Δίσταζα να ξεκινήσω τις 519 σελίδες του Χιλιανού ποιητή, αν και έχω διαβάσει -και απολαύσει- όλα τα βιβλία του Alejandro Zambra που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, ξεκινώντας από το Μπονσάι. Ο Σάμπρα ξεκίνησε τη λογοτεχνική του καριέρα ως ποιητής, αλλά γρήγορα εγκατέλειψε το βάσανο του στίχου κι αφοσιώθηκε στη μικρή πεζογραφική φόρμα. Όλα τα άλλα του βιβλία που κυκλοφορούν στα ελληνικά είναι σε μέγεθος νουβέλας, κάποιες φορές υβριδικά, πάντοτε όμως με τη ματιά επικεντρωμένη στον άνθρωπο. Για να είμαι ειλικρινής, έκανα λάθος που δίστασα. Αυτό είναι ίσως το καλύτερο βιβλίο του που έχω διαβάσει, αποδεικνύοντας περίτρανα πως τα καταφέρνει όχι μόνο στην μικρή, αλλά και στην πολύ μεγάλη φόρμα, πως είναι πεζογράφος στην ψυχή, αν και οι ελιτιστές-ποιητές ήρωες του δεν τους έχουν και σε μεγάλη υπόληψη.
Κεντρικοί ήρωες στο μυθιστόρημα είναι ο Γκονσάλο κι ο θετός γιός του, Βισέντε. Κι οι δυο ποιητές, σε μια χώρα που φαίνεται πως όλοι γράφουν ποίηση (δεν ξέρω αν σας θυμίζει κάτι αυτό), ασχολούνται μάλλον παραπάνω με την ανάγνωση και την ανάλυση των ποιημάτων των άλλων, παρά με τα δικά τους. Ο Γκονσάλο γνωρίστηκε με την Κάρλα όταν ήταν κι οι δυο έφηβοι, και έχασαν μαζί την παρθενιά τους. Χρόνια αργότερα θα ξαναβρεθούν, ο Γκονσάλο θα γίνει άτυπος πατριός του γιού της, του Βισέντε, συνεχίζοντας να στοιχειώνεται από την ποίηση. Πολύ καιρό μετά, ο Βισέντε, νεαρός ενήλικας θα προσπαθήσει κι αυτός να βρει τη θέση του στη χιλιανή ποίηση.
Τα γνώριμα θέματα του Σάμπρα, είναι όλα εδώ: ο έρωτας, οι ανθρώπινες σχέσεις, το τι έχει σημασία στη ζωή, η ταυτότητα του καθενός μας, ο πυρήνας μας που δεν αλλάζει, αλλά μετασχηματίζεται ανάλογα στις συνθήκες. Η αγάπη μεταξύ των ανθρώπων, φιλική, ερωτική, πατρική, υιική, είναι πάντα το κεντρικό ζήτημα, ο τρόπος που χανόμαστε και βρισκόμαστε, κάνοντας κύκλους ο ένας γύρω από τον άλλον. Η μνήμη, που αφήνει άλλες αναμνήσεις στον καθένα, διαταράσσοντας κάπως την αίσθησή μας για την πραγματικότητα, και τελικά μας χαστουκίζει όταν δεν την αποδεχόμαστε.
Και η γραφή και η ανάγνωση, το πώς τοποθετείται ο αναγνώστης και ο συγγραφέας (ο ποιητής εδώ) απέναντί τους, πώς προκύπτουν σημαντικά κείμενα, αν έχει σημασία η θέση σου στο λογοτεχνικό κύκλωμα. Η Χιλή έχει δυο Νόμπελ, και τα δυο ποιητικά, κι η βαριά σκιά του Πάμπλο Νερούδα, -τον οποίο οι νέοι ποιητές δεν διαβάζουν πια, αλλά με χαρά δέχονται υποτροφίες από τα ιδρύματά του-, καλύπτει τον χώρο. Από το βιβλίο κάνουν πέρασμα πολλά τρανταχτά ονόματα της χιλιανής ποίησης, βλέπουμε ακόμα και συνέντευξη του Νικανόρ Πάρα, και σχολιάζονται και οι παθογένειές της, με χιούμορ και αγάπη. Για ένα συγγραφέα αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον και πικάντικό σημείο του βιβλίου, μαζί με τις διακειμενικές αναφορές. Φαντάζομαι όμως πως είναι εξίσου σημαντικό και για αυτόν που μόνο διαβάζει χωρίς να γράφει.
Αγάπησα τον Χιλιανό ποιητή, όπως κι όλα τα άλλα βιβλία του Σάμπρα. Δεν είναι βέβαια τόσο σφιχτοδεμένο, όσο οι νουβέλες, μα είναι σημαντικό να βλέπεις έναν γραφιά να αφήνεται, φαίνονται έτσι με μεγαλύτερη ενάργεια οι ραφές της γραφής του, τα θέματα που τον απασχολούν. Μια μικρή κοιλιά στην αφήγηση ίσως υπήρξε, χωρίς να έχει και τόση σημασία. Σημασία έχει πως τελειώνοντας το βιβλίο, ήθελα να ξαναδιαβάσω Ρομπέρτο Μπολάνιο απεγνωσμένα.
Κατερίνα Μαλακατέ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου