην αρχή αγνόησαν κι έπειτα συνήθισαν τους φόνους.

           Αφηγηματικά το «2666» είναι από τα πιο στιβαρά βιβλία που έχω διαβάσει, τολμά να αλλάζει ανά κεφάλαιο κέντρο βάρους και σε αυτό το μέρος, τολμά επί 400 σελίδες να μας αφηγείται απανωτές σκηνές ανακάλυψης πτωμάτων. Κι όλα αυτά χωρίς στιγμή να μπει στα σκοτεινά μονοπάτια του μοντερνισμού, δηλαδή σε κάθε σελίδα καταλαβαίνεις απολύτως ποιός μιλάει, τί λέει και γιατί.

          Το πείραμα να διαμορφώνω άποψη ανά κεφάλαιο έχει αρχίσει να μου αρέσει. Διαβάζοντας τις αναρτήσεις μου για τα προηγούμενα μέρη διαπιστώνω πως σε πολλά δεν είχα καταλάβει τίποτα κι όμως νόμιζα πως είχα καταλάβει τα πάντα. Στην πορεία της ανάγνωσης συχνά ξεχνάς τί συνέβαινε στο μυαλό σου (και όχι στο βιβλίο) διακόσιες σελίδες πριν. Αυτό είναι ένα βιβλίο που με τον όγκο του ενδείκνυται για τέτοιους πειραματισμούς, μοιάζει λιγάκι με τη συγγραφή ενός μυθιστορήματος, στην αρχή νομίζεις ό,τι τα ξέρεις όλα αλλά δεν ξέρεις τίποτα κι όσο προχωρούν οι σελίδες ξέρεις πολλά και λες λιγότερα. Κι είμαι σίγουρη πως η τελική μου άποψη θα διαφέρει σημαντικά από τις επιμέρους.

Υ.Γ. Εγώ εν αντιθέσει με τις φωνές που λένε πως αν δεν στηριζόταν το βιβλίο σε αυτό του το κομμάτι σε πραγματικά γεγονότα, δεν θα πίστευα πως μπορεί να υπάρξει τέτοιος στρουθοκαμηλισμός, θα το πίστευα κι ας ήταν ατόφια μυθοπλασία. Στην Ελλάδα, και στην λατινική Αμερική μάλλον, το αγαπημένο χόμπι των αρχών είναι να κρύβουν όλες τις βρωμιές κάτω από το χαλί, όπως όπως. Και κανείς δεν νοιάζεται.

"2666" , Roberto Bolaño, μετ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ.Άγρα, 2011, σελ.1166

"2666", Roberto Bolano - μέρος 3o

Ο Φέητ, ο μαύρος Αμερικανός ρεπόρτερ που καταφτάνει στη Σάντα Τερέσα για να καλύψει έναν αγώνα μποξ, ενώ δεν είναι αθλητικός ανταποκριτής, είναι ένας πολύ πιο ενδιαφέρον λογοτεχνικός ήρωας από τον στατικό Αμαλφιτάνο. Ο Φέητ φτάνει στην πόλη χωρίς να έχει ακούσει τίποτα για τους φόνους γυναικών που συμβαίνουν πολλά χρόνια και μπορεί να ξεπερνούν τους διακόσιους. Όμως στην πορεία του μέσα στο σινάφι των άλλων συντακτών που μαζεύτηκαν εκεί για τον αγώνα, ακούει και μαθαίνει, ενδιαφέρεται, τελικά καταλήγει με τους Μεξικανούς κι όχι με τους Αμερικάνους συναδέλφους του, γνωρίζει ένα σωρό ανθρώπους και μια πολύ όμορφη νεαρή, την Ρόζα Αμαλφιτάνο. Ίσως όπως υποδηλώνει και το όνομά του να αποτελέσει το πεπρωμένο της.

Τέσσερεις σταθερές διατρέχουν τα τρία μέρη του βιβλίου, η πόλη, οι φόνοι, το κρεμασμένο βιβλίο, οι Αμαλφιτάνο. Κατά τα άλλα η ανάγνωση πεντακόσιες σελίδες μετά συνεχίζεται κι έχει αρχίσει να αχνοφαίνεται προς τα πού πηγαίνει το πράγμα, πως όλο αυτό θα φτάσει στο total μυθιστόρημα που υπόσχονται οι κριτικές. Μέχρι και μια ιδέα για το τί σημαίνει ο τίτλος έχω.


"2666" , Roberto Bolaño, μετ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ.Άγρα, 2011, σελ.1166

"2666", Roberto Bolano - μέρος 2ο

Μετά λύπης μου πρέπει να σας ενημερώσω πως είχε δίκιο ο εκδότης, το δεύτερο μέρος δεν στέκεται με τίποτα ως αυτόνομο κείμενο που θα μπορούσε να αποτελέσει βιβλίο. Περιμένω με αγωνία τη σύνδεσή του με τα επόμενα, γιατί η χαλαρή σχέση του με τα προηγούμενα είναι κάπως απογοητευτική.

Στο πρώτο μέρος οι καθηγητές στην αναζήτησή τους για τον Αρτσιμπόλντι φτάνουν ως το Μεξικό όπου ένας καθεστωτικός συγγραφέας ισχυρίζεται πως τον είδε. Στην έρευνα τους βοηθά ένας μεταφραστής του Αρτσιμπόλντι που βρίσκεται στην μικρή πόλη Σάντα Τερέσα ως καθηγητής, ο Αμαλφιτάνο. Σε αυτό το δεύτερο μέρος λοιπόν ακολουθούμε την ιστορία ζωής του Αμαλφιτάνο και της κόρης του, κάθε κουβέντα για τον Αρτσιμπόλντι παύει, οι καθηγητές- ήρωες του πρώτου μέρους δεν υπάρχουν ούτε ως νύξη. Αυτό είναι το καλό κομμάτι γιατί εξάπτει την περιέργεια για το τί θα γίνει παρακάτω. Ο ίδιος ο Αμαλφιτάνο όμως μου φαίνεται κάπως αδύναμος σαν λογοτεχνικός ήρωας που θα κρατήσει πάνω του την πλοκή ολόκληρου βιβλίου-κεφαλαίου και για αυτό σαν να πλατειάζει το κείμενο εδώ, γίνεται απλά μια βιβλιοφιλική αναφορά.

Σε γενικές γραμμές το μυθιστόρημα δεν είναι καθόλου κουραστικό, το αντίθετο μάλιστα, έχει μια τάση να ρέει η γραφή τόσο που δεν καταλαβαίνεις πως πέρασαν τόσες σελίδες κι ας είναι ο λόγος μεστός, γεμάτος αναφορές και κρυμμένα μονοπάτια και κομμάτια που σε κάνουν να το αφήνεις για λίγο στην άκρη για να σκεφτείς. Κι επειδή υπάρχει ακόμα δρόμος για την ανάγνωσή μου ελπίζω έτσι να συνεχίσει.

"2666" , Roberto Bolaño, μετ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ.Άγρα, 2011, σελ.1166

  

"2666", Roberto Bolano - μέρος 1ο

         

          Ξεκίνησα το «2666» δίχως προσδοκίες, δεν έχω διαβάσει καμία κριτική πουθενά για το βιβλίο, απέφυγα συνειδητά την όποια συζήτηση, στην αρχή του έτους δεν ήθελα καν να το διαβάσω. Τώρα, που έχω τελειώσει το πρώτο από τα πέντε μέρη, νιώθω γοητευμένη. Ο Μπολάνιο είναι από τους Λατινοαμερικάνους που γράφουν δίχως φανφάρες, ξέρουν όμως να πουν μια καλή ιστορία. 

         Ήρωες σε αυτό το μέρος είναι τέσσερις καθηγητές Γερμανικής φιλολογίας, ένας Ιταλός, ένας Γάλλος, ένας Ισπανός κι μια Αγγλίδα που λατρεύουν έναν παραγνωρισμένο συγγραφέα, τον Μπένο φον Αρτσιμπόλντι, που κανένας δεν έχει δει εδώ και χρόνια. Γνωρίζονται σε ένα συνέδριο κι έκτοτε συναντώνται σε διάφορες διαλέξεις για το είδωλό τους, προσπαθούν να τον βρουν, αυτόν ή έστω ένα ίχνος του, και στην πορεία οι ζωές τους μπλέκουν σεξουαλικά και ερωτικά ως εκεί που δεν παίρνει. 

         Η ιστορία τους είναι συναρπαστική, οι χαρακτήρες συνεχώς ελίσσονται, αν και το τέλος είναι κάπως αναμενόμενο. Περιμένω με αγωνία να δω πως θα μπλεχτεί με τα υπόλοιπα κεφάλαια του βιβλίου ο μύθος. Στην εισαγωγή του βιβλίου μαθαίνουμε πως ο ίδιος ο Μπολάνιο ήθελε να το εκδώσει σαν πέντε διαφορετικά βιβλία, συνέχεια το ένα του άλλου, όμως ο εκδότης του αποφάσισε μετά το θάνατό του να το βγάλει ολόκληρο. Θα δείξει αν αυτή ήταν μια σοφή επιλογή.

"2666" , Roberto Bolaño, μετ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ.Άγρα, 2011, σελ.1166