Τρέφω μια κάποια λατρεία για τη Βιρτζίνια Γουλφ, όλα τα κείμενά της, αλλά πιο πολύ τον Φάρο και την Νταλογουέι. Δεν είναι μόνον τι αντιπροσωπεύει για τις γυναίκες της γραφής η Βιρτζίνια, την απελευθέρωσή μας, την πίστη πως οι γυναίκες μπορούν να γράψουν ισάξια με τους άντρες χωρίς να τους μιμούνται, δεν είναι πως ήταν ιδιοφυής και στέκεται μαζί με τον Τζόυς και τον Προυστ εκεί ψηλά στα εικονίσματα του μοντερνισμού, είναι που αγαπώ τον κυματισμό της γραφής της, που αν αφεθώ στις σπείρες και τους μαιάνδρους της, προκύπτει μέσα μου ένα άλλο κείμενο, μέσα στο κείμενο, σαν να είναι το μυαλό μου που δημιουργεί τις εικόνες κι όχι το δικό της.
Η κα Νταλογουέι είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Χρησιμοποιεί τη ροή συνείδησης όχι μόνον στους πρωτοπρόσωπους εσωτερικούς μονολόγους αλλά και στον τριτοπρόσωπο παντογνώστη αφηγητή, δημιουργώντας χωρίς να το καταλάβει ο αναγνώστης, μια πολυπρισματική αφήγηση, όπου κάθε ήρωας με τον δικό του συνειρμικό τρόπο μάς λέει μια πλευρά της ιστορίας. Σιγά σιγά τα κομμάτια ολοκληρώνονται, δημιούργουν ένα καλειδοσκόπιο μέσα στη ψυχή της Νταλογουει και του συμπρωταγωνιστή της, του Σέπτιμους.
Νταλογουέι και Σέπτιμους, η πρωταγωνίστρια και η σκιά της, το ανάλαφρο φως και το βαρύ σκοτάδι της υπαρξιακής ανησυχίας και του τραύματος, δεν συναντιούνται ποτέ. Ένας ήχος σαν πιστολιά ακούγεται στην αρχή του βιβλίου, έχει η σκάσει η εξάτμιση ενός πολυτελούς αυτοκινήτου, για την Νταλογουέι και την κοινωνία, το θέμα είναι ποιος ή ποια διάσημη είναι μέσα σε ένα τέτοιο αμάξι, για τον Σέπτιμους είναι η σκανδάλη για να γυρίσει στον Πόλεμο και το μετατραυματικό του σύνδρομο. Οι δυο χαρακτήρες δεν βρίσκονται ποτέ, όμως τους ενώνει μια αόρατη γραμμή, που είναι κεντρικό θέμα του βιβλίου, η αγωνία και η δυσφορία της ύπαρξης.
Η κα Νταλογουέι σκέφτεται τον νεανικό της έρωτα, τον Πίτερ, κι ο Πίτερ τη σκέφτεται. Αλλά είναι παντρεμένη με τον Ρίτσαρντ Ντάλογουει, πολιτικό ήσσονος σημασίας και μάλλον μικρής ευφυίας, που όμως της εξασφαλίζει μια πλούσια ζωή. Εκείνη, δεν έχει τίποτα άλλο παρά να ετοιμάζει δεξιώσεις και το κάνει καλά, νιώθοντας κάθε στιγμή το κενό να τη ζυγώνει, βλέποντας σε κάθε γωνιά τον Πίτερ. Μα όταν ο Πίτερ έρχεται, δεν σηκώνει καν το βλέμμα από το φόρεμα που μαντάρει. Είναι αποτυχημένος.
Η Γουλφ γράφει ένα αρχετυπικό βιβλίο για τη γυναικεία κατάσταση. Η Νταλογουει, τραγικά κοσμική, παθαίνει κρίση άγχους λίγο πριν την δεξίωση, μήπως δεν πάνε όλα ρολόι, μήπως δεν έρθει ο τάδε και ο δείνα, μήπως δεν πετύχει∙ και κατά τη διάρκεια της πολύ πετυχημένης εκδήλωσης, στεναχωριέται όταν όλοι μιλούν για μια αυτοκτονία στη δεξίωσή της, μα αν είναι είναι δυνατόν, τι θλιβερό θέμα, και δεν βλέπει τους δυο ανθρώπους που αγαπά, τους αφήνει στη γωνία για να τριγυρνά κρεμασμένη στο μπράτσο του πληκτικού πρωθυπουργού. Την πλαισιώνουν η όμορφη κόρη της, Ελίζαμπεθ, που στην αρχή το μόνο που μαθαίνουμε για αυτή μέσα από τη Νταλογουέι είναι πως δεν της μοιάζει και μάλλον δεν έχει τη γοητεία της. Μετά, μέσα από τα μάτια άλλων αφηγητών, μαθαίνουμε πως είναι το ωραιότερο κορίτσι της πόλης. Εκεί είναι και η κυρία Κάλισμαν, μορφωμένη, αλλά άσχημη, φτωχή και θεούσα και η υπηρέτρια Φραν, η μόνη που απολαμβάνει το σεξ. Α, και η ερωμένη της Νταλογουέι είναι εκεί.
Η Γουλφ μιλά για σεξ και σεξουαλική ικανοποίηση, ομοφυλοφιλία και έρωτα, για τη ματαιότητα της ύπαρξης, τον συμβιβασμό στα κοινωνικά πρότυπα, για κοινωνικές και πολιτικές ανισότητες και τις γυναίκες εν γένει. Το κεντρικό της όμως θέμα είναι ο θάνατος, η αυτοκτονία, ο αυτοκτονικός ιδεασμός, η ψυχική ασθένεια. Α, και οι γιατροί που κακοποιούν ανεξέλεγκτα όποιον ψυχικά ασθενή, λέγοντας του είτε να το ξεπεράσει είτε να βρεθεί εκτός κοινωνίας σε κάποιο ίδρυμα.
Διάβασα στο πλαίσιο της Λέσχης τη κα Νταλογουέι, για τρίτη φορά, και την έβαλα στη Λέσχη για μένα, γιατί ένιωθα την ανάγκη να την ξαναδιαβάσω, τώρα που ξεπέρασα την ηλικία που την έγραψε η Γουλφ, τώρα που πλησιάζω την ηλικία της Ντάλογουει, που κάτι ξέρω από ματαιότητα, κοινωνικές μάσκες και τραύμα.
Η κα Νταλογουέι είναι και δεν είναι άλτερ ίγκο της Βιρτζίνιας Γουλφ, τι δουλειά έχει εξάλλου η Γουλφ να ταυτίζεται με μια κοσμική επιφανειακή κυρία. Αν την συνδέσεις όμως με το τραύμα του Σέπτιμους, τον αυτοκτονικό ιδεασμό του, τη βαθιά μαυρίλα της ύπαρξης, τότε τα δυο μαζί, άντρας και γυναίκα, όχι μόνο είναι το άλτερ ίγκο της, είναι τα δυο πρόσωπα της Γουλφ-Ιανός.
Η Βιρτζίνια Γουλφ περιγράφει τα τραύματα και τους συμβιβασμούς μας, τη βαθιά απογοήτευση των ανθρώπων από την πεζότητάς τους, την ανικανότητα να ζήσουμε βαθιά, πέρα από συμβάσεις, πέρα από την σκοτεινιά μας, την αδυναμία να βγούμε στο φως αγνοί από τους άλλους. Και το κάνει ενώ η ίδια είναι εικόνισμα και όχι άνθρωπος∙ θα έπρεπε κάθε μέρα οι γυναίκες συγγραφείς ν’ ανάβουμε ένα κεράκι στην αναρχική και ιδιοφυή ψυχή της.
Κατερίνα Μαλακατέ
"Η κυρία Νταλογουέι", Virginia Woolf, μτφ. Κωνσταντίνα Τριανταφυλλοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο
