Ζοζέ Σαραμάγκου

Και μιας κι εγώ είμαι πολύ συναισθηματική για να γράψω κάτι τόσο εμπεριστατωμένο, διαβάστε στο Ημερολόγιο Ανάγνωσης το άρθρο για τον Σαραμάγκου. Εκπληκτικό......

Από μνήμης

Με αφορμή κάποια σχόλια συνειδητοποίησα πως αυτό το μπλογκ δεν έχει ένα σεντούκι, μια παλιά ντιβανοκασέλα από όπου τα παλιά διαβάσματά μου θα βγαίνουν από καιρό σε καιρό για να σας στοιχειώσουν. Έτσι, από το αριστερό πλάι λείπουν βιβλία και συγγραφείς σημαντικά και αγαπημένα. Δεν ξέρω γιατί, μάλλον δεν είμαι έτοιμη ακόμα να το κάνω. Λείπει ας πούμε ο Μάρκες, ο Μπόρχες, ο Πόε, ο Μούζιλ, κι άλλοι πολλοί.

Από την άλλη έχω έλλειμα μνήμης εντυπωσιακό ως προος την ακρίβεια της πλοκής πολλών βιβλίων. Μετά την ανάγνωση κι όταν κατακαθίσει ο... κουρνιαχτός μένει συχνά μονάχα η αίσθηση. Μη με ρωτήσετε γιατί, έτσι λειτουργούσε ο εγκέφαλος μου από το σχολείο ακόμα. "Πες Κατερινούλα τί έχετε σήμερα ιστορία;" Η μικρή Κατερινούλα έλεγε 4-5 φράσεις, το βιβλίο είχε 3 σελίδες. Κι άρχιζαν οι γκρίνιες.

Μιας όμως και πιστεύω πως το μπλογκ αυτό δεν θα είναι ποτέ ολοκληρωμένο εργαλείο ούτε για μένα ούτε για κανέναν άλλο αν δεν υπάρχει και μια τέτοια ενότητα, θα σας ειδοποιώ κάθε φορά που θα το κάνω. Για να είστε σίγουροι για την ανακρίβεια των λεπτομερειών και τη σπουδαιότητα του βιβλίου.

Το σύνδρομο του Χέρμαν Μέλβιλ.

Ειλικρινά δεν ξέρω τί είναι αυτό που ωθεί τους μεγάλους λογοτέχνες στον Μέλβιλ. Δεν έχω διαβάσει το διήγημα με τον Μπάρτλεμπυ, τον Μόμπι Ντικ τον διάβασα ως βιβλίο παιδικό, πιθανολογώ απλουστευμένο. Κι όμως οι συνεχείς αναφορές στο έργο του με προβληματίζουν. Κάποιοι λένε πως ο Μόμπι Ντικ είναι αρχετυπικό μυθιστόρημα, ιδανικό για να διδαχτεί στα εργαστήρια γραφής. Άλλοι πως είναι το πάθος που μετράει. Έχω αρχίσει να ντρέπομαι που δεν έχω διαβάσει τον Μόμπι Ντικ στα αγγλικά. Ούτε και το διήγημα με τον Μπάρτλεμπυ που ενέπνευσε τόσους και τόσους συγγραφείς. Μάλλον θα πρέπει να το κάνω.

Η καλοσύνη των ξένων

Αν και κατά καιρούς με έχει ενοχλήσει η έκθεση του Πέτρου Τατσόπουλου στα μέσα- μη με ρωτήσετε γιατί, μια, εκ μέρους μου, κακώς εννοούμενη σεμνοτυφία μάλλον φταίει - διάβασα την "Καλοσύνη των ξένων" με ειλικρινές ενδιαφέρον. Είναι ένα έντιμο βιβλίο, ένα κομμάτι της αυτοβιογραφίας του σημαντικό κι έχω την αίσθηση πως δεν το κανιβάλισε.

Ο συγγραφέας λοιπόν, ανακαλύπτει στα δεκαοκτώ του πως είναι υιοθετημένος, κι έτι χειρότερο, όταν βρίσκει, εύκολα, την μητέρα που τον έδωσε, κατανοεί πως δεν θα την ήθελε για μητέρα, πως δεν είναι η μητέρα του. Παρ' όλα αυτά σε όλο το βιβλίο αναφέρεται στους θετούς του γονείς με τα μικρά τους ονόματα, κι όχι ως μαμά και μπαμπά, πράγμα που είμαι σίγουρη πως έκανε μικρότερος. Προσπερνώ τις χαβαλεδιάρικες αναφορές στο πόσο γκομενοπαγίδα είναι η...υιοθεσία και πιστεύω πως εδώ ο Τατσόπουλος έβαλε κομμάτι από τον εαυτό του.

Τον αν αυτό είναι λογοτεχνία, δεν το ξέρω. Μάλλον όχι. Πάντως αν και σπανίως ενδιαφέρομαι για βιογραφίες, ακόμα και μια του Ρεμπώ που μου έχει κάνει δώρο ένας φίλος καρδιάς πριν χρόνια αδιάβαστη κάθεται στα ράφια μου, η ρέουσα γραφή αλλά και το καταφανώς αληθινό του πράγματος, με κράτησαν.

The Island

Σας χρωστώ λοιπόν μια ανάρτηση για το...κουίζ. Το βιβλίο που διάβαζα, το "διεθνές μπεστ σέλερ" είναι "Tο νησί", της Βικτόρια Χίσλοπ και για κακή μου τύχη το διάβασα στα Αγγλικά. Έτσι δεν μπόρεσα να ξεφύγω από την κακογουστιά, τα panegyria, τη despoinida Petrakis, την Kyria Kroystalakis, το meze, και άλλα φαιδρά. Στα σοβαρά πάντως, το βιβλίο πραγματεύεται ένα θέμα ζεστό, αβανταδόρικο, γεμάτο πραγματική συγκίνηση, την εξορία των λεπρών στη Σπιναλόγκα. Το κάνει όμως με επιφανειακό και ρηχό τρόπο και τόσο μα τόσο απελπιστικά αργά.

Η ιστορία αφορά μια Αγγλίδα την Αλέξις, που η μητέρα της έχει ρίζες από την Ελλάδα αλλά δεν της έχει μιλήσει ποτέ γι' αυτό. Όταν αποφασίζει να το ψάξει ανακαλύπτει πως τόσο η προγιαγιά της όσο και η μεγάλη θεία της υπήρξαν λεπρές. Το βιβλίο περνά με άκομψο αφηγηματικό τρόπο σε μια αναδρομή στο παρελθόν, όπου ακολουθούμε την πορεία της οικογένειας αλλά και τη ζωή στον οικισμό των λεπρών.

Το φολκλόρ του πράγματος είναι έκδηλο παντού, παρακολουθούμε κρητικό πανηγύρι, το τελετουργικό του Ορθόδοξου γάμου, πολλές και μεγάλες περιγραφές άσχετων πραγμάτων. Είναι σαν κάποιος να έδωσε μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία σε ένα δεκάχρονο για να τη διηγηθεί.

Τις ενστάσεις μου για τα ευπώλητα τις δήλωσα και στην προηγούμενη ανάρτηση. Ένα μένει να πω, η ιστορία της Σπιναλόγκας, που προσωπικά με αγγίζει πολύ και με ενδιαφέρει, άξιζε καλύτερης τύχης.

Πωλείται μαγαζί γωνία

Διαβάζω τις τελευταίες μέρες ένα από τα ευπώλητα της εποχής, ένα διεθνές μπεστ σελερ κι ειλικρινά η ανάγνωση με κάνει περισσότερο να θλίβομαι, παρά να έχω χαρά. Πρόκειται για μια συγκινητική ιστορία, ένα εξαιρετικό πρωτογενές υλικό, που στα χέρια ενός… Σαραμάγκου θα μπορούσε να γίνει σπουδαίο. Κι όμως η γραφή καταφέρνει να το ευτελίσει, να το καταδικάσει σε περιγραφές της…μπιγκόνιας και την προσθήκη «ελληνικών» λέξεων για το φολκλόρ του πράγματος. Το εξώφυλλο δεν ψεύδεται, είναι όντως ένα βιβλίο ιδανικό για την παραλία.

Για μένα ούτε για κει. Πώς το ψεύτικο γίνεται αληθινό, πως το ευτελές μεταφράζεται σε πωλήσεις και το σημαντικό όχι, πάντα μου διέφευγε ως σύλληψη. Δεν είναι θέμα ευφυΐας του ευρύτερου αναγνωστικού κοινού, φυσικά. Είναι θέμα μάρκετινγκ λοιπόν, κι αν ναι, γιατί να μην προμοτάρεις το σημαντικό; Είναι θέμα ευκολίας, μαζικότητας, τί; Γιατί οι άνθρωποι που δεν μπορούν να γράψουν κατακλύζουν τις λίστες με τα πιο πολυδιαβασμένα; Γιατί αυτοί που δεν μπορούν να τραγουδήσουν πωλούν τα πιο πολλά σι ντι (εδώ γελάνε, ευτυχώς. Το τι έχω ευχαριστηθεί που τα… χιτ των ελληνίδων απολύτων σταρ κρέμονται για πρώτη ακρόαση στα περίπτερα, συνοδευόμενα από ένα περιοδικό για να μειωθούν οι φόροι, όπως ακριβώς οι τσόντες, δε λέγεται….) Δεν είμαι πολύ των εικαστικών τεχνών, η ζωγραφική και η γλυπτική με δυσκολεύουν κι έτσι δεν μπορώ να ξέρω τί γίνεται εκεί. Φαντάζομαι πως λόγω έλλειψης μαζικότητας τα πράγματα θα είναι καλύτερα.

Η τέχνη γεννάται από τις ανάγκες της κοινωνίας ή από την ανάγκη του ατόμου; Κάποτε ήμουν κάθετη σε αυτό. Η τέχνη γεννιέται μια νύχτα από τη φαντασία, μόνο για την τέχνη, για το άτομο που είχε την έμπνευση. Τώρα μεγαλώνω. Καταλαβαίνω τις ανάγκες των καιρών, την έλλειψη από μέρους μου θάρρους να παραδεχτώ το αυτονόητο, πως κι εγώ προσαρμόζομαι σε αυτούς τους καιρούς. Ξεκίνησα να γράφω πεζά, γιατί η ποίηση δεν πουλάει, άλλωστε.

Δεν είναι κακό το πούλημα. Αρκεί στην τιμή να μην περιλαμβάνεται και η ζωή σου

Κρέας από σταφύλι

Ένα μικρό, χαριτωμένο βιβλιαράκι με έναν μάλλον αποκρουστικό τίτλο "Κρέας από σταφύλι. Μια ιστορία ωμοφαγίας" είναι το μυθιστόρημα της Σταυρούλας Σκαλίδη. Η συγγραφέας έχει δύναμη στην περιγραφή και χαρακτηριστικό τρόπο και ύφος. Το βιβλίο θυμίζει αμυδρά την κλειστοφοβική αίσθηση που σου αφήνει το "Η αγάπη άργησε μια μέρα" χωρίς φυσικά να φτάνει τη μοναδικότητα και την πολυπλοκότητα εκείνης της ιστορίας.

Με λίγα λόγια, λοιπόν, ο Φίλης είναι ένας άστεγος των Αθηνών που άφησε πίσω του την γυναίκα και τα δυο κοριτσάκια του στο χωριό για να ξεφύγει από την τρελή και καταπιεστική μάνα του. Η μοίρα το φέρνει έτσι που θα ενωθεί ξανά με τα κορίτσια του με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

Στα υπέρ του βιβλίου το μικρό μέγεθος, η ευκολία στην ανάγνωση, το ενδιαφέρον θέμα, στα κατά η άσκοπη εναλλαγή αφηγητών που δε σε αφήνει να ταυτιστείς με κάποιον και ο ενθουσιασμός της....μητέρας μου με το οπισθόφυλλο. Θέλει οπωσδήποτε να το διαβάσει.