"Ο Ύστερος αστικός κόσμος", Nadine Gordimer

Το μικρό βιβλιαράκι το βούτηξα από τη βιβλιοθήκη μου αστραπιαία καθώς πηγαίναμε σε έναν παιδότοπο, σχεδόν δεν είδα τι πήρα. ( Ε, ναι, το να κουβαλήσεις το Αλεξανδρινό κουαρτέτο σε παιδότοπο ούσα 6 μηνών έγκυος είναι κάπως χμμμμ, απαγορευτικό). Μόλις βολευτήκαμε και άρχισα να διαβάζω, συνειδητοποίησα πως είναι τυχερός όποιος μπορεί να απλώσει το χέρι και να πέσει στην Γκόρντιμερ.

Έχω αδυναμία στην Νοτιοαφρικάνα συγγραφέα γιατί -πέρα από τα κότσια που απαιτεί να γράψεις για το Απαρτχάιντ την εποχή που αυτό ήταν ακόμα στην ακμή του -δεν κρύβεται ποτέ πίσω από το δάχτυλο της και για άλλα θέματα. Δεν αγιοποιεί κανέναν, ούτε μαύρους, ούτε λευκούς, ούτε εραστές, ούτε φίλους. Οι ήρωες της με λίγα λόγια δεν είναι «ήρωες της αντίστασης» είναι άνθρωποι ζωντανοί γεμάτοι πάθη και μικροπρέπειες, αγένειες κι εγωισμούς που στη δεδομένη όμως κατάσταση αποφάσισαν να κάνουν κάτι.

Στον «Ύστερο αστικό κόσμο»- έσπασα το κεφάλι μου να βρω μια μετάφραση για το «The late bourgeois World» που δεν θα ακουγόταν τόσο κακόηχο στα ελληνικά, αλλά δεν τα κατάφερα, οπότε θα δηλώσω απλά πως σιχαίνομαι τον τίτλο του μεταφραστή και θα "βγω λάδι"- αφηγήτρια και ηρωίδα είναι μια γυναίκα, η Λιζ, ενεργά πολιτικοποιημένη, που μαθαίνει πως ο πρώην άντρας της έβαλε τέλος στη ζωή του. Η δική της ζωή βρίσκεται σχετικά τακτοποιημένη, έχει έναν καλό εραστή που του αρέσουν τα ξεκάθαρα πράγματα, ο μικρός γιος της είναι εσωτερικός σε ένα σχολείο, έχει μια αξιοπρεπή δουλειά που δεν κάνει διακρίσεις μεταξύ λευκών και μαύρων. Συνεχώς επαναλαμβάνει πως δεν έχει αισθήματα για τον αποτυχημένο επαναστάτη Μαξ που υπήρξε ο πρώτος της έρωτας, ο πατέρας του παιδιού της, ένας μαχητής κατά του Απαρτχάιντ χρώματος λευκού αλλά ταυτόχρονα κι ένας αδύναμος άνθρωπος, γεμάτος ανασφάλειες.

Με αφορμή το παρόν αλλά και το παρελθόν της Λιζ, το μικρό βιβλιαράκι αποτελεί ένα σχόλιο έντονα πολιτικό για τις αντιφάσεις ακόμα και των λευκών που συμμετείχαν στον αγώνα κατά του Απαρτχάιντ, για τη δυσκολία –ίσως πια από την ανάποδη- να συμμετάσχεις σε αυτόν τον αγώνα αν δεν ήσουν μαύρος. Είναι διαφορετικό να απαιτείς την ελευθερία σου και τα δικαιώματά σου κι άλλο να απαιτείς τα διακαιώματα ενός άλλου ενώ τόσο εμφανώς λόγω χρώματος θα έπρεπε να ανήκεις στην ομάδα του δυνάστη.

Η ψύχραιμη γραφή της γιαγιάς Ναντίν μου αρέσει, η στάση της στα πράγματα με γοητεύει και αναγνωρίζω στο πρόσωπό της μια γυναίκα δυναμική, αστείρευτη, πρότυπο για τα πράγματα που πρέπει να γίνουν. 

Η Ναντίν Γκόρντιμερ γεννήθηκε το 1923 στην Νότια Αφρική, υπήρξε πολιτική ακτιβίστρια από πολύ νωρίς, μέλος του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου από τότε που αυτό ήταν παράνομο. Βιβλία της απαγορεύτηκαν για πολλά χρόνια στη χώρα της - "Ο ύστερος αστικός κόσμος" ήταν απαγορευμένο για μια δεκαετία. Από την κατάρρευση του Απαρτχάιντ και μετά παρέμεινε πολιτικά ενεργή σε ένα σωρό άλλα θέματα. Αλλά το βασικό είναι πως μίλησε για την κατάσταση με όρους λογοτεχνικούς, έγραψε βιβλία που πέρα από επαναστατικά μανιφέστα είχαν την χάρη και την χαρά της τέχνης της. 

"Ο Ύστερος αστικός κόσμος", Ναντίν Γκόρντιμερ, μετ. Θανάσης Γεωργίου, εκδ. Μέδουσα, 1988, σελ. 144