"Αρκαδία", Emmanuelle Bayamack-Tam

 

Ξεκίνησα την Αρκαδία μόλις συνειδητοποίησα πως ασχολείται με τη σεξουαλικότητα και το φύλο. Ο καθένας έχει τις εμμονές του και στην παρούσα φάση αυτή είναι η δική μου. Η Εμμανυέλ Μπαγιαμάκ- Ταμ στη Γαλλία γράφει συνήθως νουάρ με ψευδώνυμο, κι αυτό είναι το πρώτο της βιβλίο που βραβεύεται και μεταφράζεται με το δικό της όνομα.

Κεντρική πρωταγωνίστρια στην Αρκαδία είναι η Φαρά, ένα έφηβο κορίτσι, που ζει μαζί με τους γονείς της σε μια ελευθεριακή κοινότητα, το Liberty House, που είναι κατά της βίας και των διαχωρισμών, υπέρ του ελεύθερου έρωτα, του γυμνού σώματος και της αυτοδιάθεσης. Αρχηγός αυτής της κοινότητας είναι ο Αρκαντύ, του αρέσει να κάνει έρωτα με όλους χωρίς διακρίσεις, δεν τον πειράζουν οι ηλικίες, οι δυσμορφίες, οι αναπηρίες, απαγορεύει στα μέλη να τρώνε κρέας, κάνει πύρινα κηρύγματα, είναι κάπως σαν μπαμπάς και υπερφυσικός εραστής μαζί, φροντίζοντας για παχυλές χορηγίες που επιτρέπουν στα μέλη να ξεκουράζονται και να μην δουλεύουν. Η κοινότητα απέχει από όλα τα ηλεκτρονικά μέσα, δεν υπάρχουν κινητά τηλέφωνα ή ίντερνετ, και δεν ενθαρρύνει την επαφή με άτομα εκτός κοινότητας.

Η Φαρά είναι ένα ατσούμπαλο παιδί, το σώμα της είναι κάπως τετράγωνο και βαρύ, και φαίνεται σαν τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου της να είναι αντρικά. Παρ’ όλα αυτά ο Αρκαντύ γίνεται εραστής της –περιμένει τα 15α της γενέθλια για να μην τους πιάσει ο νόμος. Αυτή τον λατρεύει. Αλλά συνειδητοποιεί αργά και σταθερά, πρώτον πως πάσχει από κάποια διαταραχή φύλου γενετικά και είναι ίντερσεξ, χωρίς όμως η ίδια να έχει αμφιβολία για την ταυτότητα φύλου της, δεύτερον πως ο Αρκαντύ είναι πενήντα ετών κι ίσως δεν ήταν το πιο σωστό να είναι εραστής της όσο ήταν έφηβη ή και παιδί, τρίτον πως όλα όσα λέγονται από τον Αρκαντύ δεν ισχύουν, όταν την πόρτα της κοινότητας χτυπά κάποιος πραγματικά διαφορετικός και απειλούνται τα προνόμια.

Η αρχική ιδέα της Μπαγιαμάκ- Ταμ είναι εξαιρετική, στήνει του ήρωες και την αφήγηση με κέφι και, σε αρκετά σημεία, χιούμορ. Χειρίζεται κάπως περίεργα τη ρευστότητα του φύλου της πρωταγωνίστριας, και δεν πιστεύω πως τα μη δυικά άτομα μπορούν να ταυτιστούν μαζί της. Με την ίδια αμηχανία στέκεται απέναντι στο LibertyHouse∙ το σατιρίζει, αλλά δεν το χλευάζει, ούτε το καταδικάζει. Ομολογώ πως θα περίμενα κάτι άλλο όσο η Φαρά αφυπνίζεται και κατανοεί πια ως ενήλικη, μακριά από τη σέκτα, τι ακριβώς συνέβη στην παιδική της ηλικία. Αντί για αυτό, από τη μέση του βιβλίου και μετά αρχίζει μια επικίνδυνη φλυαρία, επαναλήψεις στα συναισθήματα της κεντρικής της ηρωίδας, που μοιάζει να μην εμβαθύνει σε όσα τραυματικά της έχουν συμβεί, την ανακάλυψη πως κάνει μετάβαση από κορίτσι σε αγόρι χωρίς πραγματικά να το θέλει, τη σεξουαλική της αφύπνιση από τόσο μικρή, από έναν άντρα τόσο μεγαλύτερο. Αλλά και το τι είναι πραγματικά διαχωρισμός και ρατσισμός.

Η Αρκαδία είναι ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα. Η συγγραφέας δεν κάνει επίδειξη λογοτεχνικής τεχνικής, ούτε όμως να χάνει κάπου το νήμα της αφήγησης. Πιθανότατα χρειαζόταν να σκάψει κάπως βαθύτερα στα ζητήματα φύλου και κακοποίησης που είναι προτάγματα της εποχής, για να απογειωθεί το κείμενο και να μην κάνει κοιλιά. Το μυθιστόρημα παραμένει πάντως άξιο να διαβαστεί. Ειδικά από αυτούς που τα ζητήματα αυτά δεν τους απασχόλησαν ποτέ ως τώρα.

                               Κατερίνα Μαλακατέ

"Αρκαδία", Emmanuelle Bayamack-Tam, μετ. Χαρά Σκιαδέλλη, εκδ. Πόλις, 2021, σ. 376

" Η λίστα του Λεπορέλο", Φώτης Δούσος

Η λίστα του Λεπορέλο του Φώτη Δούσου είναι ένα βιβλίο που θα μιλήσει στην καρδιά συγγραφέων και βιβλιόφιλων. Πρόκειται για ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με κεντρικό θέμα έναν ψυχοπαθή σίριαλ κίλερ εκδοτών. Όλοι υποπτεύονται από την αρχή κάποιον απογοητευμένο συγγραφέα που δεν του εξέδωσαν το πόνημά του. Είναι ξεκάθαρο εξάλλου πόσο συγγραφείς και αναγνώστες αγαπάμε τους εκδότες και δεν θα θέλαμε να τους δολοφονήσουμε. Αστειεύομαι βεβαίως, και η αλήθεια είναι πως το χιούμορ είναι κεντρικό στοιχείο του βιβλίου. Μια καλοπροαίρετη σάτιρα του εκδοτικού χώρου και ταυτόχρονα ένα καλογραμμένο αστυνομικό μυθιστόρημα, που κρατά το ενδιαφέρον, χωρίς να είναι ένα κλασικό whodunit. Κανένας δεν νοιάζεται να βρει τον δολοφόνο.

Κεντρικός ήρωας ο εκδότης Γιάννης Δημάδης, εκδότης του Λίθου, ενός μάλλον μεσαίου εκδοτικού οίκου, που εκδίδει καλή λογοτεχνία, και πού και πού κανένα ευπώλητο ή βιβλίο που θα κάνει ντόρο. Ο Δημάδης βαριέται πολύ τους Έλληνες συγγραφείς, τον εγωισμό και την ομφαλοσκόπησή τους, όμως θα χρειαστεί να ασχοληθεί ξανά με αυτούς και τα «κομμένα» τους βιβλία όταν τρεις μεγαλοεκδότες δολοφονούνται. Και οι τρεις έχουν λάβει τρεις «προειδοποιητικές νουβέλες» στις οποίες δεν έδωσαν καμία σημασία και φυσικά δεν εξέδωσαν. Ο Δημάδης αισθάνεται πως είναι επόμενος στη λίστα, και μαζί με την κόρη του, μια ντετέκτιβ, τον Αναγνώστη του Λίθου, τη γραμματέα του κι έναν μεγαλοκριτικό βουτάνε στα αρχεία του Λίθου, για να βρουν ποιοι είναι οι επόμενοι εκδότες στη σειρά, με ποιον τρόπο θα δολοφονηθούν και ποιος είναι ο σίριαλ κίλερ.

Τα κακώς κείμενα του χώρου σατιρίζονται δεόντως, κάποιοι μπορεί να αναγνωρίσουν στον ίδιο τον Δημάδη, στον μεγαλοκαραχαρία Καστρινό, στο ζεύγος Τσαχουρίδη, χαρακτηριστικά ζώντων εκδοτών. Αλλά και να μην καταλάβει κανείς, δεν έχει καμία σημασία. Οι χαρακτήρες έχουν κάτι χάρτινο και αφύσικο, όπως σε κάθε καλή σάτιρα, αν εξαιρέσεις τον ίδιο τον Δημάδη, που αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο και αναγκαστικά εμβαθύνουμε στις σκέψεις του. Μέσα από αυτόν, το μυθιστόρημα θίγει κι άλλα θέματα, ταυτότητας, της ανάγκης για συντροφιά, το πώς αντιμετωπίζει το ένα φύλο το άλλο.

Ο Φώτης Δούσος «[α]υτό το διάστημα εκπονεί διδακτορική διατριβή για τις τεχνικές της πλοκής στο νεοελληνικό μυθιστόρημα» διαβάζουμε στο αυτί του βιβλίου, κι αυτό είναι έκδηλο στο κείμενο, φαίνεται πως είναι γραμμένο από έναν άνθρωπο που παιδεύεται με τη γραφή και ξέρει όλα τα τετρίπια για να κρατήσει τον αναγνώστη σε εγρήγορση. Η λίστα του Λεπορέλο είναι ένα μυθιστόρημα ευκολοδιάβαστο, όμως δεν το ξεχνάς εύκολα ούτε το προσπερνάς. Κι αν ισχύει η κοινότοπη ρήση πως όλοι οι Έλληνες γράφουν αλλά κανένας δεν βρίσκει εκδότη, τότε ο Φώτης Δούσος έγραψε για τη φαντασίωση του μέσου γραφιά.

                 Κατερίνα Μαλακατέ

"Η λίστα του Λεπορέλο", Φώτης Δούσος, εκδ. Νεφέλη, 2021, σ.400

Υ.Γ. 42 Η λίστα του Λεπορέλο είναι η γνωστή λίστα με τα ονόματα των γυναικών που είχε αποπλανήσει ο Ντον Τζιοβάνι. 

 

"Έτσι αρχίζει το κακό", Javier Marías

 

Ο Χαβιέρ Μαρίας είναι ίσως από τους πιο αγαπημένους μου σύγχρονους συγγραφείς, κάθε νέο βιβλίο του στα ελληνικά είναι εκδοτικό γεγονός, ενώ κάθε χρόνο στα Νόμπελ μια φωνούλα μέσα μου είναι έτοιμη να θριαμβολογήσει «Χαβιέρ Χαβιέρ». Δεν το χει πάρει ακόμα, αλλά θα το πάρει.

Το Έτσι αρχίζει το κακό γράφτηκε στα ισπανικά το 2014, αλλά μεταφράστηκε εδώ μόλις φέτος. Πρόκειται για ένα βιβλίο πιο ογκώδες από τα προηγούμενα, που όμως έχει όλη τη γοητεία της γραφής του, τον σπειροειδή, και κάποτε κυματισμό τρόπο να γράφει και να σκέφτεται, τον μακροπερίοδο, εξαιρετικά κομψό λόγο, τις σκηνές που μένουν ανεξίτηλα γραμμένες στη μνήμη όσα χρόνια κι αν περάσουν. Ταυτόχρονα όμως λόγω όγκου είναι κι ένα από τα πιο βασανιστικά βιβλία του, από τις ελάχιστες φορές που η μανία του να γυρίζει στον ίδιο και τον ίδιο συλλογισμό κουράζει τον αναγνώστη και κάπως τον απωθεί.

Ο τίτλος του βιβλίου είναι από τον Άμλετ, κι αυτό είναι ένα βαθύτατα πολιτικό βιβλίο, για τις πληγές που άφησε η σχεδόν πεντηκονταετής δικτατορία του Φράνκο στην Ισπανία, για τον εμφύλιο που δεν θα σταματήσει να στοιχειώνει τους Ισπανούς, για την ανάγκη να ξεχαστούν τα εγκλήματα του Φρανκισμού, και της συγχώρεσης, αλλά ταυτόχρονα και της αδικίας που εμπεριέχει αυτή η λησμονιά, η επιλογή να μην μιλάς πια για την αλήθεια για να μπορέσεις να συνυπάρξεις με αυτόν που για χρόνια υπήρξε ο δυνάστης σου.

Βρισκόμαστε στην δεκαετία το ’80. Ο «νεαρός Βέρε» κάνει την πρακτική του ή κάτι τέτοιο στο σπίτι ενός ήσσονος σημασίας σκηνοθέτη, του Μουριέλ. Σιγά σιγά γίνεται έμπιστος αυτού του πολύ γοητευτικού και ταυτόχρονα αινιγματικού και κάπως κυκλοθυμικού μονόφθαλμου διανοούμενου και μένει όλο και περισσότερο χρόνο σπίτι του. Γίνεται μάρτυρας μιας σκηνής ανάμεσα στον Μουριέλ και τη γυναίκα του, τη Μπεατρίθ. Εκείνος της λέει, ενώ απωθεί τις σεξουαλικές της «επιθέσεις», πως τον απάτησε, αλλά το χειρότερο όλων είναι πως του το είπε. Και πόσο καλύτερα θα ήταν αν δεν το ήξερε. Έτσι ξεκινούν όλα, έτσι ξεκινά το κακό, έτσι ξεκινά ο παραλληλισμός της σχέσης του Μουριέλ με την γυναίκα του με την πολιτική. Και τον εμφύλιο.

Ο ίδιος ο Μαρίας δεν παντρεύτηκε ποτέ, όμως του αρέσει να γράφει για τις πολύχρονες σχέσεις, τη μηχανική του γάμου, τους συμβιβασμούς, τα ερωτικά τερτίπια. Η ηρωίδα του η Μπεατρίθ είναι μια πολύ ερωτική γυναίκα, ο «νεαρός Βέρε» την ποθεί κολασμένα, όμως ο άντρας της την αγνοεί. Κι αυτή περιφρονημένη, σχεδόν εμμονικά κολλημένη πάνω στον γάμο της που έχει καταλήξει πια ερείπιο, αναπολεί την παλιά ευτυχία, ενώ πηδιέται με άλλους. Ένας από τους εραστές της είναι ο γιατρός Βαν Βέκτεν, ένας τύπος που φαίνεται τώρα καλός και αγαθός, ενώ δεν υπήρξε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Ο Μουριέλ αναθέτει στον Βέρε να τον ακολουθεί κι έτσι αρχίζει η πλοκή.

Ο αφηγητής και κεντρικός ήρωας είναι ένας άνθρωπος που δεν έζησε τον Φρανκισμό, ζει όμως στον ελεύθερο κόσμο μετά, και δεν μπορεί πλήρως να καταλάβει τι έζησαν οι προηγούμενοι. Παλεύει να καταλάβει το παρελθόν, πολιτικό και κοινωνικό και ερωτικό, των ανθρώπων γύρω του, αλλά η τωρινή πραγματικότητα τον ξεπερνά. Από αυτή την άποψη ίσως να είναι αυτό ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του Μαρίας, δεν μιλά μόνο για την αλήθεια και την ταυτότητα, τον έρωτα και τον γάμο, την αμαρτία και την ηδονή, αλλά αναγάγει τα πάντα στην πολιτική. Όμως ταυτόχρονα πρόκειται και για ένα κουραστικό φιδωτό ανάγνωσμα, που σε κάποια σημεία σέρνεται. Χρειαζόταν εδώ ένα κείμενο πιο σφιχτό.

Το Έτσι αρχίζει το κακό είναι ένα μυθιστόρημα που θα γοητεύσει όποιον διαβάζει πρώτη φορά Μαρίας. Έχει εξάλλου ο Χαβιέρ αυτή την ιδιότητα, είτε τον λατρεύεις και διαβάζεις όλα τα βιβλία του, είτε τον μισείς και δεν ξανασχολείσαι. Για μας πάντως, που ανήκουμε στην πρώτη κατηγορία, δεν είναι σίγουρα το καλύτερό του.

                              Κατερίνα Μαλακατέ

"Έτσι αρχίζει το κακό", Χαβιέρ Μαρίας, μετ. Έφη Γιαννοπούλου, εκδ. Πατάκη, 2021, σ. 620

Για προηγούμενα βιβλία του στα Ελληνικά δείτε εδώ: 

• Μαρίας Χαβιέρ, "Αύριο στη μάχη να με σκεφτείς"
• Μαρίας Χαβιέρ, "Τα λημέρια του λύκου"
• Μαρίας Χαβιέρ, "όταν ήμουν θνητός"
• Μαρίας Χαβιέρ, "Το πρόσωπό σου αύριο. 1. Πυρετός και Λόγχη" 
• Μαρίας Χαβιέρ, "Γράφοντας τις ζωές των άλλων" (Μαραμπού)
• Μαρίας Χαβιερ, "Ερωτοτροπίες"
• Μαρίας Χαβιέρ, "Καρδιά τόσο άσπρη" 
• Μαρίας Χαβιέρ, "Όλες οι ψυχές" 

Όλα τα βιβλία του live

Η λίστα όλων των βιβλίων που αναφέρθηκαν στο live της Δευτέρας με την Αγγελική Μποζίκη στο Διαβάζοντας. Ελπίζω. Αν δείτε κάποιο λάθος ή παράλειψη, πείτε μας να διορθώσουμε. 

«Η χώρα των άλλων» Λειλά Σλιμανί, μετ. Κλαιρ Νέβα και Μανώλης Πιμπλής, εκδ. Μεταίχμιο

«Αυτοί που επέζησαν», Τζέιν Χάρπερ, μετ. Χίλντα Παπαδημητρίου, εκδ. Μεταίχμιο

«Αβεσσαλώμ Αβεσσαλών», Γουίλιαμ Φώκνερ, μετ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Gutenberg

«Εκπνοή», Τεντ Τσιανγκ, μετ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Ίκαρος

«Ανωμαλία», Ερβέ Λε Τελιέ, μετ. Αχιλλέας Κυραικίδης, εκδ. Opera

«Να μάθω να μιλώ με τα φυτά», Μάρτα Οριόλς, μετ. Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Καστανιώτη

«Η θάλασσα δεν είναι μπλε», Πέλα Σουλτάτου, εκδ. Καστανιώτη

«Αρκαδία», Εμανυέλ Μπαιαμάκ-Ταμ, μετ. Χαρά Σκιαδέλλη, εκδ. Πόλις

«Οι εμπρηστές», Ρ.Ο. Κουόν, μετ. Παλμύρα Ισμυρίδου, εκδ. Δώμα

«Γη που χάνεται», Τζούλια Φίλιπς, μετ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο

«ρου», Κιμ Τούι, μετ. Δάφνη Κιούση, εκδ. Άγρα

«Γυμνά οστά», Δημοσθένης Παπαμάρκος, Kanellos Kob, εκδ. Polaris

«Σφαγείο Νούμερο 5 – Graphic Novel», Κέρτ Βόνεγκατ, Ράιαν Νορθ, Άλμπερτ Μόντειζ, εκδ. Anubis

«Η λίστα του Λεπορέλο», Φώτης Δούσος, εκδ. Νεφέλη

«Ο θάνατος του Οδυσσέα», Δημήτρης Σίμος, εκδ. Μεταίχμιο

«Έτσι αρχίζει το κακό», Χαβιέρ Μαρίας, μετ. Έφη Γιαννοπούλου, εκδ. Πατάκη

«Μην πεις λέξη», Πάτρικ Ράντεν Κιφ, μετ.Κωστής Πανσέληνος, εκδ. Μεταίχμιο

«Το πέρασμα του μακελάρη», Τζον Γουίλιαμς, μετ. Αθηνά Δημητριάδου, εκδ. Gutenberg

«Όλοι θέλουν να χορεύουν», Αλμπέρτο Γκαρλίνι, μετ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Πόλις

«Αυτοβιογραφία», Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου, εκδ. Μεταίχμιο

«Το δέρμα», Σέρχιο δελ Μολίνο, μετ. Μαρία Παλαιολόγου, εκδ. Ίκαρος

«Λευκή πανώλη», Φρανκ Χέρμπερτ, μετ. Νίκος Στρατηγάκης, εκδ. Οξύ

«Τέλος», Καρλ Ούβε Κνάουσγκορντ, μετ. Σωτήρης Σουλιώτης, εκδ. Καστανιώτη

«Σάγκι Μπέιν», Ντάγκλας Στιούαρτ, μετ. Σταυρούλα Αργυροπούλου, εκδ. Μεταίχμιο

«Μπίλυ Μπαντ ναύτης», Χέρμαν Μέλβιλ, μετ. Παναγιώτης Κεχαγιάς, Κώστας Σπαθαράκης, εκδ. Αντίποδες

«Ο μεγάλος απατεώνας», Χέρμαν Μέλβιλ, μετ. Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος, εκδ. Πατάκη

«Ιστορία μιας καθωσπρέπει οικογένειας», Ρόζα Βεντρέλλα, μετ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Πατάκη

«Κατάλογος απωλεσθέντων», Γουντιτ Σαλάνκυ, μετ. Γιάννης Καλλιφατίδης, εκδ. Αντίποδες

«Ο γορίλλας του δολοφόνου», Γιακόμπ Βεγκέλιους, μετ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Πατάκη

«Άτακτο αίμα», Γιώργος Παπαδάκης, εκδ. Εστία

«Η τρυφερή αδιαφορία του κόσμου», Πίτερ Σταμ, μετ. Μαριάννα Τσάτσου, εκδ. Καστανιώτη

«Νοσταλγία», Μίρτσεα Καρταρέσκου, μετ. Βίκτωρ Ιβάνοβιτς, εκδ. Καστανιώτη  

«Άλμπερτ Νόμπς. Ούτε άντρας, ούτε γυναίκα», Τζορτζ Μουρ, μετ. Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος, εκδ. Στιγμός

«Έξι βαλίτσες», Μπίλλερ Μαξίμ, μετ. Πελαγία Τσινάρη, εκδ. Πατάκη

«Αναποδιά στην άκρη του γαλαξία», Έτγκαρ Κέρετ, μετ. Χρυσούλα Παπαδοπούλου, εκδ. Καστανιώτη

«Ο Τουρίστας», Ολεν Σταινχάουερ, μετ. Άλκηστις Τριμπέρη, εκδ. Πόλις

«Ο γατούλης πέθανε», Ξαβιέ ντε Μουλέν, μετ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Στερέωμα

«Άνθρωποι στο περιθώριο», Ούλριχ Αλεξάντερ Μπόσβιτς, μετ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Κλειδάριθμος

«Χαμένοι στη Νάπολη», Χέντι Γκουντριτς, μετ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Κλειδάριθμος

«Σπασμένος καθρέφτης», Μέρσε Ροδορέρα, μετ. Ευριβιάδης Σοφός, εκδ. Καστανιώτη

«Το τέλος του έρωτα», Ίβα Ιλούζ, μετ. Διονύσης Παπαδουκάκης, Εκδόσεις του 21^ου

«Ο κουτσός άγγελος», Αλέξης Πανσέληνος, εκδ. Μεταίχμιο

«Πέμπτο βιβλίο», Λάβκραφτ, μετ.Μαρία Έξαρχου, εκδ. Οξύ

«Ο καιρός», Τζέννυ Όφιλ, μετ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Στερέωμα

«Πιστή και ενάρετη νύχτα», Λουίζ Γκλικ, μετ. Χάρης Βλαβιανός, Δήμητρα Κωτούλα εκδ. Στερέωμα

«Η ζωή εδώ και τώρα», Βισουάβα Σιμπόρσκα, μετ. Μπεάτα Ζουλκιεβιτς, εκδ. Καστανιώτη

«Εσύ κι εγώ», Όλιβερ Τζέφερς, μετ. Φίλιππος Μανδηλαράς, εκδ. Ίκαρος

«Ο σταθμάρχης Φαλλμεράυερ», Γιόζεφ Ροτ, μετ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Άγρα

Το live μας εδώ: 

https://www.facebook.com/698600764/videos/524325448892743/

  

"Η θάλασσα δεν είναι μπλε", Πέλα Σουλτάτου

Η θάλασσα δεν είναι μπλε είναι το πρώτο βιβλίο της Πέλας Σουλτάτου που διάβασα εγώ, αλλά το τέταρτο δικό της. Περίεργο, μιας και η Πέλα είναι γνωστή μπλόγκερ, είναι στην ηλικία μου, και πάντα με κάποιον περίεργο τρόπο ένιωθα πως είμαστε κοντά, έστω και διαδικτυακά. Ίσως να έφταιξε αυτή η οικειότητα, δημιουργεί ένα βάρος, αν δεν σου αρέσει το βιβλίο του ανθρώπου που τον νιώθεις κοντινό, η ευθύνη θα είναι μεγαλύτερη. Τελικά, όλα αυτά ήταν οι δικές μου ανασφάλειες, το βιβλίο της μου άρεσε, για να ακριβολογώ, το ευχαριστήθηκα.

Τα περισσότερα διηγήματα της συλλογής είναι πρωτοπρόσωπα, κι ο αναγνώστης έχει συνεχώς την αίσθηση πως είναι αυτοβιογραφικά, πως η συγγραφέας βυθίζεται στις μνήμες από τα παιδικά και τα εφηβικά της χρόνια για να πει πράγματα για το παρόν και να δει μακρινά στο μέλλον της. Η μνήμη και η νοσταλγία παίζουν ένα παιχνίδι επικίνδυνης ισορροπίας, κάποιες ιστορίες είναι σαν να διηγείται μια φίλη τη ζωή της, μετά ο τόνος αλλάζει, και θυμάσαι πάλι πως πρόκειται για μυθοπλασία. Τα κείμενα είναι ως επί το πλείστον μικρά, κάποια οριακά μιας σελίδας, κάποια λίγο μεγαλύτερα.

Ξεχωρίζουν το «Ο Στελής δεν παίζει με αμαξάκια», ένα πικρό διήγημα για το πώς είναι να είσαι ομοφυλόφιλος στην Κρήτη, το πολύ σφικτό, σχεδόν σαν ποίημα «Του Αγίου σώματος» αλλά και το έντονα αυτοβιογραφικό «Η μεγάλη μαμά και ο μικρός θεός»· που είμαι πεπεισμένη πως είναι αληθινό. Τα θέματα της Σουλτάτου είναι ο έρωτας, ο θάνατος κι η ζωή, οι σχέσεις των ανθρώπων, η παιδική μας ηλικία. Τόπος, ο δικός της, η Κρήτη, σε μερικά διηγήματα δεσπόζει τόσο (μαζί με την ντοπιολαλιά) που έχεις την αίσθηση πως ο τόπος πρωταγωνιστεί περισσότερο από όποιον άλλον χαρακτήρα. Αλλά μετά συνειδητοποιείς πως πρωταγωνίστρια είναι η γυναίκα, τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα, το πρώτο φιλί, ο πρώτος έρωτας, η πρώτη περίοδος, πώς είναι να είσαι θηλυκό σε μια κοινωνία που είναι ακόμα φαλλοκρατική αλλά διατείνεται πως δεν είναι. Πρόκειται για διηγήματα ενηλίκιωσης και ωρίμανσης.

Όλα αυτά συνθέτουν ένα σύμπαν πολύ ενδιαφέρον, κάποιες στιγμές παιδικό και ονειρικό, άλλες πολύ ενήλικο και σοβαρό. Από τη μνήμη αναδύεται αναπότρεπτα και το τραύμα, αυτό είναι πολύ δύσκολο να το αποφύγεις. Στην πράξη μάλλον στη μυθοπλασία είναι το ζητούμενο. H θάλασσα δεν είναι μπλε μοιάζει ένα απλό βιβλίο που εστιάζει στο βιώμα, μα δεν μένει σε αυτό, προχωρά βαθύτερα. Κι αυτή η μετουσίωση είναι τελικά η μαγεία της λογοτεχνίας.

                                 Κατερίνα Μαλακατέ

Η θάλασσα δεν είναι μπλε και άλλες αποκαλύψεις, Πέλα Σουλτάτου, εκδ. Καστανιώτη, 2021, σ.193