"The Brooklyn Follies", Paul Auster

Μου χρειαζόταν ένας Όστερ για να θυμηθώ ξανά τη χαρά του διαβάσματος, τι όμορφα που είναι να μπορείς να απλώνεις την ανάγνωση μες στη μέρα, να τελειώνεις τις σελίδες και να αισθάνεσαι καθαρός, εναργής, σαν όλα να έχουν βρει τη θέση τους και τίποτα να μην είναι πια το ίδιο.

Το “Brooklyn Follies” είναι ένα υπέροχο βιβλίο, από έναν συγγραφέα που ακόμα και στις κακές στιγμές του δεν μπορεί να γράψει κακό μυθιστόρημα, στις καλές του όμως είναι απογειωτικός, καθηλωτικός, σχεδόν ύποπτα σαγηνευτικός. Και διαφορετικός. Παρ’ όλη την μεγάλη παραγωγή του μες στα χρόνια, ο Πολ Όστερ δεν πέφτει με τίποτα στην παγίδα της μανιέρας, ξέρει τα τρωτά και τα καλά του και τα χρησιμοποιεί αναλόγως αλλά ως τώρα δεν έχω συναντήσει δυο βιβλία του που να μου θυμίζει το ένα το άλλο.

Ήρωας σε αυτό το μυθιστόρημα είναι Νέιθαν, ένας άνθρωπος που μόλις ξεπέρασε τον καρκίνο των πνευμόνων και αποφασίζει να ξεφύγει από την παλιά του ζωή που περιλαμβάνει ένα πρόσφατο και οδυνηρό διαζύγιο από την επί πολλά χρόνια γυναίκα του και την πρόωρη συνταξιοδότησή του, και εγκαθίσταται στο Μπρούκλυν όπου δεν ξέρει κανέναν. Στην αρχή είναι απελπιστικά μοναχικός, σουλατσάρει άεργος, έτοιμος να πεθάνει. Έπειτα από έναν γερό καυγά με την κόρη του, αποφασίζει να ξεκινήσει διάφορα σημειωματάρια όπου διηγείται τα ευτράπελα επεισόδια και τις τρέλες της ζωής, της δικής του και των άλλων. Και μετά πέφτει πάνω στον ανιψιό του Τομ.

Ο Τομ ήταν κάποτε ο αγαπημένος του- ο Νέιθαν τον είχε μυήσει στην αγάπη της λογοτεχνίας- και την τελευταία φορά που συναντήθηκαν ήταν έτοιμος να κάνει τη διατριβή του πάνω σε αυτή. Με τα χρόνια είχαν χαθεί, κι όταν τον είδε στο ταμείο του τοπικού παλαιοβιβλιοπωλείου, κατάλαβε πως κάτι πήγε στραβά στη ζωή του νεαρού – υπέρβαρος, έχοντας παρατήσει τη διατριβή και την υποτροφία του, είχε δουλέψει κάποιον καιρό σαν ταξιτζής κι είχε χάσει την δυνατότητα να ονειρεύεται.

Γύρω από τους δυο αυτούς χαρακτήρες, τον Τομ και τον Νέιθαν στήνεται σιγά σιγά ένα γαϊτανάκι γεγονότων, που περιλαμβάνουν την αδελφή του Τομ και την ανήλικη κόρη της Λούσυ, το αφεντικό του Τομ, έναν χαρισματικό γκέι καιροσκόπο, τον Χάρυ, που είναι το αφεντικό του παλαιοβιβλιοπωλείου και φυσικά πολλά μικρά περιστατικά από αυτά που αλλάζουν την ζωή. Παρακολουθούμε τους δυο ήρωες να πορεύονται, να ανταλλάσσουν όνειρα, σιγά σιγά να κάνουν βήματα προς μια κατεύθυνση διαφορετική από την αρχική τους. Αν κάτι με ενόχλησε είναι το υπερβολικό happy end, δεν μπορεί όλα στο τέλος να πηγαίνουν κατ΄ ευχή, είναι ενάντια σε κάθε λογοτεχνικό ένστικτο. Αλλά με γέμισε η γραφή του Όστερ, ο τρόπος του να χειρίζεται την υπαρξιακή αγωνία κοντά στα υπαρκτά προβλήματα, η δυνατότητά του να εκφράζει με όρους απτούς το ανείπωτο. Και με καταγοήτευσε το όραμα του Τομ για ένα εσωτερικό καταφύγιο- «ένα μέρος που μπορεί να καταφύγει ο άνθρωπος όταν η ζωή στον πραγματικό κόσμο δεν είναι πια δυνατή».

Το «Brooklyn Follies» δε φτάνει τη μαγεία της Τριλογίας της Νέας Υόρκης, δεν έχει πρωτοποριακή φόρμα, δεν είναι το καλύτερο βιβλίο του Όστερ. Είναι όμως ένα υποδειγματικό μυθιστόρημα χαρακτήρων. Ταυτίζεσαι με τους ήρωες, τους βλέπεις να ελίσσονται, να ξεπερνούν τα ελαττώματά τους, να αλλάζουν χωρίς να χάνουν αυτό που είναι. Κι αυτό τις περισσότερες φορές είναι ανακουφιστικό και μαγευτικό. Όπως περίπου η πραγματική ζωή.

"The Brooklyn Follies", Paul Auster, ed. Faber&Faber, 2005, pg. 304