21/11/20

Τα μισοτελειωμένα


 

Για χρόνια, τελείωνα όλα τα βιβλία. Επρόκειτο για θέμα αρχής, μα αν άρχιζα να διαβάζω ένα βιβλίο, τότε το τελείωνα, ακόμα και με το ζόρι, παθαίνοντας κάποιες φορές αναγνωστικό μπλοκάρισμα για εβδομάδες έπειτα. Χρειάστηκε μόνο μια φορά, μια ευλογημένη ώρα που παράτησα το πρώτο κι από εκεί δεν έχω σταματημό. 

Τι άλλαξε; Ίσως μεγάλωσα και δεν ανέχομαι ανθρώπους και βιβλία που δεν με αγγίζουν. Πάντως σαν να γύρισε ένας διακόπτης και παρατάω με τέτοια ευκολία τα βιβλία που μοιάζει ανησυχητικό. Στο προσκεφάλι μου αυτή τη στιγμή έχω εννιά βιβλία μισοτελειωμένα. Από αυτά θα τελειώσω τα δύο, ίσως κι ένα τρίτο, αλλά αυτό καθαρά για επαγγελματικούς λόγους.


Αφήνω μισοτελειωμένα βιβλία γιατί με ζορίζουν. 

Η πρώτη κατηγορία είναι τα παγκόσμια αριστουργήματα. Εκεί αξίζει να επιμείνεις, κι αν δεν το τελειώσεις τώρα, θα επανέλθεις. Κι αν αποτύχεις και τη δεύτερη φορά, ίσως τα καταφέρεις την τρίτη. Κι αν δεν σου αρέσει τελικά, χαμένος δεν θα βγεις. Αυτά τα φυλάω στη βιβλιοθήκη μαζί με τα διαβασμένα, όταν έρθει ο καιρός τους, η σχέση μας θα γίνει καλύτερη. Ποτέ δεν είναι ντροπή να έχεις παρατημένο έναν Μούζιλ, έναν Μαν, μια Γουλφ, έναν Φλωμπερ. Ούτε καν τον Μόμπι Ντικ αν έχεις παρατημένο δεν είναι ντροπή (ναι, ξέρω, ντροπή μου).

Η δεύτερη είναι τα κακά βιβλία. Βιβλία που κάνουν την ανάγνωση δύσκολη, χωρίς λόγο, δίχως πραγματικά δεύτερα και τρίτα επίπεδα. Τα δήθεν. Αυτά τα παρατάω χωρίς τύψεις και συνήθως τα δίνω σε άλλους, δεν τους χαλαλίζω καν ράφι. Βέβαια το γούστο είναι υποκειμενικό, αλλά όποιος προσπαθεί να με ταλαιπωρήσει σαν να είναι ο Φώκνερ, ο Προυστ ή ο Τζόυς ενώ δεν είναι, έχει φύγει ανεπιστρεπτί. 

Τρίτη κατηγορία τα εύκολα. Αυτά που στα δίνουν αμέσως όλα στο πιάτο και μετά συνεχίζουν να δίνουν και δίνουν ανατροπές στην πλοκή για να γυρίσεις την επόμενη σελίδα. Τα βιβλία φαστ φουντ με λίγα λόγια. Αυτά τα αφήνω μόλις επιτελέσουν τον σκοπό τους, με ψυχαγωγήσουν για ένα βράδυ∙ σπανίως τα τελειώνω. Αλλά είναι κάποιες νύχτες που με παρηγορούν, τα ξεκινάω μόνο και μόνο για τη χαρά να δω μια ιστορία να στήνεται. Και τα παρατάω εν γνώσει μου. Κι αυτά τα χαρίζω ή τα στέλνω στα μεταχειρισμένα του Booktalks. 

Τέταρτα, τελευταία, καταϊδρωμένα, είναι τα βιβλία που αντικειμενικά είναι μια χαρά. Αλλά κάτι δεν ταίριαξε στη μεταξύ μας σχέση. Η ανάγνωση εξάλλου είναι πολύ προσωπική εμπειρία. Με αυτά η σχέση μου είναι αμφίθυμη, καταλαβαίνω την αξία τους, αλλά νιώθω κάπως σαν τα πρόδωσα και να με πρόδωσαν. Δεν είναι σαν να αφήνεις στη μέση τον «Άνθρωπο χωρίς ιδιότητες», δεν νιώθεις πως το πάθαν κι άλλοι. Αντιθέτως, οι άλλοι θριαμβολογούν. Αυτός είναι ο λόγος που θα ξαναπιάσω τον Ζέμπαλντ, ας πούμε. Κρατώ τις αμφιβολίες μου για το «Ενάντια στη Μέρα» του Πύντσον (παρατημένο στη σελίδα 504), αλλά ποτέ δεν ξέρεις. 

Το ερώτημα είναι, δικαιούσαι να μιλάς για τα μισοτελειωμένα σου, να έχεις άποψη για ένα βιβλίο που δεν ξέρεις το τέλος; Δεν υπάρχουν βιβλία που στο τέλος καταλαβαίνεις το μεγαλείο τους; Δεν υπάρχουν βιβλία που τα αγαπάς μετά τη διακοσιοστή σελίδα; Προφανώς υπάρχουν. Όμως όπως σε όλα στη ζωή σημασία έχει ο συγχρονισμός (ελληνιστί τάιμινγκ). Σημασία έχει η σχέση τη δεδομένη στιγμή. Κι οι στιγμές μας είναι ρευστές. Η λογοτεχνία δεν είναι φιλολογία, όταν μιλάμε για τέχνη μπλέκεται το συναίσθημα με τη γνώση. Η γνώση δεν φτάνει για να εκτιμήσεις ένα βιβλίο. Μερικές φορές δεν χρειάζεται καν. Όμως το συναίσθημα είναι κάθε φορά παρόν. Και καθορίζει τη στιγμή. Κι αν εγώ σήμερα ταυτιστώ με την ηρωίδα ενός κακού βιβλίου, θα μου το συγχωρήσω. 


                         Κατερίνα Μαλακατέ 



Υ.Γ. 42 Στη φωτογραφία βλέπουμε τα μισοτελειωμένα στο προσκεφάλι μου. Η φωτογραφία τραβήχτηκε προχθές. Σε αυτά έχουν προστεθεί το καινούργιο του Μπαρνς, και το νέο του Μπρυκνέρ. Στην πραγματικότητα διαβάζω Μπαρνς και Κάκου σήμερα. 

7 σχόλια:

  1. Ανάμεσα στα βιβλία της φωτογραφίας βλέπω και το "Μέσα πέτρα" της Μανωλέλη που από ότι έχω δει μόλις κυκλοφόρησε. Δεν νομίζεις ότι είναι απαράδεκτο να "θάβεις" εμμέσως πλην σαφώς το βιβλίο ενός νέου συγγραφέα.
    Το σάιτ αυτό θα έπρεπε να υποστηρίζει τους νέους συγγραφείς και όχι να εξαντλεί την αυστηρότητα και την ειρωνεία του σε αυτούς. Απαράδεκτο ως κίνηση από όποια πλευρά και αν το δει κάποιος. Κρίμα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το βιβλίο της Μαρίας Μανωλέλη το τελείωσα το Σαββατοκύριακο και θα γράψω και ανάρτηση για αυτό σύντομα. Το οτι ήταν στα μισοτελειωμένα εκείνη τη στιγμή δεν λέει απολύτως τίποτα. Πώς το έθαψα; Δίπλα στον Κρασναχορκάι, τον Πουλιέζε, τον Ο'Κάιν; Αλλά αυτό το σχόλιο λέει πολλά για το πώς είναι το σύστημα στην Ελλάδα. Λυπάμαι.

      Διαγραφή
  2. Σίγουρα, όλοι έχουμε μισοτελειωμένα βιβλία (αλλά πολύ περισσότερο, αδιάβαστα βιβλία) στη βιβλιοθήκη μας. Πριν διαβάσω το προηγούμενο σχόλιο, ήθελα να βάλω τον προβληματισμό πώς επιλέγουμε βιβλία για διάβασμα. Δεν τοποθετούμαι για τους συγκεκριμένους τίτλους, θα μπορούσα να πω ότι κάποιους δεν θα τους επέλεγα από την αρχή, αλλά αυτό δεν έχει σημασία γιατί το ίδιο θα συμβαίνει σίγουρα και αντίστροφα με τις δικές μου επιλογές ανάγνωσης, δεν μπορεί να είναι και "γενικής αποδοχής". Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, ακόμη και από τον λόγο που είμαι αναγνώστης/αναγνώστρια κτλ.
    Όμως, το παραπάνω σχόλιο δημιούργησε κι έναν ακόμη προβληματισμό, αν μπορούμε ή και αν πρέπει ν' αναφερόμαστε και αρνητικά στην παρουσίαση ενός βιβλίου, όταν μάλιστα πρόκειται για νέο συγγραφέα. Αυτό είναι μεγάλο θέμα, απλά το θίγω, έχει μπει κι άλλες φορές,έχει γίνει συζήτηση για τον ρόλο της κριτικής και των κριτικών που δεν είναι πάντα κριτικοί αλλά μόνο παρουσιαστές και για τον ρόλο των ιστολόγων που - κανονικά - δεν είναι κριτικοί αλλά παρουσιαστές κτλ κτλ. Όλο ερωτήματα το σχόλιό μου, ίσως θα ήταν καλή ιδέα να υπήρχε τέτοια συζήτηση ευρύτερα, ας πούμε στο φεστιβάλ βιβλίου, αλλά εκεί είναι παρουσιάσεις βιβλίων. Ενδιαφέρουσες, και μάλιστα αυτή την εποχή που το χρειαζόμαστε το βιβλίο και πρέπει να υποστηριχτεί. Φτάνει;

    Υ.Γ. Μόλις παρακολούθησα και τη συζήτηση με τις δύο μετφράστριες Αργυροπούλου και Παπαδήμα, πολύ ενδιαφέρουσα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Όπως απάντησα παραπάνω δεν έθαψα το ελληνικό βιβλίο, το αντίθετο θα κάνω στην ανάρτησή μου δηλαδή. Αλλά από εκεί κι εμπρός οι αναγνώσεις των βιβλίων είναι κάτι προσωπικό. Και ως συγγραφέας το λέω. Το θεωρώ φυσιολογικό να μην διαβάσει κάποιος το βιβλίο σου κι ας το ξεκίνησε, ή να μην του αρέσει και να το πει ή να το γράψει. Είναι αναφαίρετο δικαίωμα του αναγνώστη.

      Διαγραφή
  3. Ανώνυμος27/11/20, 2:27 μ.μ.

    Τι συζητάτε βρε παιδιά; Πιο υποκειμενικό πράγμα από την απόλαυση ενός βιβλίου δυσκολεύομαι να βρω. Ποιος μπορεί να θάψει ή να αναστήσει ένα βιβλίο; Υπάρχει κάποιος που να επηρεάζει τόσο πολύ; Δεν είναι τελικά το προσωπικό γούστο του καθενός που κατατάσσει ένα βιβλίο; Κι εγώ είδα τον αγαπημένο μου "Τραμπ στήμερ" στα αδιάβαστα της Κατερίνας αλλά γιατί να φτάνει κανείς στο σημείο να μιλάει για θάψιμο; Κατά τη γνώμη μου οποιοσδήποτε γράφει μια κριτική, είτε είναι ένας απλός αναγνώστης όπως εγώ είτε είναι κάποιος πιο έμπειρος ή ειδικός, πρέπει να γράφει και αυτά που δεν του αρέσουν. Πιθανά η δική μου ερασιτεχνική άποψη να ταιριάζει και να επηρεάζει πιο πολλούς από όσο του κάθε κριτικού, blogger, συγγραφέα κλπ. Θα πρέπει όλοι μας σαν αναγνώστες να βάζουμε και το δικό μας φίλτρο. Εγώ προσωπικά τις περισσότερες φορές αφήνω να κοπάσει ο θόρυβος (θετικός ή αρνητικός) γύρω από κάποιο βιβλίο που πιθανά θέλω να διαβάσω. Δεν είναι η μόνη ούτε θα είναι η τελευταία φορά που μπορεί να διαφωνώ για ένα βιβλίο ακόμα και με ανθρώπους που γενικά ταιριάζουν τα γούστα μας.
    Φιλικά
    Πέτρος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Υπάρχει και αυτή η κατηγορία βιβλίων που θεωρείς πως το προηγούμενο μοιάζει με αυτό που μόλις ξεκίνησες κι ενώ ξέρεις την πλοκή και το τι θα συμβεί μετά το παρατάς πολύ πριν το ξεκινήσεις.
    Έχω αρκετά αδιάβαστα ούτε εγώ ξέρω πως μαζεύτηκαν επίσης υπάρχουν και κάποια μισοτελειωμένα.
    Η δική μου επιλογή βιβλίων έγινε βάση των παρουσιάσεων και του τι μου άρεσε εμένα. Έπειτα άρχισα να διαβάζω νέους συγγραφείς αλλά πάντα επιλέγω Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Υπάρχει και αυτή η κατηγορία βιβλίων που θεωρείς πως το προηγούμενο μοιάζει με αυτό που μόλις ξεκίνησες κι ενώ ξέρεις την πλοκή και το τι θα συμβεί μετά το παρατάς πολύ πριν το ξεκινήσεις.
    Έχω αρκετά αδιάβαστα ούτε εγώ ξέρω πως μαζεύτηκαν επίσης υπάρχουν και κάποια μισοτελειωμένα.
    Η δική μου επιλογή βιβλίων έγινε βάση των παρουσιάσεων και του τι μου άρεσε εμένα. Έπειτα άρχισα να διαβάζω νέους συγγραφείς αλλά πάντα επιλέγω Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή