17/8/12

"Στο Φάρο", Virginia Woolf




H Βιρτζίνια Γούλφ είναι ψηλά στη συνείδησή μου, έτσι κι αλλιώς. Ξεκινώντας λοιπόν με αυτήν την θετική προκατάληψη, άρχισα το «Στο Φάρο» με καλή διάθεση, που συνεχίστηκε ως την τελευταία σελίδα. Η γραφή της Γουλφ είναι εκπληκτική, έχει τη δύναμη να εστιάζει στα φαινομενικά ασήμαντα, αυτά που συμβαίνουν κάθε στιγμή μέσα μας και να προσπερνά τα φαινομενικά σημαντικά, να βάζει μέσα σε αγκύλες τους θανάτους ή τους πολέμους, να τους ξεπετά με δυο λόγια και να εστιάζει για ώρα σε ένα δείπνο στην εξοχή. Οι χαρακτήρες της είναι άνθρωποι που συχνά αλλάζουν γνώμη, που βουλιάζουν στην αμφιβολία, κι άλλοτε στη σιγουριά, που έχουν και δεν έχουν επίγνωση του εαυτού τους, είναι με λίγα λόγια αληθινοί άνθρωποι κι όχι μονοσήμαντοι λογοτεχνικοί ήρωες.
            Η πλοκή στήνεται σε ένα σπίτι στην εξοχή, η οικοδέσποινα κα Ράμσεϊ, μητέρα οκτώ παιδιών, φιλοξενεί εκεί εκτός από τον άντρα της, που είναι σπουδαίος στοχαστής και χάνεται σε εκρήξεις θυμού ή εξαλλοσύνης, και κάποιους φίλους, την μικροκαμωμένη Λίλυ που θέλει να γίνει ζωγράφος, τον γέρο κο Καρμάικλ που είναι ποιητής, την όμορφη νεαρή Μίντα, τον κάπως αφελή νεαρό Ρέιλυ, τον μαθητή του άντρα της Τσάρλς Τάνσλευ και τον Ουίλλιαμ Μπανκς, που θέλει να παντρέψει με τη Λίλυ παρά τη διαφορά στην ηλικία τους. Το μυθιστόρημα ξεκινά με έναν καυγά, ο Τζέιμς το στερνοπούλι της οικογένειας θέλει να πάει στο Φάρο, όμως ο πατέρας του τον απογοητεύει, ο καιρός δε θα είναι καλός. Παράλληλα η Λίλυ προσπαθεί να ζωγραφίσει την κυρία Ράμσεϊ όπως την βλέπει αγκαλιά με τον Τζέιμς μέσα από το παράθυρο, ενώ συνεχώς έχει στο μυαλό της τα λόγια του Τάνσλευ, «οι γυναίκες δεν μπορούν να γράψουν, ούτε να ζωγραφίσουν». Οι ήρωες παρακάθονται σε ένα δείπνο, όπου ακούμε κάθε φορά τις σκέψεις διαφορετικού ατόμου. Έπειτα του βλέπουμε δέκα χρόνια μετά- και αφού έχει μεσολαβήσει ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος-  ξανά στο εξοχικό, κάποιοι έχουν πεθάνει, κάποιοι έχουν παντρευτεί, άλλοι έχουν αλλάξει κι άλλοι έχουν μείνει (;) ίδιοι και τα παιδιά σίγουρα έχουν μεγαλώσει.
            Το πολύ ενδιαφέρον είναι η συνεχής αλλαγή του αφηγητή από τις σκέψεις του ενός ήρωα στον άλλο, χωρίς όμως να πρόκειται για έναν παντογνώστη αφηγητή, σε κάθε στιγμή ο συγγραφέας, ο αφηγητής και ο αναγνώστης ξέρει ό,τι ξέρει και νιώθει ο δεδομένος ήρωας, που εδώ που τα λέμε δεν είναι και πολλά. Έτσι ενισχύεται η αίσθηση της ατομικότητας, της ζωής ιδωμένης μέσα από τα μάτια ενός ανθρώπου, της αίσθησης της απώλειας ως κάτι το εξαιρετικά προσωπικό. Ο καθένας βιώνει διαφορετικά την κάθε στιγμή. Μιλάμε για ένα βιβλίο ευαίσθητο, γεμάτο στοχασμούς που θα μπορούσαν να μην αφορούν κανέναν, κι όμως αφορούν τους πάντες. Κι αυτό είναι κατά τη γνώμη μου η μεγάλη δύναμη του «μοντέρνου» μυθιστορήματος.


Υ.Γ.1 Μακράν πιο αγαπημένος μου χαρακτήρας είναι η γεροντοκόρη Λίλυ, που υποψιάζομαι πως περιέχει και πολλές από τις αμφιβολίες της ίδιας της Γούλφ, για την τέχνη, την θηλυκότητα, την ικανότητα των γυναικών να παράγουν τέχνη και τη θέση τους σε μια κοινωνία που όλο αλλάζει κι όλο απαιτεί τα ίδια και τα ίδια, να στήσεις ένα σπιτικό, να στηρίξεις έναν άντρα και να κάνεις παιδιά.

Υ.Γ.2 Ο τίτλος «Προς το Φάρο» που έχουν οι νεότερες εκδόσεις σαφώς είναι πιο κοντά στο πρωτότυπο.

Υ.Γ.3 Νομίζω πως- αν και θα έπρεπε να το αφήσω να κατασταλάξει μέσα μου- ετούτο μου άρεσε πιο πολύ και από την κα Ντάλογουει.

"Στο Φάρο", Βιρτζίνια Γούλφ, μετ. Άρης Μπερλής, εκδ. Ύψιλον, 1995, σελ.240


23 σχόλια:

  1. Το διαβασα πριν απο πολλα πολλα χρονια (ήταν μια εποχη στο τελος της εφηβείας μου που ειχα ερωτευτει τη γραφη της Γουλφ) και δεν το θυμαμαι. Αλλα αυτην την τεχνη , του να μιλαει συνεχως σε πρωτο προσωπο, μεσα απο τα ματια ενος διαφορετικου καθε φορα ηρωα, την εξασκησε στον υψιστο, πιστευω, βαθμο στα "Κυματα", η ιδια συγγραφεας, που για μενα προσωπικα, αποτελουν το αριστουργημα της.


    Από τις πιο ευφυεις γυναικες συγγραφεις

    Καλη σου μερα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις

    1. Από τις λίγες πραγματικά κορυφαίες. Διάβασα τα Κύματα μικρή και δεν τα θυμάμαι, ίσως επιβάλλεται μια ανάγνωση ακόμα. Η Γουλφ με συναρπάζει ακόμα, κι ας την ερωτεύτηκα κι εγώ εκεί στο τέλος της εφηβείας.

      Διαγραφή
  2. Καλησπέρα!Με αυτά που έγραψες με έβαλες στο τρυπάκι να διαβάσω Γουλφ μετά φυσικά τον Μουρακάμι!!χαχαχαχα!Καλό μεσημέρι και καλή συνέχεια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις


    1. Μεγάλη λίστα φτιάχνεις μου φαίνεται....

      Διαγραφή
    2. Σώπα καλέ!!Ένα βιβλίο της θα διαβάσω για αρχή να δω τι παίζει!!χαχαχαχα Ποιός είπε ότι θα τα διαβάσω όλα της???Ένα για αρχή να δούμε και τι παίζει!!Καλό βράδυ!!

      Διαγραφή

  3. Κυρία Ντάλογουει,στο Φάρο,Τα Κύματα.Και τα τρία,πολύ αγαπημένα(μου αρέσει και το Jacob's room,αλλά λιγότερο). Αυτή η πολυεστιακή αφήγηση που περιγράφεις είναι ένα από τα πιο δυνατά όπλα της Γουλφ,μαζί την θαυμαστή της ικανότητα να ιχνογραφεί και τις πιο λεπτές αποχρώσεις της συνείδησης.Η γραφή της ξεφεύγει απ'τον ρεαλισμό,γίνεται ιμπρεσιονιστική,αλλά έτσι ακριβώς,μέσω αυτής της ρευστότητας,επαναπροσεγγίζει τον ρεαλισμό με άλλους όρους(ρεαλισμός στην ουσία δεν είναι ούτε η αναπαράσταση ούτε η φαινομενικότητα). Επιπλέον,στα μυθιστορήματα της Γουλφ δε βρίσκει αυτό που περιμένει όποιος γνωρίζει απλώς το "μύθο" της.Υπάρχει φως,υπάρχει χιούμορ και ειρωνεία,δεν είναι το καταθλιπτικό παραλήρημα που θα επιθυμούσε να διαβάσει κάποιος που "τη βρίσκει" ειδικά με αυτόχειρες συγγραφείς.



    ΥΓ: Aυτό που ίσως με κουράζει πλέον(σε μερικά σημεία,όχι εν γένει) είναι ο λυρισμός της.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις

    1. Θα συμφωνήσω, από τα βιβλία σχεδόν δεν καταλαβαίνω πως πρόκειται για μια γυναίκα που αργότερα έφτασε στην αυτοκτονία. Όσο για το λυρισμό, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως αυτά είναι βιβλία που γράφτηκαν στις αρχές του περασμένου αιώνα. Όσο ριζοσπαστική κι αν είναι η Γούλφ, τα δικά της διαβάσματα την επηρεάζαν.

      Διαγραφή
    2. Ασφαλώς! Και η αδυναμία της,δείγμα της ιδιοφυΐας της είναι. Βλέπεις πώς φτιάχνει,με τα υλικά της εποχής της,κάτι μπροστά από την εποχή της...

      Διαγραφή
    3. Κάναμε και από τα τρία βιβλία αποσπάσματα στο σεμινάριο της Μοντερνιστικης Πεζογραφίας που παρακολουθώ ούσα τέταρτος της στη Φιλολογία του ΕΚΠΑ· όλα ήταν πολύ ενδιαφέροντα, καθώς και το διήγημα Ή κληρονομιά που είχα την τύχη να παρακολουθήσω να το κάνουν παιδιά της Γ λυκείου κατά την "πρακτική μας άσκηση", στο Γεννάδιο Λύκειο Αθηνών, και μάλιστα με τη μέθοδο του ερμηνευτικου διαλόγου... Αν και προσωπικά δεν ξέρω αν θα έμπαινα στον κόπο να διαβάσω ολόκληρο έργο της Γουλφ, και ο ελληνικός μοντερνισμός στην πεζογραφία μου έχει δημιουργήσει ενδιαφέρον, ειδικά οι Δύσκολες νύχτες της Μελπως Αξιωτη που τις διάβασα για τη σεμιναριακη μου εργασία 🙂

      Διαγραφή
  4. Εγώ είχα ξεκινήσει πέρυσι την κα Ντάλογουέι και δεν τα κατάφερα. Την παράτησα στη μέση. Σοκαρίστηκα όταν συνειδητοποίησα ότι μετά από σαράντα σελίδες βιβλίου ήμουν ακόμα στο ίδιο τέταρτο της ώρας χρονικά στο βιβλίο. Και μου έπεσε και μένα βαρύς ο λυρισμός. Αλλά έτσι είναι τα βιβλία... Να περνάς καλά Κατερίνα μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έτσι είναι τα βιβλία, σε άλλους ταιριάζουν και σε άλλους όχι. Ίσως κάποια στιγμή σε συναρπάσει, μπορεί πάλι και ποτέ...

      Διαγραφή
  5. Διάβασα το "Στο Φάρο" και τα "Κύματα" πέρσι το Μάη. Νομίζω πως το δεύτερο με απασχόλησε περισότερο με τη θετική έννοια. Κάποιες στιγμές το πρώτο με κούραζε.
    Την κα Νταλογουέι δεν την έχω διαβάσει ακόμα, το ομολογώ. Ίσως στις επόμενες διακοπές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η κυρία Ντάλογουει θα σε κουράσει ίσως λίγο περισσότερο... Παραδόξως το "στο Φάρο" δεν με κούρασε καθόλου.

      Διαγραφή
  6. Ανώνυμος18/8/12, 12:57 μ.μ.

    Προφανώς το ¨σημείο¨ αυτό δεν είναι το καταλληλότερο, απλώς δεν ήξερα πού θα έπρεπε να γράψω για να σε ρωτήσω (κάτι το οποίο έκανα και χθες με σχόλιο μου στο blog"NO14ME")αν θα ήθελες να δημοσιεύσεις ένα κείμενο σχετικά με την κατηγοριοποίηση των διαβασμάτων. Θα μεταφέρω ακριβώς αυτα που έγραψα χθες
    ¨Τί γίνετε όμως σε περίπτωση που κάποια σαν εμένα θελει να βάλει τάξη σε όλο αυτό το χάος της ¨booklist¨; Των βιβλίων δηλαδη που είναι επιθυμητά για ανάγνωση; Το πρόβλημα που αντιμετωπίζω έχει να κάνει αφενός με την αναζήτηση των προσφιλών στα ενδιαφέροντά μου, αφετέρου με το αν θα πρέπει να ξεκινήσω να διαβάζω βάσει π.χ. ιστορικής περιόδου (ισπανικός εμφύλιος), βάσει εθνικότητας (ισπανική, αμερικάνικη κ.ο.κ) ή βάσει συγγραφέα (διαβαζω π.χ.2-3 του Ροθ, 2-3 ΜακΚαρθυ, 2-3 Μάρκες, Θελα κλπ κλπ).
    Θα ήθελα να δω μια σχετική αναρτηση!
    Ευχαριστώ! Α.¨

    Η λογοτεχνία είναι ένα μονοπάτι που ο κάθε αναγνώστης ανακαλύπτει σιγά σιγά μόνος του. Αυτό είναι κάτι που έχω πάντα στο μυαλό μου... Απλώς, οταν διαβάζω ένα βιβλίο θέλω να μαθαίνω (και τα μαθαίνω σχεδόν πάντα από το διαδίκτυο - ναι είναι τόσο χρήσιμο!)στοιχεία για τον συγγραφέα, την πρόσληψη της εποχής του, την επίδρασή του στους μεταγενέστερους...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις

    1. Πολύ βιαστικά, να σου πω πως φυσικά κανόνας δεν υπάρχει. Όμως σίγουρα είναι ένα θέμα που θέλει παραπάνω σκέψη και μάλλον θα κάνω μια ανάρτηση σύντομα (το πρώτο μου κείμενο κατά παραγγελία :-Ρ )

      Διαγραφή
  7. Τελειώνω τώρα το Ορλάντο, το διαβάζω στο πρωτότυπο, και μου αρέσει πολύ. Το βρήκα πολύ παιχνιδιάρικο και διασκεδαστικό, ενώ παράλληλα έχει αναρίθμητες αναφορές σε πρόσωπα και πράγματα της Αγγλικής ιστορίας. Μάλλον θα αναζητήσω και άλλα βιβλία της.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις

    1. Κι εμένα το "Ορλάντο" είναι από τα αγαπημένα μου της Γουλφ. Αν και τα υπόλοιπα δεν είναι "παιχνιδιάρικα", πρέπει να σε προειδοποιήσω....

      Διαγραφή
  8. Mετα απο πολλα χρονια πηγα φετος το χειμωνα στη δανειστικη βιβλιοθηκη και πηρα τον Φαρο της Γουλφ. Με μαγνητισε ο λυρισμος, το φως στις λεπτομερειες, με κουρασε η αποσπασματικοτητα και η ελλειψη κλιμακωσης απο ενα σημειο και μετα. Παρολα αυτα (οπως και εσυ τονισες)ηταν,είναι και θα παραμεινει πιστευω ενα μοντερνο βιβλιο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις

    1. Εμένα μάλλον ο λυρισμός με απώθησε λιγάκι ( αλλά μόνο λιγάκι). Δεν με κούρασε καθόλου η αποσπασματικότητα. Ή ωριμάζω ως αναγνώστης ή με πέτυχε σε καλή διάθεση, ένα από τα δυο.

      Διαγραφή
  9. Βρέθηκα εδώ, διαβάζοντας για τις εξετάσεις. Αφήνω και μια καταπληκτική διάλεξη που είδα σήμερα. https://www.youtube.com/watch?v=ULFotqofhNk
    Η Φλώρα από το μεταπτυχιακό είμαι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή