Μεγαλειώδες παραλήρημα
- Ρέα Σταθοπούλου
Ένας ποιητής και τραγουδοποιός, από τις κορυφαίες φιγούρες της μυθικής δεκαετίας του ‘60, ο οποίος έζησε έναν ταραχώδη βίο, (μέχρι και βουδιστής μοναχός έγινε και ξέγινε) και του οποίου τα τραγούδια - όπως και η βραχνή φωνή του- εξακολουθούν να συγκινούν, ε δεν μπορεί, κάτι ενδιαφέρον θα έχει γράψει, σκέφτηκα κι αγόρασα με χαρά το μυθιστόρημα του Λέοναρντ Κοέν «Υπέροχοι απόκληροι» (Κέδρος, 2012), γραμμένο το 1966.
Και ξεκίνησε η περιπέτεια της ανάγνωσης.
Εν αρχή ήν ένα ερωτικό τρίγωνο: ένας μελετητής μιας φυλής Ινδιάνων, η οποία είναι υπό εξαφάνισιν, η ανήκουσα στη φυλή αυτή σύζυγός του και ο φίλος του, ο Φ.
Από τις πρώτες σελίδες μαθαίνουμε πως η σύζυγος αυτοκτονεί μ’ έναν παράξενο τρόπο: χώνεται στο φρεάτιο του ασανσέρ, (μένουν στο δεύτερο υπόγειο, όπου δεν κατεβαίνει κανείς άλλος) ώστε όταν επιστρέψει ο σύζυγος και καλέσει το ασανσέρ, να τη σκοτώσει και να ζήσει την υπόλοιπη ζωή του μέσα σε τύψεις.
Εκδίκηση και αυτοκτονία, μαζί! Σατανικό!
Πριν από το σύζυγο, όμως, καταφθάνει ένας πιτσαδόρος κι από λάθος κατεβαίνει αυτός στο υπόγειο. Έτσι, το σχέδιο της συζύγου πετυχαίνει μόνο κατά το δεύτερο σκέλος. Εκτιμώ το χιούμορ του συγγραφέα και συνεχίζω την ανάγνωση με προσδοκίες.
Σε λίγο όμως ο ειρμός χάνεται, όπως χάνεται κι ο αφηγητής (είναι ο μελετητής σύζυγος), μέσα στις αναμνήσεις – και φαντασιώσεις – των ερωτικών στιγμών που έζησε με τη νεκρή πλέον σύζυγό του και τον φίλο του Φ.. Όλα αυτά συμβαίνουν υπό την σκιάν μιας Ινδιάνας αγίας, η οποία έζησε τον 17ο αιώνα. Η ιστορία της Αγίας – με ολίγη από εκχριστιανισμό αγρίων φυλών - παρεμβάλλεται στην αφήγηση και φιλοδοξεί να συνδέσει τη θρησκευτική πίστη με τη σεξουαλικότητα, καθώς η Αγία κάπου στην πορεία, συγχέεται με τη σύζυγο κι εγώ δεν ξέρω πια, τι διαβάζω.
Αυτή είναι η πληρέστερη περιγραφή που μπορώ να κάνω κι ό,τι καταλάβατε, καταλάβατε.
«Πρόστυχο, μεγαλειώδες, παράφορο και πνευματώδες» χαρακτηρίζεται το βιβλίο στο οπισθόφυλλο και δεν θα διαφωνήσω με τους χαρακτηρισμούς.
Παράφορο και πρόστυχο, βέβαια, για τη σφοδρότητα, με την οποία παρουσιάζονται οι σεξουαλικές φαντασιώσεις και την αθυροστομία στην περιγραφή τους. Και μην νομίσετε πως τα λέω αυτά από σεμνοτυφία. Αθυρόστομα είναι και τα θαυμάσια ποιήματα του Μπουκόφσκι. Σεξουαλικά όργια περιγράφει κι ο Ουελμπέκ στα «Στοιχειώδη σωματίδια», τα οποία, όμως, εξυπηρετούν ένα συγκεκριμένο στόχο.
Πνευματώδες, υποθέτω, επειδή φαίνεται να γράφτηκε υπό την επήρεια οινοπνευμάτων ή και άλλων ουσιών.
Τώρα, για το μεγαλειώδες, πολλά μπορεί να πει κανείς. Μεγαλειώδες παραλήρημα, είναι το πιο επιεικές.
Τελειώνοντάς το - είχα βλέπετε μια μαζοχιστική διάθεση, απόλυτα ταιριαστή με το πνεύμα του βιβλίου – έμεινα με μια αμφιβολία, μήπως δεν έπιασα το υψηλό του νόημα.
Όταν αποφάσισα να σας συστήσω να το αποφύγετε, έκανα ένα ψάξιμο για να διαβάσω και κάποια θετικά σχόλια, έναν αντίλογο – γούστα είναι αυτά. Έτσι έπεσα πάνω σε μια επιστολή, με την οποία ο Κοέν απευθύνεται στους Κινέζους αναγνώστες του (ναι, το πόνημα αυτό μεταφράστηκε και στα Κινέζικα!) και με μεγάλη έκπληξη διαπίστωσα πως ακόμα κι εκείνος συμφωνεί μαζί μου, αφού μεταξύ άλλων γράφει:
«…Το «Υπέροχοι απόκληροι», γράφτηκε στο ύπαιθρο, σ’ ένα τραπέζι τοποθετημένο ανάμεσα σε βράχια, αγριόχορτα και μαργαρίτες, πίσω από το σπίτι μου στην Ύδρα, ένα νησί του Αιγαίου πελάγους. Ζούσα εκεί πολλά χρόνια πριν. Ήταν ένα καυτό καλοκαίρι. Ποτέ δεν κάλυπτα το κεφάλι μου. Αυτό που έχετε τώρα στα χέρια σας είναι περισσότερο ένα προϊόν ηλίασης παρά ένα βιβλίο.» ( http://www.leonardcohenfiles.com/)
Να συμπληρώσω, πως σπάνια εκφράζομαι άσχημα για βιβλία, επειδή εκτιμώ τον κόπο που απαιτείται για να γράψει κανείς έστω και μια σελίδα, αλλά ο Κοέν ούτως ή άλλως δεν κινδυνεύει από την φτωχή κριτική μου κι εξακολουθούν να μου αρέσουν τα τραγούδια του.
Υ.Γ. 42 Μπορείτε να μας γράψετε κι εσείς για το βιβλίο εκείνο που δεν συστήνατε ποτέ στους συνανθρώπους σας βιβλιόφιλους και να στείλετε το κείμενο στο kmalakate@gmail.com. Λεπτομέρειες σε τούτο δω το ποστ
